فرشاد مهدی پور

جریان های فکری-فرهنگی هر کدام به اعتباری جریان نامیده شده اند؛ این اعتبار ناشی از آرای آنان، کنش گران مطرح، تاثیرات عینی در صحنه اجتماع، گروه های حامی و... است، اما با کدامین معیار یا براساس کدام مقسمی، می توان تصویری از فضای نظری جامعه ایران در سده اخیر به دست داد. این پرسش اصلی مقاله حاضر است که تلاش شده با استفاده از منابع مختلف، اصلی ترین مبانی یا مبادی تفکیک و تقسیم جریان های فرهنگی کشور را روشن کند و در نتیجه مدعی است که جریان شناسی معاصر در ایران ذیل این شکاف ها یا مسائل قابل احضا و دسته بندی هستند: دین، هویت، سنت و تجدد، روشن فکری، حکومت دینی (اسلام سیاسی) و فرهنگ.

پیامک خبری پدیده ای نوظهور در عرصة اطلاع رسانی به شمار می رود. این پدیده که در طیفی وسیع در سازمان های رسانه ای و عمومی در کشور به کار گرفته شده ، دارای مسائل عمده ای است که وجهی از آن، مربوط به فرآیندهای انتشار اطلاعات و بخشی دیگر به پیامدهای آن در سطح جامعه مربوط می شود. این مقالة حاضر می کوشد با مروری بر تاریخچة این فناوری در جهان و ایران و شناسایی فهرستی از مسائل عمده، راهکار و سیاست هایی کاربردی بر رفع آنها را پیشنهاد کند. بخش عمدة این مباحث، مرتبط با سازوکارهای ارسال پیامک از سوی یک واحد رسانه ای است.

تحولات کشورهای خارومیانه عربی و شمال آفریقا که اکنون بسیاری آن را با عنوان بیداری اسلامی می شناسند، دسته بندی ها و جریان شناسی های تازه ای را در فضای منطقه و جهان اسلام ایجاد کرده است. بنای اصلی در پژوهش حاضر بر آن بوده است که نظر به این تحولات، وضعیت رسانه های مکتوب (روزنامه های اصلی) در کشورهای حوزه جغرافیایی مذکور (الجزایر، اردن، مصر، لبنان، یمن، عربستان، لیبی، کویت، امارات، سوریه، سودان، قطر، عمان، بحرین و عراق)، مورد بررسی قرار گرفته و مواضع این رسانه ها نسبت به این مسئله (بیداری اسلامی) و برخی موضوعات مرتبط با آن مورد سنجش قرار گیرد. بخش پایانی مقاله نیز شامل پیشنهادهایی سیاستی برای تنظیم نحوه عملکرد جمهوری اسلامی در این حوزه است.

پیش از شناسایی نقاط قوت و ضعف مدیریت فرهنگی در کشور، می بایست درک درستی از ترکیب بندی فکری و فرهنگی مدیران ارشد آن ها به دست آورد؛ از این رو سازمان های فرهنگی در ایران را می توان به سه گروه فرهنگی و هنری؛ آموزشی، علمی و تربیتی؛ و نظارتی و پشتیبانی تقسیم بندی کرد. مدیران هر کدام از این سازمان ها بر اساس شاخص هایی انتخاب شده اند و در تحقیق حاضر تلاش شده تا بخشی از این شاخص ها از منظر تبارشناسی و با تأکید بر الگوی سه سطحی لیکرت (تجربه، ارزش و نگرش) درباره مدیران ارشد عمده ترین سازمان های فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی (شامل وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن آوری، سازمان های صداوسیما، تبلیغات اسلامی و فرهنگی هنری شهرداری تهران، کمیسیون های فرهنگی و آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی) مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد. در این سازمان ها در سه دهه اخیر بالغ بر 100 مدیر ارشد فعالیت داشته اند و میانگین عمر فعالیت اکثر آن ها بیش از چهار سال بوده است؛ علاوه بر این، پژوهش حاضر واجد برخی یافته های غیر منطبق دیگر با باورهای رایج در باب سازمان های فرهنگی در ایران است که توجه بدان ها می تواند منجر به اصلاح برخی رویه ها در مدیریت کلان دستگاه های فرهنگی شود.

بانکداری متمرکز سامانه ای جامع و یکپارچه برای پاسخ دهی به موقع و دقیق به تقاضاهای مشتریان و گزارش گیری از اطلاعات آن هاست که این کار را از طریق کانال های مختلف ارتباطی بین مشتریان و بانک ها و یک پایگاه داده مشترک بین تمامی شعب جهت باقی ماندن در عرصه رقابت انجام می دهد. برای این که از یک فناوری جدید به صورت بهینه و در مسیر اهداف کسب و کاری خود استفاده کنیم مجبور به استفاده از نقشه راهی هستیم که پیاده سازی فناوری جدید را به صورت راهبردی برای ما میسر می سازد. برای این کار چارچوب های راهبری و نقشه راه های زیادی در منابع مختلف و برای استفاده و کنترل فناوری های مختلف ارائه شده است. چارچوب راهبری فناوری اطلاعات کوبیت یکی از این نوع چارچوب هاست که جهت هدایت و کنترل فناوری اطلاعات در سازمان به کار می رود. در این مقاله با استفاده از چارچوب مرجع کوبیت مدل راهبری فناوری اطلاعات بانکداری متمرکز ارائه داده می شود که برای این کار ابتدا با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار اسمارت پی ال اس فعالیت های مورد نیاز برای راهبری بانکداری متمرکز تعیین گردید. همچنین جهت اختصاص زیرفرایندهای چارچوب کوبیت به فعالیت های بانکداری متمرکز از نظر خبرگان استفاده و تحلیل آن ها با نرم افزار اس پی اس اس انجام شد. t

هر فن یا هنری دارای زبان حرفه ای مختص به خود است که شناخت این زبان می تواند به شناخت جامعه هدف، تقویت لوازم تدوام گروه مذکور و شناخت نقاط و ضعف آن کمک کند. از آن جا که تاکنون کاری در خور توجه برای شناخت این گونه زبانی در حوزه روزنامه نگاری ایرانی انجام نشده، پژوهش حاضر با هدف، جمع آوری لغات مصطلح و متداول در فضای روزنامه نگاری حرفه ای کشور و فراهم کردن یک مجموعه غنی و قابل استفاده از واژگان روزنامه نگاری برای مراکز اطلاع رسانی، دانشگاهی و رسانه ای کشور از دیگر اهداف مورد نظر بوده است. در این پژوهش، پس از یک مطالعه کتابخانه ای وسیع برای شناخت ادبیات حوزه تحقیق و مجموعه ای مقدماتی از کلیدواژه ها، با استفاده از روش گلوله برفی، نمونه های مورد نیاز شناسایی شده و مورد پرسش قرار گرفتند. در نهایت حدود 400 اصطلاحِ شناسایی شده، به همین روش معادل گذاری شدند.

بررسی و تحلیل رویکرد تصویری به مناسک مذهبی با تأکید بر ماه مبارک رمضان، به عنوان یکی از طولانی ترین ایام برای ارائه پیام های مذهبی از طریق تلویزیون، موضوع اصلی مقاله حاضر است. این کارویژه، متأثر از تعاریف و امکان سنجی رابطه رسانه و دین، دارای اَشکال مختلفی از اِشکالات روشی یا مفهومی در فرآیند تولید محتواهای تصویری است. در این مقاله ضمن آن که کوشش شده تا اصلی ترین نکات ابهام زا در ذهن مدیران دست اندرکار تولید محتوای مذهبی مرور و تجربه های موفق یا ناموفق نیز بررسی و تحلیل شود و در نهایت پیشنهادهایی جهت بازخوانی تعریف رسانه و دین برای تسهیلِ بهره گیری از این فن آوری در راستای اهداف جمهوری اسلامی ارائه گردد. تضاد دین و رسانه، تأکید بر امر گفت وگویی، تنظیم میزان استفاده از جذابیت، پرهیز از کثرت گرایی و ایجاد مناسک رسانه ای از مباحثی اند که در این مقاله بررسی شده اند.

مجازی شدن همه ساحات زندگی بشری را درنوردیده، بسان بخشی از امر واقع و نه سطحی دومی یا مجازی که بعضا تصور می شود؛ بدین اعتبار مجاز در برابر حقیقت نیست، بلکه مرحله ای از آن است که در آن واقعیت، تنزل می یابد و به نحوی تازه بازتابانده می شود که می تواند مشتمل بر قبض، بسط، تنزیل و توسعه باشد. با چنین فرضی می توان از دو سو به مسائل برآمده از آسیب های اجتماعی نگریست: اولی آسیب های اجتماعی مجازی شدن و دوم مجازی شدن آسیب های اجتماعی. در صورت اول، مساله هایی پیش از مجازی شدن یا به طور کلی وجود نداشته یا مبدع آن سایبر است و در صورت دوم می توان باید به دنبال نمایش کاربست های سو/استفاده از سایبر در بسط و توسعه آسیب های اجتماعی بود. این مطالعه با استفاده از دو روش فراتحلیل و پدیدارشناسی، داده ها موجود و مشاهدات را گرد آوری کرده و تلاش داشته در چهار لایه سایبر (کاربر، محتوا، خدمات و زیرساخت)، مسائل عمیق و سطحی ناشی از مجازی شدن آسیب های اجتماعی در دو سطح نمادها و ارزش ها، مورد مطالعه قرار دهد. و نهایتا راه حل های سیاستی ای را به دو شکل خرد-مساله محور و راه برد کلان ارائه دهد.

فضای اطلاع رسانی در ایران، پس از سپری کردن دوره ای طولانی و انحصاری تا اواخر دهه هفتاد، در 10 سال گذشته با دو موج بزرگ خبرگزاری سازی روبه رو شده است؛ موج اول تا سال ۱۳۸۴ با تولد 1۵ خبرگزاری و موج دوم تا سال ۱۳۹۱ با ظهور 12 خبرگزاری دیگر. از آنجا که ظهور خبرگزاری های نوپدید، نظام اطلاع رسانی کشور را دست خوش تغییراتی کرده است، می توان از حیث تأثیر و تأثر دوسویه و واکنشی که محیط بیرونی نسبت به این خبرگزاری ها داشته و یا خبرگزاری ها در قبال محیط داشته اند، مسائل آن ها را بررسی کرد. بدین ترتیب هدف اصلی در تحقیق حاضر مسئله شناسی ابعاد محتوایی (محیطی) خبرگزاری های ایران (با تاکید بر خبرگزاری سازی های انجام گرفته در دهه اخیر) و ارائه سیاست های کاربردی در راستای حل مشکلات این حوزه است. از این رو، ضمن نگاهی کوتاه به ابعاد محتوایی مسائل خبرگزاری ها یعنی اندازه، فناوری، اهداف و استراتژی ها، محیط و فرهنگ سازمانی، تلاش شده تا با تکیه بر الگوی فرآیندی سیاست گذاری، برای هر کدام از مسائل، راه حل هایی ارائه شود.

تبیین روش شناختی عملکرد جلال آل احمد در حوزه انسان شناسی و فرهنگ پژوهی، می تواند نموداری دقیق از منش فکری عقیدتی او به دست دهد، چرا که آل احمد معتقد بود با ابزارها و روش های غربی نمی توان به توصیف درستی از موقعیت ایران دست پیدا کرد. او در مواجه با مسائل، می کوشید آنها را به شکلی ملموس و عینی توصیف کند و در نهایت راه کارهایی ارائه دهد. در مقاله حاضر کوشیده شده است با توصیف معرفت شناسی آل احمد، روش کاری، سبک و نگاه انسان شناختی اش تبیین شود، برای دست یابی به این هدف تمرکز بیشتر بر روی کارهای پژوهشی وی است. مقاله در یک مقدمه و چهار بخش مختلف سامان دهی شده است. در هر کدام از فصول مقاله نیز کوشیده شده تا پیشینه مباحث و رویکردهای مختلف به آرا آل احمد به اختصار مورد بررسی و یا نقد قرار گیرد و در انتها رویکرد سبک شناسانه او به شکلی ایجابی توصیف شود.