محمداسماعیل فدایی نژاد

این مطالعه به بررسی تأثیر نوسانات جریان وجوه نقد بر تصمیمات ساختار سرمایه و نسبت بدهی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. برای این منظور، داده های 80 شرکت در دوره زمانی 1390-1397 با تواتر 6 ماهه با رهیافت داده های تابلویی و استفاده از نرم افزار 10 Eviews مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتایج نشان داد ریسک جریانات نقدی بر نسبت بدهی تأثیر مثبت و معنی داری دارد. اما با توجه به نتایج آماری این تأثیر قابل ملاحظه نیست که بیانگر آن است که بسیاری از مدیران در تصمیمات مربوط به ساختار سرمایه تأثیر ریسک نوسانات جریان وجه نقد را درنظر نمی گیرند. علاوه بر این، نتایج آزمون فرضیه دوم نشان داد این تأثیرگذاری در کووانتیل های بالا و پایین از شدت بیشتری برخوردار است. به این معنی که در شرکت هایی که جریان نقد عملیاتی کمتر یا بیشتری دارند، تأثیر نوسانات جریان نقد بر نسبت بدهی از شدت بیشتری برخوردار است.

این تحقیق در پی بررسی تاثیر تاثیرکوته بینی مدیران بر بازده آتی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. کوته بینی شرحی از یک شکل سوگیری یا گرایش است که محدودیتی جدی و مهم برای توجه به گزینه ها و پیشنهادها در انتخاب و تصمیم گیری ایجاد می کند. در حقیقت کوته بینی به معنای بیش از واقع ارزیابی کردن عایدات کوتاه مدت و کمتر از واقع ارزیابی کردن عایدات بلندمدت توسط سرمایه گذاران فعال در بازار است. درحقیقت، دربازار های فاقد ویژگی کارایی، سرمایه گذاران و تصمیم گیرندگان، ارزش شرکت را تنها براساس آنچه درگذشته اتفاق افتاده است و یا درآینده نزدیک رخ خواهد داد، تعیین می کنند و اهمیت کمتری به توانایی های بالقوه شرکت درآینده دورتر قایلند. با توجه به اهمیت کوته بینی این تحقیق در پی بررسی تاثیر کوته بینی مدیران بر بازده آتی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در این تحقیق شرکت هایی را دارای مدیریت کوته بین در نظر گرفتیم که با داشتن عملکرد مثبت مالی و افزایش بازده دارایی ها، هزینه های بازاریابی و تحقیق و توسعه آن ها کاهش یافته است. به طور کلی استفاده از یک نمونه از شرکت های بورس اوراق بهادار در فاصله سال های 1385 الی 1393 بیانگر این نتیجه بوده است که در صورت وجود کوته بینی مدیران، شاهد کاهش بازده سالیانه آتی سهام شرکت های نمونه بوده ایم. در واقع نتیجه بدست آمده نشان دهنده آن است که بازده سالیانه آتی سهام در شرکت های با کوته بینی مدیران کاهش یافته است، هرچند که این نتیجه از نظر آماری معنادار نبوده است.

امروزه ارایه بهترین عملکرد در زمینه بازاریابی، به اساسی ترین دغدغه ی مدیران شرکت های تولیدی مبدل شده است و می کوشند تا با بهره گیری از تکنیک های مختلف، به عملکرد برتر دست یابند. برای پایدار سازی فعالیت های بازاریابی ضروری است ارزش افزوده ای که از مخارج بازاریابی در توسعه تجارت بنگاه ها ایجاد می شود درچارچوبی معین شناسایی، طبقه بندی، الگو سازی و سنجش شود. در این پژوهش ضمن بررسی پیشینه موضوع و ارائه خلاصه ای از الگو های گوناگون با استفاده از معادلات ساختاری ابتدا اقدام به تبیین شاخص های کلیدی موثردر متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش صورت گرفته و سپس روابط و میزان اثربخشی تبلیغات بر دارایی های بازاریابی شامل برند و رضایت مشتریان و تاثیر آنها بر عملکرد کوتاه مدت و بلندمدت بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد تحلیل و نتیجه گیری قرار گرفته است. Abstract In recent years there has been a drive within both industry and academia to provide appropriate measures that can be employed in evaluating the “value-added” of, especially, the functional specialists like marketing within the firm. From an academic perspective, the growing interest in marketing assessment can be attributable Resource Based View (RBV) for the importance of firm’s internal organizational resources as determinants of the firm’s strategy and performance. The objective of this research is to find out more empirical evidence that supports the impact of advertisement on marketing assets including brand and customer satisfaction and firm’s short and long term performance. This is an exploratory research in which we are trying to assess the relationship between proposed model variables. The population for this research is banks accepted in Tehran stock exchange. We used Structural Equation Modeling (SEM) to make an assessment of the above proposed conceptual model. We observed significant effects of advertising, customer satisfaction and brand value over short-term performance and long term performance. Through this analysis, we provided empirical evidence for the marketing link to firm value. Keywords: Marketing Activities; Marketing Assets; Effectiveness; Firm Performance; Marketing Metrics; Marketing Measurement

یکی از روش های تحلیل بازار، استفاده از رویکرد استراتژی های مومنتوم و معکوس است؛ ازجمله استراتژی های مومنتوم و معکوس صنعت که سعی می کند با استفاده از اطلاعات گذشته، عملکرد آتی را در رابطه با بازده سرمایه گذاری در صنعت های مختلف بورس اوراق بهادار پیش بینی و بازده بیشتر ایجاد کند؛ بنابراین مومنتوم صنعت ادعا می کند صنایعی که در گذشته نزدیک عملکرد و بازده خوب یا بدی داشته اند در آینده نیز این بازده را ارائه خواهند کرد. برای بررسی سودمندی استراتژی های ذکرشده، جامعه آماری پژوهش شامل 37 صنعت در بازه زمانی 1386 تا 1396 در مقاطع ماهانه بوده که در 60 استراتژی در بازه های زمانی مختلف، تشکیل و نگهداری سبدها، آزمون برابری میانگین های سبدها و آزمون همسانی واریانس انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که هرکدام از این رویکردها در دوره زمانی مشخصی، برتر است. در قالب دوره های کوتاه تر، به ویژه پنج دوره تشکیل و نگهداری یک ماهه و سه ماهه، تشکیل نه ماهه و نگهداری شش ماهه، تشکیل 12 ماهه و نگهداری یک ماهه و سه ماهه، مومنتوم صنعت سودمندی معناداری نسبت به معکوس صنعت داشته است؛ اما در مواردی که دوره نگهداری طولانی تر ( بیش از یک سال) می شود، استراتژی معکوس بازده بیشتری نسبت به استراتژی مومنتوم داشته است.

چکیدهپژوهش حاضر به بررسی رابطه بین ساختار مالکیت [1]و به موقع بودن سود [2]در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. در این راستا، دو فرضیه تدوین شده و جهت آزمون این فرضیه ها، نمونه ای متشکل از 102 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1380 الی 1393 انتخاب شد و برای آزمون آن ها از روش داده های ترکیبی استفاده گردید. یافته های تجربی حاکی از آن است که هر دو فرضیه پژوهش پذیرفته می شوند؛ بدین صورت که تمرکز مالکیت با به موقع بودن سود رابطه غیرخطی داشته و این رابطه به شکل U و معکوس است؛ یعنی تمرکز مالیکت با به موقع بودن افشای سود، رابطه غیرخطی دارد و در سطوح پایین و بالای تمرکز مالکیت، افشای سود به موقع تر بوده و در سطوح میانی، به موقع بودن سود کاهش می یابد. علاوه بر این، افزایش تمرکز سهام داران به غیر از بزرگ ترین سهام دار به موقع بودن سود را افزایش می دهد تاریخ دریافت مقاله: 26/10/1394، تاریخ پذیرش مقاله: 11/05/1395 * کارشناس ارشد مدیریت مالی، دانشگاه شهید بهشتی . E-mail: saeedmj1990@gmail.com ** دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی. *** کارشناس ارشد مدیریت مالی، دانشگاه شهید بهشتی. 1. Corporate ownership structure 2. Earning timeliness

هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین رقابت در بازار محصول با ارزش مانده نقد  با تاکید بر نقش حاکمیت شرکتی می باشد. در این تحقیق، مطابق با هدف مذکور، 3 فرضیه مطرح شد که و مورد تجزیه و تحقیق آماری قرار گرفتند. نمونه آماری تحقیق 17 شرکت فعال در صنعت خودروسازی پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می باشند که داده های آنها برای یک دوره 5 ساله مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. فرضیات تحقیق از طریق مدل های رگرسیونی چندگانه بررسی شدند که مطابق با یافته ها، رقابت در بازار محصول، نقشی در نحوه واکنش بازار سرمایه به تغییرات مانده نقد نداشته است. این در حالی است که دخالت سهامداران عمده باعث شده است که رقابت در بازار محصول، واکنش بازار سرمایه به تغییرات مانده نقد را تحریک نماید. این یافته در خصوص سهامداران نهادی نیز مصداق دارد و به طور بالقوه منعکس کننده نقش نظارتی این قبیل سهامداران می باشد.

این تحقیق در نظر دارد برای تبیین توده واری در بازار سرمایه ایران، نوعی الگوی رفتاری بر مبنای مدل های ریزساختار ارائه دهد. پژوهش حاضر با استفاده از این رویکرد، رفتار توده وار را بر مبنای مدل سیپریانی و گوارینو (2014) با استفاده از داده های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی یک ساله (235 روز معاملاتی) و به صورت روزانه و لحظه به لحظه مطالعه می کند. در این مدل مقدار بار اطلاعاتی سیگنال به عنوان یک پارامتر به مدل های ریزساختار اضافه شده است. به بیان دیگر، برای سیگنال های خوب یا بد اطلاعاتی، یک ارزش اطلاعاتی با ارزش اقتضایی شایان توجه در نظر گرفته شده است. بدین منظور، اطلاعات سهام شرکت مخابرات در سال 1392 به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. نتایج نشان داد رفتار توده واری برای سهام اخابر، در تمام روزهای معاملاتی وجود داشته است. همچنین، این توده واری برای معاملات فروش بیشتر از معاملات خرید است. از نتایج دیگر این که رفتار توده واری فروش در زمان آغازین معاملاتی بیشتر از سایر زمان ها است

هدف: پژوهش حاضر سوگیری های فرااعتمادی، نماگری و اثر تمایلاتی میان سرمایه گذاران حقیقی بورس اوراق بهادار تهران را بررسی می کند. هدف از پژوهش بررسی این است که این سوگیری ها به چه میزان در میان سرمایه گذاران شایع است و چه ارتباطی ممکن است با عملکرد سرمایه گذاران داشته باشند. روش: برای این منظور صورت وضعیت پرتفوی سرمایه گذاران حقیقی را طی دوره پنج ساله 1391 تا 1395 بررسی و تحلیل می کنیم. برای سنجش سوگیری های رفتاری از شاخص های چندگانه استفاده می کنیم، همچنین رابطه بین سوگیری های رفتاری و عملکرد سرمایه گذاران را به روش مطالعه پرتفوی بررسی می کنیم. یافته ها: نتایج نشان می دهد سوگیری های فرااعتمادی، نماگری و اثر تمایلاتی میان سرمایه گذاران کمابیش رایج است. همچنین بین سوگیری های فرااعتمادی و نماگری با عملکرد سرمایه گذاران نیز ارتباط معناداری وجود دارد، در حالی که این ارتباط برای اثر تمایلاتی معنادار نیست. به طور مشخص سرمایه گذاران با گردش پرتفوی بالاتر و همچنین پرتفوی متمرکزتر بازدهی بالاتری کسب کرده اند. همچنین سرمایه گذارانی که سهام برنده گذشته را خریداری کرده اند، میانگین بازدهی بیشتری داشته اند. نتیجه گیری: سوگیری های رفتاری میان سرمایه گذاران کمابیش شایع است و این سوگیری ها می توانند عملکرد سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار دهند.  

عملکرد یک مدل هوشمند تا حد زیادی به انتخاب مرتبط ترین و تأثیرگذارترین متغیرهای ورودی و کمترین پیچیدگی مدل یادگیری بستگی دارد. از این رو در مطالعه حاضر، برای پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران بر اساس متغیرهای مالی و اقتصادی، ابتدا اقدام به اولویت بندی ویژگی ها با الگوریتم MID نموده، سپس از 4 مدل مختلف شبکه عصبی (MLP, SVR, RBF, DNN) که از مهم ترین و بدیع ترین مدل های پیش بینی می باشند، استفاده می شود. با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل مدل های مورد بررسی، در نهایت الگوریتمی برای انتخاب ویژگی های مناسب برای پیش بینی شاخص، تحت عنوانISF _MID پیشنهاد شده و با تعدادی از روش های مشابه، مقایسه می گردد. داده های مورد استفاده در این پژوهش به صورت روزانه در بازه زمانی 28/10/1392 تا 30/5/1397 جمع آوری شده اند. مدل های مورد بررسی در مرحله پیاده سازی با روش اعتبارسنجی متقابل K-fold مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین از معیارهای MAE، MSE و RMSE برای ازریابی عملکرد مدل های مذکور استفاده می شود. نتایج نشان می دهد که با روش پیشنهادی، می توان با 7 ویژگی انتخابی به دقت بالایی در پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دست یافت.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه سیستماتیک یا غیرسیستماتیک بازده سهام و ریسک درماندگی مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از معیار احتمال نکول بلک شولز و مرتون، طی دوره زمانی 1380 تا 1391 است. این پژوهش مباحث درماندگی مالی را با نظریه قیمت گذاری دارایی سرمایه ای ترکیب می کند و به آزمون پدیده درماندگی مالی از دیدگاه بازار سرمایه می پردازد. این پژوهش نشان داد تحولات اخیر در بازار سهام، مستلزم بازنگری در نظریه سنتی پرتفوی است. در این پژوهش اطلاعات ماهانه به کمک روش چندک بندی تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد در بورس اوراق بهادار تهران، بازده سهام شرکت های درمانده به وضوح کمتر از بازده شرکت های سالم است؛ بنابراین سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در سهام شرکت های درمانده پاداش دریافت نمی کنند. همچنین مشخص شد به لحاظ آماری، اندازه و B/M به ریسک درماندگی ارتباطی ندارد، اما اثر نوسان های غیرسیستماتیک را می توان در ریسک درماندگی مالی مشاهده کرد.

هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی برای شناسایی بهتر الگوی اثرات نرخ ارز بر بازار سرمایه و پیش بینی یک و دو سال آینده بازار سرمایه ایران بر اساس رژیم های ارزی است. در این راستا با استفاده از 4 معیار تشخیصی حداکثردرستنمایی، آکائیک، شوارتز و حنان کوئین، میزان تناسب مدلهای دو و سه رژیمی انتقال مارکوف با نوسانات نرخ ارز و رابطه نوسانات نرخ ارز و بازار سرمایه مقایسه شده و در ادامه با استفاده از ویژگی های مدل مارکوف به پیش بینی بازار سرمایه پرداخته می شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل سه رژیمی از مدل دو رژیمی در تشخیص الگوی اثرات نرخ ارز بر بازار سرمایه بسیار بهتر عمل می کند. بر اساس یافته های پژوهش اگر بازار ارز دچار نوسان شدید باشد افزایش نرخ ارز حتما باعث افزایش بازده بازار سرمایه می شود اما در شرایط ثبات بازار ارز، اثر این متغیر بر بازار سرمایه می تواند مثبت یا منفی باشد. با توجه به احتمال های برآورد شده انتظار می رود در سال های آینده شاهد اثر مثبت نرخ ارز بر بازار سرمایه در فضایی کم نوسان باشیم.

بازارهای سهام نقش مهمی در سازماندهی سیستم های اقتصادی مدرن دارند. پژوهش های گسترده ای در زمینه پیش بینی آن ها با استفاده از تکنیک های هوشمند انجام شده است. با توجه به این که دقت عملکرد این تکنیک ها به میزان قابل توجهی تحت تأثیر ویژگی های ورودی آن است، یکی از پیشرفت های به کار رفته در استفاده از مدل های هوشمند، علاوه بر کاربرد مدل های ترکیبی، استفاده از کاهش ابعاد به عنوان یک پیش مرحله برای مدل پیش بینی می باشد. در این پژوهش برای پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران همزمان از دو روش کاهش ابعاد (انتخاب و استخراج) به منظور انتخاب ویژگی های مناسب به عنوان ورودی های مدل استفاده می شود. به طوری که برای انتخاب ویژگی ها از الگوریتم mRMR-MID و برای استخراج ویژگی ها از الگوریتم PCA استفاده می شود. سپس از رگرسیون بردار پشتیبان به عنوان مدل پیش بینی استفاده می شود. با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل استفاده از تکنیک های کاهش ابعاد در مدل پیش بینی، در نهایت الگوریتمی برای انتخاب ویژگی های مناسب بر شاخص، تحت عنوانISF _MID پیشنهاد می شود. نتایج نشان می دهد که با روش پیشنهادی، می توان با 7 ویژگی انتخابی به دقت بالایی در پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با درصد خطا 46/3 دست یافت. لازم به ذکر است مدل های مورد بررسی در مرحله پیاده سازی با روش اعتبارسنجی متقابل k-fold مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین از معیارهای MAE، MSE و RMSE برای ازریابی عملکرد مدل های مذکور استفاده می شود.

هدف: این مقاله به دنبال تبیین مدل برای شناسایی رژیم های حاکم بر بازده شاخص بورس اوراق بهادار تهران و تشخیص عامل تغییر رژیم یا به بیان دیگر، تغییر رفتار بازدهی شاخص است. روش: رویکرد استفاده شده در این مقاله، رگرسیون غیرخطی انتقال ملایم (STR) از مدل های تعویض رژیم بوده است. بدین منظور، از اطلاعات آماری به دست آمده از داده های فصلی برای بازده شاخص بورس اوراق بهادار تهران، متغیرهای اقتصادی و مالی در بازه زمانی 1385 تا 1398 استفاده شده است. یافته ها: مدل برآورد شده در این پژوهش نشان می دهد که بازدهی شاخص به طور مکرر از رژیم کم نوسان به رژیم پُرنوسان یا برعکس تغییر وضعیت می دهد. رابطه غیرخطی متغیرهای توضیح با بازده سهام و وجود رژیم های چندگانه تببین کننده بازدهی شاخص بورس اوراق بهادار تهران تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده حاکی از این است که رابطه بازدهی شاخص با عوامل تبیین کننده آن، به شکل غیرخطی و نامتقارن است و از میان متغیرهای توضیح کلان اقتصادی و مالی، نرخ ارز متغیر انتقال یا عامل تعویض رژیم حاکم بر بازده است. در مدل برآوردی، رابطه میان بازدهی شاخص و متغیرهای توضیح در دوران استقرار رژیم های اول و دوم که به ترتیب نوسان کم نرخ ارز و نوسان بالای نرخ ارز را نشان می دهد، متفاوت بوده است.

در ادبیات پژوهش در مورد این که مدیران سود را به منظور اجتناب از زیان های اندک، به ویژه از طریق اقلام تعهدی، مدیریت می نمایند، توافق جامعی حاصل نشده است. ازاین رو هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر مدیریت اقلام تعهدی بر سود هر سهم در آستانه صفر در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به منظور اندازه گیری متغیر وابسته پژوهش از سود هر سهم (EPS) استفاده شده است. برای محاسبه اقلام تعهدی از مدل اقلام تعهدی آتی استفاده گردیده که از تفاوت بین جمع اقلام تعهدی و اقلام تعهدی غیرعادی به دست می آید. جامعه آماری پژوهش شامل 207 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1399-1394 می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ارتباط مثبتی بین اقلام تعهدی اختیاری و احتمال دستیابی به سود هر سهم واقعی صفر وجود دارد. این نتایج نشان می دهد که شرکت هایی که در آستانه سود صفر هستند در مقایسه با سایر شرکت ها دارای اقلام تعهدی اختیاری بالایی هستند و بر همین اساس فرضیه پژوهش موردپذیرش قرار می گیرد.

هدف: یکی از این موضوعاتی که ممکن است دیدگاه و تصمیم سرمایه گذاران را نسبت به خرید و فروش یک سهم تغییر دهد، بحث چگونگی تأمین مالی و ساختار سرمایه شرکت است. در این تحقیق به بررسی اثر انتشار صکوک بر نوسان قیمت و ارزش معاملات سهام شرکت ناشر پرداخته می شود. روش: برای نشان دادن اثر انتشار صکوک، از روش بررسی اثر رویداد با پنجره رویداد 5 روزه (از یک روز قبل از انتشار اوراق تا سه روز بعد از آن) استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش، کل شرکت های ناشر صکوک پذیرفته شده در شرکت بورس تهران یا فرابورس ایران در بازه زمانی 1389 تا 1394 است. با توجه به شرایط تعیین شده در نمونه گیری، 20 مورد انتشار صکوک، مطالعه شده است. یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده از آزمون اصلی و همچنین آزمون های تقویت (به کارگیری زمان رویداد متفاوت)، هیچ یک از فرضیه های پژوهش (وجود ارتباط بین استفاده از صکوک و نوسان قیمت سهام و تغییر در ارزش معاملات سهام شرکت ناشر) تأیید نشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد بین انتشار صکوک و نوسان قیمت سهام و ارزش معاملات سهام شرکت ناشر، ارتباط معناداری وجود ندارد که دلیل آن می تواند نوپا بودن استفاده از این اوراق در بازار سرمایه ایران و نامشخص بودن آثار استفاده از این ابزارها برای سرمایه گذاران باشد.        

هدف این مقاله تجزیه و تحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار در چارچوب تئوری قیمت گذاری آربیتراژ است. این مطالعه، هشت متغیر کلان اقتصادی شامل شاخص قیمت مصرف کننده، نرخ بهره بانکی، قیمت طلا، شاخص تولیدات صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام، نرخ ارز و عرضه پول را به عنوان متغیرهای اثرگذار بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان شاخص اصلی بازار سهام ایران را بر اساس داده ها ماهانه از فروردین 1384 تا اسفند 1394 بررسی کرده است. با استفاده از الگوی رگرسیون چندعاملی رابطه بین بازده شاخص سهام و متغیرهای کلان اقتصادی آزمون شده است. نتایج نشان می دهد تغییر نرخ رشد پول تأثیری منفی بر بازده شاخص سهام داشته و شاخص تولید صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام و سطح قیمت ها دارای تأثیر مثبت بر بازدهی این شاخص است. از سوی دیگر، نرخ ارز و قیمت طلا تأثیر معناداری بر بازدهی این شاخص نداشته اند The paper investigates effects of macroeconomic variables on the Tehran Stock Exchange Market in the Arbitrage Pricing Theory framework. This study embraces seven macroeconomic variables (consumer price index, gold price, industrial production index, oil price, Volatility of Stock price, foreign exchange rate and money supply) and the main Iran stock market Index (Tehran Exchange Index or Tepix). The data are monthly and extend from April 2003 to the March of 2015. A multiple regression model is designed to test the relationship between the Tepix Index returns and seven macroeconomic factors. The results of the paper indicate that money supply negatively influence Tepix Index returns while industrial production index, oil price, Volatility of Stock price and consumer price index have a negative effect on Tepix Index returns. On the other hand, Gold price and Foreign exchange rate do not appear to have any significant effect on Tepix Index returns.   Keywords: Arbitrage Pricing Theory, Macroeconomic Variables, Stock Returns, Tehran Stock Exchange. Classification JEL : G14; G23; G34

این مقاله در پی ارزیابی نقش روانشناسی اعداد در بازار مالی است و در این راستا به بررسی پدیده «تجمع قیمت ها» در قیمت های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. پدیده تجمع قیمت ها یکی از پدیده های مشاهده شده در بازارهای مالی است که بیانگر سوگیری های روانشناسی یا گرایش به اعداد خاص در بازار است. این پدیده شامل تراکم قیمت ها در اعداد خاص و یا رندکردن قیمت ها است. این پژوهش در دوره زمانی 77 تا 89 (شامل سه دوره 77-80، 81-84 و 85-89)، انجام شده است که تعداد قابل توجهی از قیمت های روزانه را بررسی می کند. نتایج پژوهش وجود پدیده تجمع قیمتی را تأیید می نماید. نتایج نشان می دهد، در بورس اوراق بهادار تهران گرایش به معامله در عدد رند صفر بسیار شدید و در بعضی موارد گرایش به عدد پنج و نه، تا حدودی بیشتر از سایر اعداد است. برای سایر اعداد این گرایش تقریباً مشابه است و توزیع یکنواختی برای آن ها وجود دارد. همچنین «فرضیه جذابیت» به عنوان تبیین کننده پدیده تجمع قیمتی در بورس تهران تأیید می شود. به علاوه این پژوهش «فرضیه تفکیک قیمت ها» را برای توضیح پدیده تجمع قیمت ها در بورس تهران رد می کند. نتایج تشکیل و مقایسه سبدهای دارایی ها نشان می دهد، رابطه معناداری بین پدیده تجمع قیمتی و قیمت سهام، اندازه شرکت، نقدشوندگی و نوسانات قیمت سهام وجود ندارد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش، انتخاب مدل مناسب برای پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، از تکنیک های کاهش ابعاد، جهت انتخاب ویژگی های مؤثر و معرف، به منظور افزایش دقت مدل انتخابی استفاده شده است. روش: با توجه به اینکه کاهش ابعاد می تواند با دو روش متفاوت (انتخاب و استخراج ویژگی) اجرا شود، در این پژوهش، هر دو روش برای انتخاب ویژگی های مناسب مدل پیش بینی به کار برده شده است؛ به طوری که برای انتخاب ویژگی ها از الگوریتم MID و برای استخراج ویژگی ها از الگوریتم PCA استفاده می شود. در این راستا، پس از جمع آوری 34 ویژگی مالی و اقتصادی مؤثر بر بازار سهام، به اولویت بندی ویژگی ها با الگوریتم MID اقدام شده است، سپس با مقایسه عملکرد دو مدل مختلف شبکه عصبی با نام های  RBFو DNN که به ترتیب از مهم ترین و بدیع ترین مدل ها هستند، مدل مناسب انتخاب شده است. در ادامه با استفاده از دو نوع تکنیک کاهش ابعاد، دقت پیش بینی مدل انتخابی بررسی شده و روش مناسب برای انتخاب ویژگی های ورودی مدل پیش بینی شناسایی شده است. یافته ها: با تحلیل نتایج به دست آمده مشخص شد که مدل RBF در پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دقت بیشتری دارد. همچنین با مقایسه عملکرد دو نوع تکنیک کاهش ابعاد، مشخص شد که الگوریتم MID نسبت به الگوریتم PCA در انتخاب متغیرهای ورودی مدل RBF نتیجه بهتری را ارائه کرده است. بنابراین با توجه به اولویت بندی ویژگی ها با الگوریتم MID و الگوی تغییر مقدار خطا با افزایش تعداد ویژگی ها در مدل RBF، الگوریتم ISF_MID، برای انتخاب ویژگی های مناسب مدل پیش بینی شاخص بورس پیشنهاد شد. با استفاده از این الگوریتم می توان با کمترین تعداد ویژگی، بیشترین دقت را در پیش بینی شاخص بورس به دست آورد. نتیجه گیری: روش پیشنهاد شده در این پژوهش جهت شناسایی، اولویت بندی و انتخاب ویژگی های مناسب برای مدل پیش بینی، با توجه به سادگی و اثربخشی استفاده از آن، می تواند در حوزه های مختلف مدل سازی، از جمله بازار سرمایه، بازار ارز و مانند آن ها مفید واقع شود.

شناسایی درست الگوی تغییرات نرخ ارز، پیش بینی بحران های ارزی را آسان تر کرده و می تواند به جلوگیری یا کاهش تبعات زیان بار آن ها کمک کند. پژوهش حاضر در پی ارائه مدلی برای شناسایی بهتر الگوی تغییرات نرخ ارز و همچنین پیش بینی احتمال وقوع بحران ارزی در یک و دو سال آینده ایران است. میزان دخالت دولت ها در بازار ارز بر نحوه نوسانات این متغیر اثرگذار است؛ بنابراین نوسانات نرخ ارز در ایران (دارای نظام ارزی شناور مدیریت شده) نمی تواند شبیه به نوسانات نرخ ارز در کشور های پیشرفته (دارای نظام ارزی شناور آزاد) باشد. با وجود اختلاف فراوان در نحوه نوسانات نرخ ارز ایران و کشورهای پیشرفته، محققان داخلی برای شناسایی الگوی تغییرات ریال، از مدل دو رژیمی مارکوف استفاده کرده اند. در پژوهش حاضر با استفاده از 3 معیار تشخیصی حداکثر درست نمایی، آکائیک، و حنان کوئین نشان داده می شود که مدل سه رژیمی مارکوف از مدل دو رژیمی در تشخیص الگوی تغییرات ریال بهتر عمل می کند و بنابراین برای پیش بینی بحران ارزی در ایران باید به جای مدل دو رژیمی از مدل سه رژیمی انتقال رژیم مارکوف استفاده کرد. همچنین نتایج حاکی از تناسب بهتر مدل دو رژیمی مارکوف با نوسانات ارزهای یورو و پوند نسبت به مدل سه رژیمی دارد. پس از اعتبارسنجی مدل برازش شده به پیش بینی احتمال حضور ایران در رژیم بحران ارزی پرداخته شد. پیش بینی ها نشان می دهد که احتمال حضور در رژیم بحران ارزی در یک و دو سال آینده روندی نزولی و احتمال حضور در رژیم ثبات نسبی روندی صعودی دارد. بنابراین پیش بینی می شود که در سال های آینده، ایران وارد دوره جدیدی از ثبات نسبی شود. پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده ها، روش شناسی، و هدف به ترتیب، جزو پژوهش های کمی، استقرایی و کاربردی بوده و در بازه زمانی 1387 تا 1400 صورت پذیرفته است.