امیدعلی مرادی

یکی از روش های مطلوب برای ایجاد توسعه در روستاها، برنامه ریزی و سرمایه گذاری در زمینه گردشگری روستایی است و در این راستا، رویدادهای گردشگری در توسعه گردشگری روستایی نقش کلیدی دارند. این پژوهش با هدف بررسی رویداد آسیایی همدان 2018 و تأثیرش در گردشگری روستایی در استان همدان انجام شد. در این راستا، با روش کتابخانه ای اسناد و مقالات موجود در زمینه رویداد آسیایی همدان 2018 بررسی شد. پس از گردآوری داده های کیفی درباره رویداد آسیایی همدان 2018، این داده ها به صورت تحلیل محتوا تجزیه وتحلیل کیفی و مؤلفه های آن استخراج شد. این داده ها به کمک سازمان های ذی ربط با رویداد آسیایی همدان 2018 (میراث فرهنگی استان، دبیرخانه رویداد آسیایی همدان 2018، استانداری، و دهیاری ها) گردآوری و دسته بندی شدند. روش تحقیق تحلیل محتوا بوده است. ابزار استفاده شده در این پژوهش، مصاحبه و روش نمونه گیری براساس نمونه گیری تا نقطه اشباع نظری بود. روستاهای بررسی شده شامل ورکانه، درّه مرادبیک، و آبشینه بودند. یافته های این پژوهش نشان داد که با تحلیل محتوای پاسخ های شرکت کنندگان شش مقوله اصلی شامل بازسازی منطقه، آداب ورسوم، برنامه های فرهنگی، نقش آفرینی دولت، فروش محصولات، و مذهب و آیین های مذهبی در پاسخ های شرکت کنندگان در پژوهش شناسایی شد. همچنین از نظر تأثیراتی که رویداد گردشگری همدان 2018 دارد، تأثیرات فرهنگی و اقتصادی برجسته تر از سایر موارد بود. آسیب شناسی انجام شده در رویداد مذکور نشان داد که آلودگی های زیست محیطی و تأثیرات گردشگران بر باورها و دیدگاه های میزبانان ازجمله موارد قابل توجه است. با توجه به یافته های این پژوهش، به نظر می آید که رویدادها و جشنواره های محلی و منطقه ای فرصتی برای توسعه فرهنگی و اقتصادی در مناطق هدف است؛ البته توجه به آسیب ها و تهدیدهای این رویدادها اهمیت ویژه ای دارد. نقش آفرینی دولت و مشارکت مردمی، در کنار همکاری دوجانبه نیز می تواند بسیاری از مسائل مربوطه را برطرف کند.

شناسایی سطح کلی تاب آوری فرامحلی سکونتگاه های روستایی نسبت به خشکسالی به منظور حکمرانی خوب روستاها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ زیرا با شناسایی و رتبه بندی تاب آوری فرامحلی روستاها، اتخاذ استراتژی های مدیریتی متناسب برای کاهش آسیب های ناشی از خشکسالی میسر می گردد. در شرایط وقوع خشکسالی، پیوندها و جریان های فرامحلی نقش مؤثری در تاب آوری اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی ایفا می نمایند. این جریان ها شامل جریان افراد، محصولات کشاورزی، سرمایه، فناوری و اطلاعات هستند که در بین نواحی روستایی و شهری وجود دارند. هدف کلی این تحقیق ارزیابی تاب آوری فرامحلی سکونتگاه های روستایی بخش شاهو در مواجهه با خشکسالی است. تحقیق کمّی حاضر به لحاظ ماهیت از نوع کاربردی و از لحاظ روش بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی است که به دنبال اولویت بندی تاب آوری فرامحلی بخش شاهو شهرستان روانسر نسبت به خشکسالی با بهره گیری از تکنیک تاپسیس است. جامعه آماری تحقیق شامل دو دهستان قوری قلعه و منصور آقایی که دارای 9 روستا است با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 285 نفر تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد تراکم جمعیت بیشتر بعضی از روستاهای موردمطالعه به دلیل سیال بودن، پویایی و مجاورت به مرکز دهستان با شبکه درهم تنیده روستاهای تحت پوشش خود، منشأ شکل گیری پیوندها و جریان های سرمایه ای، کالایی و محصولات، اطلاعات و فناوری ها و نوآوری های متعدد شده اند، این فرآیند توأم با منابع درآمدی متنوع، وسعت زمین های کشاورزی زیر کشت، پذیرش و بهره گیری از نوآوری هایی نظیر بذرهای اصلاح شده به شیوه به نژادی مشارکتی و کشت حفاظتی، همراه با مهارت تجربی منتقل شده از کشاورزان استان همدان، بستر نوعی پایداری معیشتی و درنهایت تاب آوری فرامحلی را در شرایط خشکسالی برای روستاهای مذکور فراهم نموده است. نتایج این مطالعه می تواند پیشنهادهای کاربردی همکاری و هماهنگی دهیاران با مدیران و مسئولان جهاد کشاورزی، فرمانداری روانسر و سایر نهادهای مسئول برای حکمروایی خوب روستایی موردمطالعه به منظور تعدیل آسیب پذیری و افزایش تاب آوری روستاییان نسبت به خشکسالی داشته باشند.

این پژوهش به ارزیابی رویداد گردشگری جشن انار شهرستان باینگان می پردازد تا تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی-فضایی رویدادهای گردشگری بررسی شود. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، از نوع توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه انجام شده است. داده های جمع آوری شده نیز با استفاده از نرم افزار SPSS و ARC GIS  تحلیل شدند. جامعه آماری در این پژوهش شامل روستاهای زردویی، ساتیاری، تین و دودان بخش باینگان شهرستان پاوه شامل712 خانوار است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد از جمله اثرات اجتماعی-فرهنگی رویدادهای گردشگری افزایش فرصت ملاقات با افراد جدید، افزایش مهارت در جوانان برای برگزاری این مراسم ها و تشویق به مشارکت جمعی است. همچنین در بخش اقتصادی به نظر می رسد اثرات در سطح متوسط به بالا بوده است. از جمله این اثرات با بیشترین فراوانی مربوط به بالارفتن قیمت ها در طول دوره برگزاری مراسم است. در بخش تأثیرات زیست محیطی نتایج حاکی از این این است که ایجاد آلودگی هوا به واسطه ورود خودروهای گردشگران بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. در بین اثرات منفی، ایجاد سروصدا در مرتبه بعدی قرار گرفته است. یافته های همبستگی اسپیرمن نیز حاکی از رابطه معنی دار بین برگزاری رویدادهای گردشگری و ابعاد اجتماعی و اقتصادی دارد. مقدار بتای آزمون رگرسیون حکایت از تأثیر مهمتر اقتصادی رویدادهای گردشگری نسبت به تأثیرات اجتماعی دارد.

بررسی تأثیرگذاری فعالیت های زیرساختی بر محیط های روستایی از جمله موضوعات مهم موردتوجه برنامه ریزان روستایی بوده است. در بین این فعالیت ها، پیامدهای نیروگاه های حرارتی بر محیط های روستایی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در این راستا این پژوهش به ارزیابی پیامدهای نیروگاه شهید مفتح همدان بر روستاهای پیرامون (روستاهای زیر20 کیلومتر فاصله از نیروگاه) می پردازد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی با استفاده از ابزار پرسشنامه است. حجم نمونه بالغ بر 366 خانوار از 11 روستای پیرامون نیروگاه تعیین شده است. روایی تحقیق بر اساس نظر متخصصان جغرافیا و پایایی تحقیق با کمک ضریب آلفای کرونباخ با میانگین 74/0 مورد تأیید قرار گرفت. یافته های حاصل از مشاهدات میدانی و تصاویر ماهواره ای حاکی از خشکسالی اطراف نیروگاه است. روستاهای اطراف به دلیل استفاده بیش از حد از منابع آبی توسط نیروگاه با مهاجرت فزاینده روبه رو شده اند. در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فیزیکی تأثیرات عمدتاً منفی بوده است. همچنین تفاوت معنی داری بین مؤلفه های تحقیق از نظر میزان تأثیرگذاری وجود ندارد. همچنین رابطه معنی داری بین فاصله و تأثیرگذاری نیروگاه بر روستاها در سطح 05/0 و به صورت مثبت وجود دارد که نشان می دهد با افزایش فاصله، وضعیت اقتصادی روستاها بهتر شده است که نشان از تأثیرگذاری نامناسب نیروگاه بر اقتصاد روستاها دارد. در نهایت با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مشخص شد که مدل مفهومی که در ابتدای تحقیق ارائه شده است مورد تأیید است. 

مقدمه: اقامتگاه های بوم گردی چند سالی است در روستاهای مختلف کشور شکل گرفتند و سازمان های متولی از آن ها حمایت می کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت دوست آدمی، او را به دامان طبیعت و مناطق آرام می کشاند و این اقامتگاه مکانی مناسب برای پاسخ به این فطرت طبیعی انسانی است؛ بنابراین این عامل فرصت خوبی است تا اسباب توسعه روستایی با گردشگری و خدمات آن فراهم آید. هدف : تحلیل عوامل موثر بر احداث اقامتگاه های بومگردی در دهستان گودرزی شهرستان بروجرد است. روش شناسی: روش تحقیق توصیفی تحلیلی از نوع پیمایشی است که با ابزار پرسشنامه اطلاعات لازم جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل 1745 خانوار از مردم بومی دو روستای ونایی و کرکیخان در دهستان گودرزی استان لرستان است که حجم نمونه توسط فرمول کوکران برابر با 322 نفر در نظر گرفته شده است. نمونه گیری شامل روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک است. قلمرو جغرافیایی: این تحقیق در دو روستای دارای جاذبه های گردشگری ونایی و کریکخان در شهرستان بروجرد است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهند که احداث اقامتگاه بوم گردی از نظر اقتصادی(با میانگین22/3)، اجتماعی و فرهنگی(با میانگین09/3) و کالبدی(با میانگین13/3) منجر به توسعه گردشگری روستایی در دهستان مزبور می شود. همچنین یافته ها نشان می دهند که عدم تعادل جمعیتی و ناهنجاری های اجتماعی و مشکلات زیست محیطی از جمله تاثیرات منفی احداث اقامتگاه های بومگردی است. در ادامه نیز مشخص شد که 5 مولفه اشتغال زایی(با وزن 293/31)، افزایش تولید و درآمد(با وزن663/15)، تقویت هویت محلی(با وزن811/11)، بهبود نگرش و آگاهی جامعه(با وزن 480/9) و کالبدی- معماری(با وزن855/6) از جمله مولفه های موثر در توسعه اقامتگاه های بومگردی است. نتیجه گیری: نتایج تحلیل نشان داد که از عوامل مثبت سرمایه گذاری در خصوص احداث اقامتگاه، بالا بردن سطح ایمنی و امنیت در محدوده مورد مطالعه، معرفی جاذبه ها. استقبال اهالی از ایجاد اقامتگاه و اشتغال زایی در روستا، در نظر گرفتن امکانات اولیه گردشگری روستا، تشویق سازمان های مربوطه در خصوص احداث اقامتگاه و گسترش گردشگری در دهستان موثر هستند و از عوامل منفی وجود برخی تعصبات بین روستاییان، روند پیچیده و سخت اداری، بی توجهی مسئولان نسبت به ویژگی های گردشگری روستا، روند نزولی هزینه های مرتبط با مسافرت در سبد هزینه های خانوار شهری و روستایی استان مطرح هستند.

هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر توسعه تعاونی های روستایی دامداران دهستان حسن آباد شهرستان اسلام آباد غرب است. نوع پژوهش از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و از نظر ماهیت و روش جزء پژوهش های توصیفی – پیمایشی از نوع همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 53 واحد شرکت تعاونی دامداری های صنعتی، نیمه صنعتی و روستایی و افراد مرتبط با آن ( دامداران) در دهستان مربوطه است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که از تحقیقات مشابه قبلی اقتباس شده است و پایایی آن از روش آلفای کرونباخ 928/0 بوده و روایی صوری آن از طریق اساتید راهنما و کارشناسان مورد تأیید قرار گرفته است. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار های آماری SPSS و LISREl با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه شرکت های تعاونی دامداران روستایی، در منطقه مورد مطالعه مبنای تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج مشخص گردید که این شرکت ها در حال حاضر فعالیت بسیار کمی در جهت رفع و حل مشکلات دامداران دارند و از اهداف اصلی خود که کمک به اعضاء است، فاصله زیادی گرفته اند و نتوانسته اند رضایت و اعتماد اعضاء را برای همکاری و مشارکت لازم جلب نمایند. هرچند اکثر پاسخ دهندگان اظهار داشته اند که این تعاونی ها در مناطق روستایی مورد نیاز است، اما به لحاظ خدماتی چون تأمین خوراک دام و نهاده های مورد نیاز دامداران و همچنین در مورد اعتبارات و تسهیلات لازم جهت هدایت سرمایه گذاری ها در تولید فراورده های دامی اعضاء بسیار ضعیف عمل کرده اند که بخش های اقتصادی و سیاسی و اداری با بالاترین ضریب و در بخش اجتماعی و بخش فرهنگی با پایین ترین ضریب نشان دهنده آنست که اعضا رضایت چندانی از برنامه های شرکت های تعاونی روستایی دامداران ندارند.

گردشگری کشاورزی یکی از اشکال گردشگری روستایی است که در گروه گردشگری خاص یا جایگزین قرار می گیرد. امروزه گردشگری کشاورزی در جهان به عنوان راهبردی برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی و زیستی روستاها تلقی می گردد. جامعه آماری این تحقیق شامل 17 روستای بخش دینور بخش دینور با 1260 خانوار بود که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه این جامعه 290 نفر به دست آمده است و برای گردشگران ورودی به روستاها، از روش نمونه گیری جامعه نامعلوم استفاده شده است؛ یافته های پژوهش نشان می دهد،عوامل محیطی و طبیعی، فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی در روستاهای مورد مطالعه این توان را دارند که گردشگری کشاورزی را در منطقه توسعه بدهند. همچنین بر اساس یافته های بدست آمده مولفه تمایل به اقامت شبانه در صورت وجود اقامتگاه در مزارع، کمترین رتبه و مولفه تمایل به خرید گیاهان دارویی از بخش دینور و شهر صحنه بیشترین رتبه یعنی بیشترین ظرفیت را برای توسعه گردشگری کشاورزی بخش دینور از دیدگاه گردشگران دارا می باشد.