حسین بصیریان جهرمی

این مقاله به بررسی نحوه سیاست گذاری رسانه ملی در حوزه سلامت پرداخته است. به این منظور و با هدف پاسخگویی به این سؤال ها که: «سیاست گذاری برنامه های سلامت محور تلویزیون (سیمای جمهوری اسلامی)، چگونه است؟» «محوریت موضوعی برنامه های سلامت محور بر کدامیک از ابعاد چهارگانه سلامت (جسمی، روحی، اجتماعی و معنوی) متمرکز شده است؟» و «محوریت برنامه های سلامت محور پیشگیری و بهبود سلامت است و یا درمان بیماری؟»، از روش آمیخته (ترکیبی) و در دو بخش کمی (تحلیل محتوای کمی) و کیفی (مطالعه تطبیقی) استفاده شده است. همچنین ضمن کاربست و بهره گیری از نظریه های «ارتباط برای ترغیب» « کاشت» « برجسته سازی» از هر عنوان برنامه سلامت محور سیما که به طور تصادفی انتخاب شده، 10 قسمت برنامه بازبینی و در مجموع 100نوبت-برنامه تحلیل شده است. در بخش کمی با استفاده از نرم افزار تحلیل کمی (اس پی اس اس) جداول فراوانی استخراج و تحلیل شده که در نهایت با شاخص های به دست آمده از شورای تخصصی سلامت رسانه ملی، مورد مقایسه قرار گرفته و میزان اجرایی شدن دستورالعمل آن شورا در برنامه های سلامت محور سیما مورد بررسی قرارگرفته است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان می دهد بیشترین حجم برنامه های سلامت محور بعد سلامت جسمانی را مورد توجه قرار داده اند و بیشتر برنامه ها پیشگیری و درمان را به صورت توأمان مدنظر داشته اند. همچنین در برخی موارد نیز، همسویی بین راهبردهای شورای سلامت و برنامه های تولید شده مشاهده نمی شود.

سواد سلامت به عنوان یک مسئله جهانی در قرن 21 از اهمیت روزافزون برخوردار است. هدف از این مقاله، سنجش سطح سواد سلامت شهروندان تهرانی و عوامل مؤثر بر آن با تأکید بر رابطه آن باسواد رسانه ای بوده است. ازاین رو، به دلیل گستردگی و توزیع جامعه آماری مورد مطالعه در سطح شهر تهران، از روش پژوهش پیمایشی استفاده شده است. واحد تحلیل جامعه آماری این پژوهش «فرد»، قلمرو مکانی آن، شهروندان ساکن مناطق 22گانه تهران و قلمرو زمانی، سال 1397 بوده است. نمونه گیری بر مبنای «خوشه بندی10 گانه مناطق و محلات شهر تهران» صورت گرفته و حجم نمونه 1200 نفر بوده است. نتایج نشان می دهد که عوامل/ متغیرهای چهارگانه فردی، جمعیت شناختی، اجتماعی و اطلاعاتی، در کنار متغیر سواد رسانه ای، در تعیین سطح سواد سلامت شهروندان نقش دارند. همچنین افزایش دسترسی رسانه ای و توان ارزیابی انتقادی که از عوامل مهم سواد رسانه ای هستند، بر توان ارتباطی شهروندان، افزایش ظرفیت آنان برای حفظ و پردازش اطلاعات سلامت و در نهایت، تقویت مهارت هایشان در به کارگیری فناوری های نوین اثرگذارند.

مقاله حاضر با نگاهی به مفهوم قدرت نرم و دیپلماسی عمومی و فرهنگی، مهمترین رسانه های برون مرزی ژاپن را از نظر ساختار و راهبردها مورد بررسی قرار داده است. دولت ژاپن ضمن تلاش برای حفظ جایگاه این کشور به عنوان سومین اقتصاد بزرگ دنیا، با تدوین راهبردهای بلندمدت، برای افزایش قدرت نرم و تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهانیان برنامه ریزی کرده است. در میان رسانه های قدرتمند این کشور، رادیو-تلویزیون ملی ژاپن- ان. اچ. کی- دارای جایگاه برجسته ای است. در پی ده ها سال فعالیت رادیوهای برون مرزی ژاپن، راه اندازی تلویزیون انگلیسی زبان «ان. اچ. کی ورلد» در سال 1995 میلادی، نقطه عطفی در فعالیت برون مرزی این رسانه بود. این مقاله از طریق بررسی فعالیت های رسانه ای برون مرزی ژاپن، امکان استفاده از تجربیات موفق این کشور در این زمینه را برای تصمیم سازان و سیاست گذاران رسانه ملی به ویژه در حوزه برون مرزی را فراهم می آورد.

ورود و کاربری فناوری های جدید ارتباطی در یک جامعه، بر رسانه های موجود تأثیر می گذارد و نیاز به سیاست گذاری جدید را برای رسانه های جریان اصلی ضروری می سازد. تلویزیون اینستاگرامی (IGTV)، یکی از مصداق های این خدمات ارتباطی جدید است که با وجود فراهم نمودن بستر ارتباطی غنی تر برای کاربران، صداوسیما را با مسائل جدیدی مواجه کرده است. این پژوهش، ضمن تشریح فرصت ها و تهدید های تلویزیون اینستاگرامی برای صداوسیما، به سیاست های موجود و مطلوب مواجهه و راهبردها و موانع پیش روی این سازمان پرداخته است. بدین منظور، ۱۲ مصاحبه نیمه ساخت یافته با متخصصان علم ارتباطات و مدیریت رسانه صورت گرفته، داده های حاصل با نرم افزار Nvivo 10 کدگذاری و تحلیل شده است. بر اساس نظر متخصصان، فرصت های تلویزیون اینستاگرامی برای صداوسیما، شامل دو دسته فرصت های کاربردی (استفاده از محتوای کاربرتولید، استعدادیابی، تعامل با مخاطب و نظرسنجی) و فرصت های غایی (کمک به حکمرانی خوب، ایجاد تعادل میان فرهنگ رسمی و عرفی، متنوع تر شدن سپهر رسانه ای ایران و باکیفیت تر شدن تولیدات صداوسیما) است. تهدیدهای تلویزیون اینستاگرامی برای صداوسیما نیز معطوف به تضعیف جایگاه انحصاری صداوسیما، کاهش مخاطب و کاهش درآمد از محل آگهی عنوان شده است. در پایان، پیشنهاداتی برای کارایی و اثربخشی بهتر رسانه ملی در فضای همگرایی رسانه ها از سوی متخصصان ارائه شده است.

هدف این پژوهش آن است تا رابطه بین هوش فرهنگی با عملکرد شغلی خبرنگاران روزنامه ها و خبرگزاری های ایرانی دارای نسخه انگلیسی را بررسی کند. جامعه آماری شامل کلیه خبرنگاران روزنامه ها و خبرگزارهای شهر تهران است که نسخه انگلیسی زبان دارند. تعداد این افراد 130 نفر است که 113 نفر از آنها به پرسشنامه ها جواب دادند. برای گردآوری داده ها در این تحقیق از شیوه پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای سنجش هوش فرهنگی از تست مرکز هوش فرهنگی (2005) در آمریکا و برای عملکرد شغلی از تست پترسون (1990) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با بهره جستن از روش کمی و نرم افزار آماری SPSS صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که 9/0 درصد پاسخگویان از نظر هوش فرهنگی در سطح کم، 1/22 درصد در سطح متوسط، 2/60 درصد در سطح زیاد و 8/16 درصد در سطح بسیار زیاد، هستند. همچنین این نتایج حاکی از آن است که از نظر عملکرد شغلی 2/6 درصد پاسخگویان در سطح متوسط، 8/39 درصد در سطح زیاد و 54 درصد در سطح بسیار زیاد، هستند. آزمون فرضیات تحقیق نیز گویای آن است که بین هوش فرهنگی و عملکرد شغلی رابطه همبستگی وجود ندارد و در میان مولفه های هوش فرهنگی نیز، این رابطه تنها درباره بُعد شناختی هوش فرهنگی و عملکرد شغلی ملاحظه می شود.

هدف از انجام این پژوهش دست یابی به چهره ی ترسیم شده از مادری،  بواسطه نقشی است که توسط سوپرمام ها در اینستاگرام اجرا شده و همچنین مطالعه سبک و ابعاد زندگی آنها از دیگر اهداف این پژوهش بوده است. برای رسیدن به این اهداف از روش مردم نگاری شبکه ایی (نتنوگرافی) استفاده کرده ایم.نتایج بدست آمده از تحلیل تماتیک، شامل 6 تم اصلی «نمایش مادرانگی کامل»، «زیبایی شناختی کردن مادری»، «بازتولید الگوهای سنتی مادرانگی »، «نمایش من ایده آل»، «سبک مند کردن زندگی روزمره»، «نمایش خانواده خوشبخت و برخورداری از روابط مطلوب» است. سوپرمام ها از طریق زیبایی شناختی کردن مادری سعی در بازشکل دادن به مادری به عنوان الگویی مطلوب را دارند. تصویر ایده آل و دل فریب مادرانگی که با ظرافت تمام توسط سوپرمام ها در اینستاگرام به نمایش گذاشته می شود اگرچه ممکن است برای دیگر مادران دست نیافتنی باشد، با این حال چهره تازه ا ی از مادرانگی را ایجاد کرده است. درصورتیکه ضرورتا مادرانگی سنتی را به چالش نمی کشند بلکه این تصویر تداوم الگوی مادرانگی سنتی اما در لباس جدید است. اگرچه مادرانگی همچنان با فداکاری و مهر منسوب به آن معنا می شود و به لحاظ معنایی تفاوت چندانی با دهه های پیش از خود نمی کند، با این حال مادران اینستاگرامی در تعریف هویت مادری و فردی خود و همچنین راه و روش والدگری و فرزندپروری به شیوه ی متفاوت ایفای نقش کرده اند.

هدف از این پژوهش بررسی مقایسه ای میزان مراجعه و اعتماد به اخبار اینترنتی (در وب سایت های فارسی) و یافتن رابطه بین عوامل مؤثر بر میزان اعتماد مخاطبان به اخبار این رسانه است. از این رو ضمن توجه به پیچیدگی و گستردگی موضوع، و ضریب نفوذ کم اینترنت در کشور، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های وابسته به وزارت علوم شهر تهران، به عنوان جامعه آماری انتخاب شده اند که به نوعی مخاطب نخبه نیز، محسوب می شوند. روش مورد استفاده در این تحقیق، پیمایش است که در مرحله نخست ده وب سایت خبری پربیننده از دیدگاه پاسخگویان مشخص شدند. نتایج به دست آمده از پاسخ های نمونه 400 نفره از دانشجویان در مرحله دوم، که با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در ده دانشگاه وابسته به وزارت علوم شهر تهران انتخاب شدند، نشان می دهد که وب سایت های خبری -با وجود ضریب نفوذ کم اینترنت در کشور و محدودیت های نسبی که در دسترسی به برخی از این وب سایت ها وجود دارد- توانسته اند در جهت جلب اعتماد رسانه ای این گروه از نخبگان علمی، گام مهمی بردارند و حتی وب2 نیز در این عرصه مجال خودنمایی یافته است. نتایج کلی پس از رتبه بندی میزان اعتماد، مبیّن این مطلب بود که وب سایت های خبری «بی.بی.سی فارسی»، «بالاترین» و «تابناک» به ترتیب از بیشترین میزان اعتماد در میان ده وب سایت خبری پربیننده برخوردارند.

برنامه های ترکیبی طنز، از جمله پربیننده ترین برنامه های تلویزیون است و این ظرفیت را دارند که بیشترین و ماندگارترین تاثیر را بر مخاطب بگذارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر ارتقای کمی و کیفی برنامه های ترکیبی طنز سیما و شناسایی دیدگاه های متخصصان رسانه ای در راستای رسیدن به راهکارهای نهایی و عملیاتی انجام شده است. روش تحقیق این مقاله، کیفی و شیوه انجام آن مصاحبه نیمه ساخت یافته است. جامعه آماری شامل متخصصان رسانه ای است که به طور موقت یا دائم در حوزه نقد و تحلیل برنامه های طنز تلویزیون بوده اند. نمونه پژوهش به شکل هدفمند از میان کسانی انتخاب شده که به صورت نظری و عملی با مراحل پیش تولید، تولید، پخش و تحلیل برنامه های ترکیبی طنز در ارتباط هستند. سوالات مصاحبه ها پژوهشگرساخت بوده و مصاحبه شوندگان به روش گلوله برفی انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها، بر مبنای تحلیل مضمون و با تکنیک کدگذاری(کدهای باز، محوری و گزینشی) انجام شده است. سوالات نیز بر اساس مدل سوات (SWOT) و مبتنی بر ارتقای کمی و کیفی برنامه ها، سازماندهی شده اند. از مهم ترین یافته های این پژوهش می توان به ضرورت افزایش تجربه و رواداری مدیران در مقوله طنزهای سیاسی و اجتماعی، ایجاد آیتم های خلاقانه نمایشی و گنجاندن ابزارهای برخط و تعاملی مردم با برنامه های طنز، تغییر سیاست های کلی سیما در حوزه نویسندگی طنز و فرهنگ سازی در بین اقشار و اصناف مختلف جامعه، برای افزایش روحیه نقدپذیری در بستر برنامه های ترکیبی طنز سیما اشاره کرد.

روزنامه نگاری و خبرنگاری تحقیقی، یکی از تاثیرگذارترین شیوه های روزنامه نگاری در جهان است؛ با این حال، این سبک روزنامه نگاری با همه جذابیت و اهمیتی که دارد، از دیدگاه خبرنگاران و خبرگان رسانه، هنوز در ایران چندان شناخته شده نیست. هدف این مقاله "شناسایی موانع و چالش های خبرنگاری تحقیقی در سازمان صداوسیما" است و پرسش اصلی این مقاله این است که با توجه به جایگاه صداوسیما در فضای رسانه ای کشور، موانع و چالش های خبرنگاری تحقیقی در صداوسیما کدام اند؟ برای پاسخ به این سؤال، پس از بررسی ادبیات نظری و تجربی تحقیق، مصاحبه های نیمه ساخت یافته با خبرگان انجام شده است. برای رسیدن به جامعه نمونه، ویژگی هایی تعریف شده است و درنهایت، افراد دارای آن ویژگی ها، برای مصاحبه انتخاب شده اند. نمونه گیری به صورت هدفمند بوده و با 30 نفر از استادان دانشگاه، مدیران ارشد خبر، سردبیران و خبرنگارانی مصاحبه شده که بیش از 10 سال سابقه کار حرفه ای مرتبط داشتند؛ معیار بسندگی مصاحبه ها، دستیابی به اشباع نظری بوده است. پس از کدگذاری، با استفاده از نرم افزار مکس کیودا، اولویت اثرگذاری هر یک از این عوامل، با بهره گیری از تحلیل سلسه مراتبی و نظرات 10 نفر از داوران در نرم افزار ای اچ پی مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد پنج عامل فضای بسته سیاسی، فقدان امنیت شغلی خبرنگاران در ساختار کنونی سازمان صداوسیما و خبرنگاری وابسته به دولت/ حاکمیت، رشد فضای خبرنگاری سلبریتی و کاهش آموزش و سواد خبرنگاری، از اصلی ترین موانع شکل گیری خبرنگاری تحقیقی در سازمان صداوسیما به شمار می روند.  

امروزه حضور رسانه ها و شبکه های اجتماعی در بین خانواده ها به نحوه ای است که خانواده شبکه ای شده، شکل گرفته است. اما با توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی این مسئله مطرح است که خانواده ایرانی اسلامی در استفاده از رسانه های اجتماعی باید مدیریت محتوا داشته باشد. ازاین رو، پژوهش حاضر درصدد شناسایی الزامات مدیریت محتوای رسانه های اجتماعی برای خانواده های ایرانی – اسلامی است. چارچوب مفهومی این پژوهش بر مبنای نظریه خانواده شبکه ای شده بری ولمن استوار است.این پژوهش از نوع کیفی و روش آن تحلیل مضمون و ابزار گردآوری اطلاعات آن مصاحبه عمیق و ابزار پردازش کدگذاری سه مرحله ای کینگ (1998) است. جامعه آماری نخبگان دانشگاهی و خبرگان فعال در حوزه رسانه اجتماعی و خانواده بوده که از بین آنها 19 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و فرایند مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. قابلیت اعتماد و اعتبار به روش لینکولن و گوبا بررسی شده است.یافته ها نشان داد برای مدیریت محتوای رسانه های اجتماعی در خانواده ایرانی اسلامی باید به چهار مضمون اصلی، توجه به مخاطب، تولید محتوای تخصصی، آموزش و دانش تفسیر محتوا و هویت واحد پیام توجه کرد. همچنین در این مدیریت باید به ایجاد نظام رده بندی سنی تولید محتوا، تقویت والدگری دیجیتال، تقویت روحیه فرصت محور، تقویت تفکر انتقادی اعضای خانواده، توجه به تربیت رسانه ای کودک، تقویت هوش رسانه اجتماعی کودک، ترسیم وضع مطلوب خانواده شبکه ای توسط دولت، توجه به شاخصه های سبک زندگی ایرانی اسلامی توجه کرد. درمجموع با پایش وضع محیطی استفاده خانواده ها از رسانه های اجتماعی و برنامه ریزی صحیح بر اساس شاخص های ایرانی اسلامی می توان مصرف محتوای اعضای خانواده ایرانی را در رسانه های اجتماعی مدیریت کرد.