سید محمدرضا سیدنورانی

مقدمه: در شرایط کنونی اقتصاد جهانی، بانک ها به عنوان یکی از پایدارترین نهادهای اقتصادی و یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی شناخته می شوند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سلامت مالی بانک ها، رقابت در صنعت بانکی و درآمد سرانه بر انعطاف پذیری مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. انعطاف پذیری مالی به توانایی یک بانک در مدیریت ساختار مالی خود و جذب منابع مالی مورد نیاز در طول فعالیت های تجاری و در مواجهه با تغییرات اقتصادی اطلاق می شود. دوره زمانی مورد مطالعه، یعنی از سال 1390 تا 1400، شاهد تحولات متعدد اقتصادی و سیاسی در ایران ازجمله تحریم ها، نوسانات شدید قیمت نفت و تغییرات سیاست های اقتصادی داخلی بوده است. این عوامل بر محیط رقابتی و عملکرد بخش بانکی کشور تأثیر قابل توجهی گذاشته اند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر سلامت مالی بانک ها و شدت رقابت در صنعت بانکی بر انعطاف پذیری مالی بانک های ایرانی است. افزون براین، پژوهش حاضر به بررسی نقش درآمد سرانه به عنوان یک عامل کلان اقتصادی نیز می پردازد که بر استقلال مالی بانک ها تأثیرگذار است. با شناسایی این عوامل، پژوهش تلاش می کند تا پیشنهادات کاربردی و راهبردی را برای سیاست گذاران و مدیران بانکی درجهت تقویت ثبات مالی و اتخاذ راهبرد های رقابتی مناسب در صنعت بانکی ایران ارائه نماید. انتظار می رود نتایج این پژوهش به تدوین سیاست های پولی و بانکی صحیح و کارآمدی منجر شود که درنهایت به رشد و پایداری اقتصاد ایران و نظام بانکی آن کمک شایانی نماید. روش تحقیق: در این پژوهش، از روش تعمیم یافته حداقل مربعات (GMM) در چارچوب داده های تابلویی پویا برای بررسی انعطاف پذیری مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1390 تا 1400 استفاده شده است. برآوردگر GMM به دلیل توانایی آن در حل مسائل درون زایی و کنترل هتروژنیتی نادیده گرفته شده میان بانک ها، که دو چالش رایج در تحلیل داده های تابلویی هستند،

نظریات توزیع تحدیدکننده روابط اقتصادی کنشگران اقتصاد و مشخص کننده چگونگی توزیع ثروت و درآمد در میان آنهاست. این نظریات را می توان به سه قسمت تقسیم کرد: نظریه توزیع قبل از تولید، نظریه توزیع کارکردی و نظریه توزیع مجدد. شهیدصدر مباحثی تفصیلی ناظر به هر سه ساحت توزیع مطرح کرده است. هرچند اقتصاددانان سرمایه داری نیز نظریات توزیعی متعددی را بیان کرده اند، اما این نظریات در ابتدا متمرکز بر توزیع کارکردی بوده و درادامه به بررسی ابعاد توزیع مقداری درآمد متمرکز شده است. تحلیل ساختار و مبانی قریب این نظریات و نسبت سنجی آن با نظریه توزیع شهیدصدر، مدل سازی رویکرد توزیعی شهیدصدر در بستر الگوی نسل های همپوشان و استخراج دلالت های راهبردی برای اقتصاد ایران هدف اصلی این پژوهش می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد اقتصاددانان سرمایه داری به دلیل التزام به اصول مکتبی اقتصاد سرمایه داری (آزادی تملک، آزادی بهره برداری و آزادی مصرف) امکان ارائه یک راهکار دائمی برای حل مسئله توزیع نابرابر را ندارند. پس از تعریف تابع مطلوبیت بین نسلی و قید بودجه الگوی نسل های همپوشان هم راستا با نظریه توزیع شهیدصدر اثبات می َشود که انباشت سرمایه در حالت پویا باوجود تغییرات اعمال شده برقرار است و دستیابی به یک تعادل پایدار توأم با توجه به عدالت نیز تضمین می شود.

سلامت، کارایی و نقدشوندگی بازار سرمایه و به خصوص بورس های اوراق بهادار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. معاملات سهام عادی حجم قابل توجهی از معاملات بورس اوراق بهادار تهران را به خود اختصاص داده است و این موضوع اهمیت توجه و نظارت دقیق بر معاملات این اوراق بهادار را آشکار می سازد. وضع مقررات مناسب و نظارت جدی بر این معاملات، علاوه بر حمایت از منافع سرمایه گذاران قانونمند، باعث جذب سرمایه گذاران جدید خواهد شد. از سوی دیگر دستکاری در معاملات سهام عادی در بورس های اوراق بهادار اثرات مخربی را به همراه دارد که نهاد های ناظر جهت کاهش انواع دستکاری در تلاش هستند. یکی از آموزه های دین اسلام، ممنوعیت نجش در معاملات است. نجش در اصطلاح فقها آن است که کسى بدون قصد خرید، وارد معامله اى شود و با پیشنهاد قیمتى بالاتر، خریدار را بفریبد تا متاع را با قیمت گران تر بخرد؛ چه با فروشنده از پیش هماهنگ کرده یا نکرده باشد. آیا می توان دستکاری قیمت در معاملات سهام را از مصادیق نجش در معاملات دانست و حکم نجش را بر دستکاری قیمت بار کرد؟ برای پاسخ به این سؤال از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در بخش توصیفی این مقاله، سهام عادی، فرآیند معاملات سهام در بورس اوراق بهادار تهران، پدیده دستکاری در معاملات سهام عادی و نجش را توضیح داده شده است. در بخش تحلیلی نیز جریان ممنوعیت نجش در معاملات سهام بررسی شده است. نتیجه آنکه ازنظر مشهور فقها، نجش حرام است، اما اگر نجشی اتفاق افتاد و بیع سهام عادی صورت گرفت، بیع صحیح است. در خصوص اینکه منجوش علیه در صورت نجش خیار دارد یا خیر، نظراتی مختلفی قابل ارائه است.

اوراق مشارکت به عنوان اصلی ترین ابزار در بازار مالی ایران از زمان ابداع آن در سال 1373 تا کنون وظیفه سنگین جمع آوری منابع و هدایت آن به بخش های تولیدی بر عهده داشته است. با توجه به اهمیت موضوع تأمین مالی در اقتصاد ایران، تحلیل و بررسی ابعاد گوناگون مرتبط با اوراق مشارکت از اهمیت بسزایی برخوردار است. پدیده قفل شدن در بدهی ها یکی از این موضوعات مهم مترتب بر اوراق مشارکت می باشد. این پدیده تعارضی بین سهامداران و دارندگان اوراق قرضه است که برای اولین بار توسط می یرز (1977) مطرح شد. به طور کلی به وضعیتی اطلاق می گردد که بانی با یک پروژه در حال اجرا که بخشی از آن را با بدهی تأمین مالی کرده است، یک فرصت سرمایه گذاری جدید با خالص ارزش فعلی مثبت دارد اما قادر به یافتن تأمین مالی نیست زیرا مذاکره مجدد با دارندگان اوراق قرضه ممکن نیست. بدهی های ریسکی استفاده شده برای تأمین مالی پروژه جاری، سرمایه گذاری جدید را تحمیل می کند چرا که درآمد سرمایه گذاری جدید برای بازپرداخت تعهدات بدهی دارندگان اوراق قرضه استفاده می شود. در این مقاله اوراق قرضه و مشارکت به ترتیب به عنوان دو ابزار تأمین مالی ربوی و اسلامی مورد تحلیل و مقایسه از منظر احتمال رخداد پدیده قفل شدن در بدهی ها قرار می گیرند. قراردادهای مشارکت در سود در دو حالت مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. اول در زمانی که درآمدهای حاصل از پروژه برای تأمین مالی پروژه کفایت می کند. در این حالت قراردادهای مشارکت از ویژگی های سهام برخوردار هستند و مسئله قفل شدن در بدهی ها وجود نخواهد داشت. دوم زمانی که درآمدهای بدست آمده از پروژه برای تأمین مالی پروژه جدید کفایت نکند. در این حالت قفل شدن در بدهی ها مانع از پذیرفتن پروژه با ارزش فعلی مثبت می شود

در دهه ی اخیر، محبوبیت سرمایه گذاری در موجودیت های رمزنگاری شده افرایش یافته و به مرور، بازار رمزدارایی ها، با جذب نقدینگی بالاتر و توسعه ی پلتفرم های معاملاتی برخط به بلوغ رسیده است. با این حال، سرمایه گذاری در این حوزه، به دلیل نوسانات ناگهانی قیمت می تواند تعادل میان بازدهی ریسک و بازده را بر هم زند. برای مقابله با این امر، انتخاب یک سبد بهینه که به طور همزمان در کنار بیشینه ساختن نرخ بازده مورد انتظار، ریسک سرمایه گذاری را حداقل نماید، حائز اهمیت است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، انتخاب سبد بهینه ای از رمزدارایی ها با استفاده از رویکرد ارزش در معرض خطر مشروط و با بهره گیری از فرآیند مارکف سوئیچینگ گارچ است. بدین منظور، از داده های بازده روزانه ی شش رمزدارایی بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، ریپل، کاردانو، باینانس کوین که دارای ارزش بازاری بالا هستند و همچنین، ارز دیجیتال باثبات تتر، طی دوره ی 1/1/2019 تا 1/12/2023 استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در رژیم با نوسانات بالا، سهم بیشتری از پرتفوی سرمایه گذاری به ارز دیجیتال باثبات تتر و بیت کوین (که دارای دامنه ی حرکتی باثبات تری نسبت به سایر رمزدارایی ها هستند) اختصاص دارد. در مقابل، در رژیم با نوسانات پایین، سبد بهینه ی سرمایه-گذاری، به دلیل بیشینه ساختن بازده مورد انتظار، وزن بیشتری را به آلت کوین ها اختصاص داده است. طبقه بندی JEL: G15 ،G11 ،C32 ، C14