نصرالله مولایی هشجین

یکی از عوارض رشد بی رویه و تراکم فعالیت ها در نقاط شهری ازدحام زیاد و نرخ بالای حوادث ترافیک درون شهری است به طوری که ایران را در زمره یکی از حادثه خیزترین کشورهای تصادفات رانندگی دنیا قرار داده است. در این مقاله ضمن بررسی کلی حوادث ترافیک درون شهری در شهر بندرانزلی، علل آن را از دیدگاه شهروندان مورد مطالعه قرار    می گیرد. داده های مورد استفاده عمدتاً از طریق برداشت میدانی و با بهره گیری از ابزار پرسش نامه جمع آوری شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که ضعف سیستم حمل و نقل عمومی با قدرت جابجایی بالا، فقدان خطوط ویژه در خیابان اصلی، آپارتمان سازی و افزایش جمعیت و ضعف امکانات پارکینگ عمومی از مهمترین عوامل مؤثر در ازدحام و ترافیک درون شهری محسوب می شوند.  همچنین نقش فروش تراکم توسط شهرداری، وجود مهاجرت ها و عرض کم معابر شهری در بخش قدیمی شهر از دیگر عوامل مؤثر در افزایش ازدحام و بالا بودن حوادث ترافیکی درون شهری از دیدگاه شهروندان بوده است.

روستاهای ایران با داشتن پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی، جایگاه مناسبی برای جذب گردشگر محسوب می شوند. گردشگری روستایی که بر مبنای بهره برداری از هویت فرهنگی یک روستا استوار شده است، می تواند ما را به سمت شناخت درک و ارتباط برقرار کردن با عناصر بومی و جاذبه های فرهنگی و طبیعی روستا در جهت توسعه گردشگری  پایدار روستایی سوق دهد. بدین منظور، پژوهش حاضر نقش مساکن سنتی روستاهای کوهپایه و کوهستانی را از دیدگاه مسئولان مرتبط با روستا، گردشگران و ساکنین نواحی روستایی شهرستان های تنکابن و رامسر به عنوان جامعه میزبان، مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و در پی آن است تا  نقش مساکن سنتی را در توسعه پایدار روستایی غرب مازندران مشخص نماید. با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر نگرش سیستمی برای جمع آوری اطلاعات داده ها از مطالعات اسنادی – کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است.یافته های تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه ساکنین، مسئولین و گردشگران، گردشگری در افزایش درآمد ساکنین روستا و بهبود وضعیت اقتصادی آنان، همچنین در ایجاد فرصت های اشتغال در روستاها تأثیر بسیاری داشته است و مساکن سنتی کوهپایه و کوهستان توانسته است با کارکردهای مختلف و با بهره گیری از   جاذبه های طبیعی درجذب گردشگر و توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه تأثیرگذار باشد. براساس آزمون کای دو (x 2 )  بین تأثیر گردشگری با افزایش درآمد ساکنین روستا، نقش مسکن سنتی در توسعه توریسم روستایی و هممچنین ایجاد دهکده گردشگری جهت حفظ این مساکن، رابطه معناداری وجود دارد.

  یکی از مقوله های مهم دربرنامه ریزی شهری، تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری های شهری است. فعالیت های گوناگون شهری هرکدام نیازمند فضای مناسب خود می باشد و امکان استقرار آنها در هر ناحیه ای از شهر وجود ندارد. توزیع فضایی- مکانی شعب بانک ها یکی از مسائل مهم در برقراری عدالت فضایی است که از نظر رویکردهای توسعه پایدار در کانون توجه خدمات رسانی و توسعه قرار دارد. شهر رشت 274 واحد بانکی دارد، به نظر می رسد در نقاط مختلف این شهر به صورت نامطلوبی توزیع شده باشند در این خصوص سوال اصلی تحقیق کشف ضوابط توزیع فضایی واحدهای بانکی در شهر رشت است. جهت پاسخ گویی به آن از روش توصیفی- تحلیلی و تکنیک های تحلیل فضایی استفاده شده است. برای این منظور نخست بر اساس ادبیات تحقیق به استخراج شاخص ها مبادرت شد سپس ضوابط توزیع فضایی بانک ها را تعریف و بر اساس آن به سؤال های تحقیق پاسخ داده شده است. نتایج تحقیق نشانگر عدم کفایت و عدم تناسب در توزیع واحدهای بانکی در مناطق مختلف می باشد و اغلب بانک ها نقاط حساس و استراتژیک شهر را برای فعالیت های خود برگزیده اند.  

یکی از اقدامات مهمی که در زمینه توسعه و پیشرفت نقاط روستایی در ایران طی سال های اخیر صورت گرفته، تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی می باشد. امروزه این گونه طرح ها به عنوان مهمترین ابزار هدایت ساخت و ساز در روستاها درآمده است. به موازات اصلاحات کالبدی ناشی از اجرای طرح هادی در روستاها، بهره مندی روستاییان از امکانات خدماتی بیشترمی شود. چنین تغییری وضعیت زندگی ساکنان روستایی را تحت تأثیر قرار داده و موجب علاقمندی بیشتر آنها به زندگی در روستا می گردد. هدف اصلی این تحقیق بررسی اثرات کالبدی- فیزیکی طرح های هادی روستایی از دیدگاه ساکنان روستایی می باشد تا میزان اثر بخشی آنها مورد ارزیابی قرار گیرد. روش کلی پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و بخش اصلی داده ها از طریق مطالعات میدانی و تکمیل پرسش نامه بدست آمده و با استفاده از روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مهمترین نتایج حاصل از این تحقیق به شرح زیر   می باشد: اجرای طرح هادی روستایی از حیث ارتقاء خدمات عمومی در روستاهای مورد مطالعه مؤثر بوده است. اجرای طرح هادی روستایی ضمن رونق بخشیدن به ساخت  و سازهای جدید، سبب ارتقاء شیوه ساختمان سازی، افزایش پایداری و بهبود سیمای ظاهری بناها شده است. اجرای طرح هادی روستایی سبب افزایش امیدواری و علاقه مندی روستائیان به ادامه زندگی در روستا ها شده و در نتیجه در کاهش تدریجی مهاجرتهای روستا به شهر تأثیر داشته است. علیرغم ویژگی های مثبت کالبدی و ارتقاء خدمات عمومی در روستاها، اجرای طرح های هادی روستایی از نظر اقتصادی و ایجاد اشتغال در روستاها موفقیت لازم را کسب نکرده است. 

فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان یک ابزار توسعه ی پایدار روستاها در راستای کاهش فقر، کاهش شکاف دیجیتالی و جلوگیری از مهاجرت بی رویه ی روستاییان به شهرها شناخته شده است. بنابراین ICT روستایی مقوله ای پیچیده بوده و توسعه ی آن، مستلزم تعامل همزمان ابعاد سه گانه ی فناوری، خدمات و آگاه سازی است تا بتواند به سوی توسعه ی پایدار روستایی به کار گرفته شود. پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش دفاتر ICT در توسعه ی پایدار روستایی شهرستان مشکین شهر انجام گرفته است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی است و از منابع کتابخانه ای و جست وجوی اینترنتی، همراه با روش پیمایشی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نمونه ی مطالعاتی شامل 234 نفر از جمعیّت 14روستای منتخب دارای دفاتر ICT است. یافته ها و نتایج رگرسیونی، نشانگر تأثیر مثبت دفاتر ICT بر استفاده ی روستاییان از خدمات پایه ی دفاتر، بازاریابی، تولیدات متناسب با نیاز بازار، ایجاد زمینه های شغلی جدید، افزایش درآمد، ایجاد مشاغل مرتبط با ICT، اقتصاد روستایی و توانمند سازی است. نتایج حاصل از مطالعه نشان میدهد که روستاییان از خدمات اطلاع رسانی و خدمات اختصاصی دفاتر نسبت به خدمات پایه، استفاده کمتری داشته اند. بنابراین تأثیر دفاتر ICT بر جنبه های مختلف در سطح روستا به صورت همه جانبه انجام نگرفته است.

امروزه با افزایش امکانات زندگی مانند وسایل حمل و نقل زمینی، هوایی، دریایی و افزایش اوقات فراغت، درآمد و طول عمرِ مردم، افراد بیش از هر زمان دیگری به گردش و مسافرت میپردازند، به ویژه ساکنان نقاط شهری به دلیل آلودگی شهرها و مشکلات ناشی از زندگی ماشینی بیشتر به مسافرت و گردش در دامان طبیعت و نقاط آرام در نواحی روستایی علاقمند هستند. در این بررسی سعی شده است تا با توجه به روند فزاینده حضور گردشگران به شکل انبوه و بدون توجه به ظرفیت زیرساختها، فرهنگ بومی و ... ناپایداری سکونتگاههای روستایی را از ابعاد اکولوژیکی و اقتصادی در دهستان بلده کجور از توابع شهرستان نوشهر مورد شناسایی و مطالعه قرار داده تا نتایج آن در کاهش پیامدهای منفی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و بخصوص در بعد زیست محیطی در محدوده مورد مطالعه و تعمیم آن به نقاط روستایی دیگر بکار گرفته شود. جهت بررسی پیامدهای گردشگری در ناپایداری روستاهای دهستان بلده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون های آماری استفاده شده است.

عمران روستاها با تأکید افراطی بر عناصر کالبدی و بدون برقرار ارتباطی نظام وار و هدفمند با سایر وی ژگی های ساختاری- کارکردی حاکم بر فضای جغرافیایی از اولویت خاص برخوردار شده است. مقاله حاضر عوامل مؤثر در موفقیت اجرای طرح های هادی روستایی در بخش شرقی استان گیلان را با تأکید بر عوامل جغرافیایی مورد بررسی قرار می دهد. روش کلی تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی بوده و داده های اصلی مورد استفاده در آن بر اساس نظر سنجی از ساکنان روستاهای مورد مطالعه بدست آمده است. نتایج عمده بدست آمده از این تحقیق عبارت است از : موقعیت استقرار، فاصله روستا از مراکز شهری و اندازه جمعیت روستا با میزان موفقیت اجرای طرح های هادی روستایی دارای رابطه قوی می باشند. روستاهای واقع در نواحی کوهستانی با اندازه جمعیتی متوسط و دورتر از مراکز شهری از نظر اجرای طرح هادی نسبت به روستاهای واقع در نواحی جلگه ای، نزدیکتر به شهر و با جمعیت بیشتر از موفقیت بیشتری برخوردار بوده اند. شناخت و آگاهی روستائیان از طرح هادی و میزان مشارکت آنها در جریان تهیه و اجرا، از عوامل مهم دیگر در دستیابی به اهداف این طرح ها هستند. 

در ناحیه خلخال با توجه به اقلیم نیمه­خشک و مدیترانه­ای و پراکندگی عوامل طبیعی، میزان جمعیت­و ساختار اقتصادی در استقرار و توزیع سکونتگاه­های روستایی، نقش دارد و عملکرد فعالیت اقتصادی مبتنی بر بهره کشی از زمین به­ویژه زراعت، باغداری و دامداری و دست­رسی به منابع طبیعی بخصوص؛­آب، خاک و مراتع تعیین کننده بوده­است.عوامل اجتماعی­و اداری، بر جمعیت­پذیری و ثبات روستاهای ناحیه تاثیر گذاشته و براساس­تحلیل­رگرسیونی­رابطه بین جمعیت­و میزان­برخورداری­از انواع خدمات­بسیار قوی و معنی­دار­ است.تحت تاثیر عوامل اقتصادی نوعی رابطه سلسله مراتبی برای دست­رسی به­خدمات بیش­تر و­سطح برتر از روستاهای کوچک به بزرگ و از روستاهای بزرگ به روستا- شهرها و شهر کوچک در ناحیه وجود دارد.سطوح مختلفی از سلسله مراتب از حداقل سه سطح در بخش مرکزی خلخال ( پیرامون شهر خلخال) تا حداکثر پنج سطح در سایر بخش­های ناحیه قابل تشخیص است و سلسله مراتب موجود در توزیع روستاها و امکانات آنها در سطح ناحیه ناهمگون و ناقص است.با توجه به امکانات و تنگناهای ناحیه به نظر می رسد که در صورت برنامه ریزی و سرمایه گذاری های لازم، مرتفع نمودن تنگناهای ناحیه و با بهره گیری از امکانات و قابلیت های آن می توان این ناحیه را به عنوان یکی از کانون های زیستی استان اردبیل و کشور فعال نمود تا ضمن کاهش مهاجرت­های بی رویه از ناحیه و کاهش رشد طبیعی جمعیت به نگهداشت و جذب جمعیت در سکونتگاه­های شهری و روستایی ناحیه کمک کرد.الگوی پیشنهادی ارائه انواع خدمات براساس سلسله مراتب جغرافیایی و فضایی صورت گرفته است، به­طوری­که روستا (شامل­؛ روستاهای بسیار کوچک ، کوچک، متوسط و بزرگ) به عنوان کوچک­ترین و ناحیه بزرگ­ترین واحدجغرافیایی مورد توجه بوده و زیر منظومه روستایی ، منظومه روستایی و خرده ناحیه نیز بین این دو واحد واقع شده اند.

نظام استقرار سکونتگاه های  روستایی بخش جلگه ای گیلان با الزامات توسعه و تحول در شرایط کنونی سازگار نیست از این رو می بایست سازمان فضایی مطلوبی برای استقرار در محیط های روستایی پدید آید تا شرایط برای بهره برداری بهینه از فضای روستاهای این محدوده فراهم و روند توسعه اقتصادی- اجتماعی آنها تسریع گردد. تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان با هدف تغییر شکل سکونت روستاهای این محدوده از حالت پراکنده به نیمه پراکنده و به منظور کاهش مسائل و مشکلات عدیده این روستاها و فراهم نمودن بستری مناسب برای الگوی جدید استقرار در قالب برنامه ریزی توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی است. از این رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق روش های اسنادی و مطالعات میدانی که به صورت تکمیل پرسش نامه خانوار روستایی از سه ناحیه ی جلگه ای شرق، مرکزی و غرب گیلان بوده، بدست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر چند تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان به منظور کاهش مسائل و مشکلات روستاهای این محدوده و  بهره برداری بهینه از فضای آنها و در نتیجه دستیابی به توسعه ی پایدار روستایی، امکان پذیر است ولی با توجه به سطح آگاهی، تمایل روستائیان و موانع فرهنگی موجود در سر راه آن، این طرح در کوتاه مدت و میان مدت عملی و امکان پذیر نبوده و نیازمند راهبردی بلند مدت است.

روستا به عنوان کوچک ترین واحد جغرافیایی است که معیشت اغلب ساکنان آن مبتنی بر بهره کشی از زمین است و توسعه یکپارچه روستایی منوط به افزایش تولید، بهبود سطح دانش و انگیزش، ارایه خدمات گوناگون، بهبود و اصلاح شبکه ارتباطی و حمل و نقل، بهسازی مسکن روستایی، تنوع بخشی به امکانات اشتغال و اصلاح و انتظام شبکه مکانی ـ فضایی سکونتگاه های روستایی در راستای رسیدن به توسعه کلان کشور، شناخت نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها است تا بتوان با شناخت همه جانبه برنامه ریزی بهینه ای در جهت توسعه نواحی روستایی ارایه نمود. در مقاله حاضر، ویژگی های طبیعی، اجتماعی ـ جمعیتی، فرهنگی ـ سیاسی، اقتصادی و فضایی ـ کالبدی روستاهای بخش خمام مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است و با تلاشی در جهت یافتن پاسخ این سوال که چگونه می توان به برنامه ریزی توسعه یکپارچه روستایی در محدوده مورد مطالعه دست یافت و هدف های کاربردی و ضرورت های خاص تحقیق حاضر در جهت دست یابی به پاسخ سوال اصلی طرح درنظر گرفته شده است که با انتخاب شیوه مطالعه مناسب در جهت دست یابی به نتایج سودمند و آزمودن فرضیه ها به ارایه راهکار پرداخته شود.

در این پژوهش به برنامه ریزی توسعه خدمات روستایی از دیدگاه جغرافیا در بخش تولم شهرستان صومعه سرا پرداخته شده است به همین منظور برای پاسخ به سئوال اصلی این تحقیق، عوامل مؤثر در نظام توزیع خدمات برای رسیدن به الگوی بهینه، بررسی، ارزیابی و شناسایی شده است.کمبود خدمات در سطح ناحیه به ویژه در حوزه روستایی گوراب وجود دارد. توزیع خدمات و عملکرد آنها در سطح ناحیه مورد مطالعه همگن نبوده در روستاهای دور از مرکز منظومه روستایی و زیر منظومه روستایی بویژه در حوزه گوراب، گوشه شمال شرقی حوزه نوخاله اکبری و جنوب شرقی حوزه لیفشاگرد خلاء خدماتی به خصوص خدمات زیر بنایی وجود دارد. از طرفی الگوی توزیع فضایی خدمات در بخش تولم بهینه نیست. مسئولین محلی در تعیین مرکز دهستان بیشترین تاثیر را داشته اند و در نهایت ارتباط بین ارایه خدمات و تعداد جمعیت در ناحیه مورد مطالعه بسیار ضعیف است. الگوی پیشنهادی ارایه انواع خدمات بر اساس سلسله مراتب فضایی صورت گرفته تهیه شده است. درتقسیم- بندی کلان تر، منظومه روستایی با مرکزیت نقطه شهری تولم به عنوان بزرگترین واحد جغرافیایی مورد توجه بوده و زیر منظومه روستایی با مرکزیت هندخاله و تولم و حوزهای  روستایی با مرکزیت نوخاله اکبری، هندخاله، نرگستان در دهستان هندخاله ، لیفشاگرد ، تولم ، گوراب در دهستان لیفشاگرد بین این دو واحد واقع شده اند.

گردشگری نقش اساسی در اقتصاد کشورها ایفا می کند . شناسایی عمیق و دقیق ابعاد مختلف گردشگری به عنوان رمز توسعه بازار آن محسوب می شود. صنعت گردشگری در طی دهه اخیر با نرخ رشد شتابان گسترش یافته و منبع در آمدی قابل ملاحظه ای برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته بوده است تحقیق حاضر به روش پیمایشی انجام گردیده است . جامعه مورد تحقیق شامل مدیران و تصمیم گیران اجرایی بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با صنعت گردشگری در سطح استان گیلان می باشند که از طریق نمونه گیری خوشه ای حجم نمونه تعیین و با پرسشنامه به عنوان ابزار سنجش داده ها و اطلاعات لازم جمع آوری گردیده است برای سنجش اعتبار ظاهری (vality face) از نظرات ، صاحبنظران بخش گردشگری استفاده شده است و برای تعیین پایاییReliability ) ) ابزار سنجش ، از روش تعیین ضریب کروبناخ استفاده شده است . ضریب آلفای کرنباخ 871% به دست آمده است که نشاندهنده پایایی ابزار سنجش و قابلیت بالای آن می باشد . داده ها و اطلاعات جمع آوری شده، از طریق نرم افزار SPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند . یکی از مهم ترین یافته های تحقیق حاضر نشان می دهند که بخش اکوتوریسم می تواند به یکی از راهکارهای اصلی برای توسعه و گسترش این صنعت با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی استان مفید و موثر واقع شود و از  میان عوامل جغرافیایی ، عامل جغرافیایی دریا و سواحل ، بالاترین تاثیر را در جذب گردشگر به استان گیلان را داشته است .

سرگذشت خدمات مسلمانان به جغرافیا، بخشی از آن تجدید حیات فکری است که طلوع تمدن اسلامی را مشخص می کند. رشد وگسترش این تمدن با نمایان شدن روح تازه علمی که به نحوی چشمگیر خِرد را بر قدرت چیره کرد پیوند نزدیک داشت. بطوریکه تا قرن نهم هجری قمری(قرن پانزدهم میلادی)، علم جغرافیا و جغرافیدانان در جهان اسلام بر تمامی دنیا تأثیرگذار بود. در شرایط کنونی جهان اسلام، و با هدف تهیه داده های کاربردی جغرافیا در عرصه کشورهای اسلامی ( در سطوح منطقه ای ، ملی و ناحیه ای)، ترسیم آینده توسعه یافتگی جهان اسلام و تبیین و ارائه راهکارها و راهبردهای علمی توسعه، تجدید جایگاه و نقش جغرافیا و جغرافیدانان مسلمان متناسب با شرایط جدید، تلاش برای تولید علم در مقیاس جهانی و توسعه فناوری اطلاعات جغرافیایی، ضرورت ایجاد اتحادیه جغرافیایی جهان اسلام ( I.W.G.U) پیشنهاد می شود. این اتحادیه می تواند، موجب شود تا انجمن های جغرافیایی، موسسات جغرافیایی و دانشگاه ها در کشورهای اسلامی با برنامه ریزی مناسب و بهینه و همگام با تحولات جهانی، در جهت توسعه علم جغرافیا با تاکید بر جنبه های کاربردی آن و همگرایی درون تمدنی در قالب،امت اسلامی به توسعه جهان اسلام بپردازند.

روند تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در چند دهه اخیر در ایران بویژه از زمان حکومت پهلوی تاکنون از یک طرف و گوناگونی و تنوع بستر جغرافیایی از طرف دیگر به نوعی خاص از نظام فضایی سکونتگاه های انسانی منجر شده که از آن می توان به عنوان ((دوگانگی)) یاد کرد (مولائی هشجین، 1382، 48). محرومیت بیش از پیش روستاها در مقایسه با شهرها و افزایش روزافزون شکاف بین شهرها و روستاها منجر به عدم تعادل ناحیه ای در کشور شده است. بررسی و ارزیابی برنامه های عمرانی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بعد از آن در روستاها نشان می دهد که در برنامه ریزی توسعه روستایی، سیاست یک سونگری یعنی توجه به خدمات روستایی در قالب تامین رفاه روستاییان با کارکرد سکونتی بدون توجه و یا کم توجهی به کارکرد اقتصادی ـ تولیدی روستاها مورد نظر بوده است و لازم است برای توسعه کشور و روستاها این سیاست مورد بازنگری قرار گیرد و سیاست توسعه همه جانبه روستاها از لحاظ سکونتی و اقتصادی به صورت همزمان پیگیری شود. در این مقاله نگارنده با بهره گیری از نظریات، تجربیات، منابع و اطلاعات به بررسی الزامات بازنگری در سیاست های برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران پرداخته و به موضوعاتی نظیر اهداف محوری برنامه¬ریزی توسعه روستایی، سیاست های برنامه ریزی توسعه روستایی، ارزیابی سیاست های برنامه ریزی توسعه روستایی و الزامات بازنگری در سیاست های برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران اشاره شده و در پایان به ارائه پیشنهادهایی پرداخته شده است.

با توجه به شرایط جغرافیایی حاکم در حاشیه تالاب انزلی و وجود اراضی مرتعی قابل تعلیف که در فصول گرم سال با عقب نشینی تالاب مساحت آن افزایش پیدا می کند اغلب دام های روستاهای واقع در حاشیه تالاب که با کوهستان ارتباط ندارند حدود 5 تا 6 ماه از سال را در فصل بهار و تابستان یعنی از زمان کاشت برنج تا برداشت آن به طول می انجامد تعلیف می شوند. تعلیف دام ها در چراگاه های طبیعی نقش مهمی در سازمان دهی به فعالیت های زراعی و دامی ایفا می کند با پس روی آب تالاب در بهار و تابستان پوشش گیاهی انبوه و غنی آن تا اواسط پاییز مورد استفاده قرار می گیرد. روستاییان دامدار دام های خود را تحویل قُرق بان می نمایند. و در طول مدت رها سازی، دام ها در این قُرق ها کاملاً چاق و فربه شده و به خوبی از علف های طبیعی خوش خوراکی اطراف تالاب بهره مند می شوند. جلوگیری از تبدیل مراتع طبیعی فوق به مزارع شالیکار و احیاء و فعال سازی قُرق و قُرق بانی در حفظ محیط زیست، مراتع و تداوم فعالیت دامداری به عنوان فعالیت جنبی و مکمل در کنار زراعت نقش مهم و مؤثری را بازی خواهد کرد.

بررسیها و مطالعات جغرافیایی جمعیت، به علت پرداختن به موضوع جمعیت با دید جغرافیایی، از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. جمعیتی که در کالبد فضایی فعالیتهای خود بررسی شده است، انعکاسهای آن در فضا و تاثیر پذیری فضایی، شیوه نگارش ویژه ای را به وجود آورده که در جغرافیای جمعیت مطرح است. با توجه به تنوع محیطی (جغرافیایی) و تاثیر گذاری آن بر توزیع فضایی جمعیت، در جنوبغربی دریای خزر و در بستر جغرافیایی آن از جلگه تا کوهپایه و کوهستان که به ترتیب از شرق به غرب قرار گرفته اند، توزیع جمعیت حالت یکنواخت و متجانس ندارد به طوری که قسمت شرقی آن متراکم تر از قسمت غربی می باشد. در این مقاله نگارنده با بهره گیری از نظریات، آمارها و اطلاعات، به بررسی الگوی فضایی زیست جمعیت در جنوب غربی دریای خزرکه بر اساس آخرین تقسیمهای اداری کشور شهرستان های آستارا، تالش، رضوانشهر و ماسال را شامل می شود پرداخته و موضوعاتی نظیر؛ مشخصات محدوده مطالعه شده، شهر نشینی، روستا نشینی، کوچ نشینی و پیش بینی جمعیت در سال 1400 (هـ. ش) را بررسی و در پایان ضمن ارائه الگوی زیست جمعیت به نتیجه گیری پرداخته است.

در جهانی که به واسطه گسترش مرزهای علوم و فنون به سرعت تغییر و تحول می یابد، قلمرو چشم اندازهای جغرافیایی نیز تغییر شکل می دهند. به تبع آن جغرافیا و نیز جغرافیدانان از این تغییرات تاثیر پذیرفته و نمی توانند بی تفاوت باشند . در جامعه ما نیز با توجه به تحولات ایجاد شده در زمینه های مختلف، در جهت مرتفع ساختن تنگناها و مشکلات محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، برنامه های آموزشی را باید به شکلی هدایت نمود که از یک طرف خلأ ناشی از عدم به کارگیری این دانش در مقیاس وسیع در کشور پر شده و از سوی دیگر با تحول و هدایت آموزش جغرافیا در دانشگاه ها ومؤسسات آموزش عالی کشور، جایگاه واقعی آن در سرزمین آرایی وآماده نمودن مکان ها برای انسان و تأمین بهروزی گروه های انسانی در حدی که در قلمرو و حیطه این علم بوده و به علمیت آن بیافزاید، نشان داده شود . در این مقاله نگارنده، بابهره گیری از تجربیات، منابع و اطلاعات به بررسی موضوعاتی ؛ مانند محتوای برنامه های آموزشی و جنبه های کاربردی آن قبل و بعد از انقلاب فرهنگی، تغییر و تحول در عناوین دروس با حفظ علمیت جغرافیایی آن، جایگاه جغرافیا در ساختار نظام آموزش عالی کشور و ایجاد تخصص در رشته و گرایش های جغرافیا اشاره داشته و سپس به ارائه طرح ایجاد دوره کارشناسی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی بر اساس نیازهای موجود، به عنوان نتیجه گیری و پیشنهاد پرداخته شده است.

در بررسی چشم اندازهای روستایی می توان دریافت که در یک سکونتگاه انسانی عناصر مختلف در بستر طبیعی با استفاده از فرهنگ انسانی (خصوصیات جمعیتی، اقتصادی و کالبدی ) به زیست خود ادامه داده و در کنش های متقابل با یکدیگر گسترش یافته اند. در این مطالعه با توجه به این سؤال اصلی که چشم اندازهای فرهنگی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای چه تفاوت ها و تشابهاتی دارند؟ اهداف عمده ای همچون بررسی عناصر سازنده چشم اندازهای فرهنگی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای و تحلیل تاثیرات متقابل این عناصر بر هم و بر محیط روستا باعنوان زنجیره های تعاملی و تاثیرگذار، مد نظر قرار گرفته است . در راستای تحلیل این اهداف، شیوه مطالعه به روش توصیفی و تحلیلی به دو صورت مطالعات اسنادی  کتابخانه ای و مطالعات میدانی بوده و با بررسی تحلیلی چشم اندازهای فرهنگی روستاهای موردمطالعه شهرستان رودسر به آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است . ازجمله این نتایج عبارتند از : نوع معیشت عامل مهمی درتبیین تفاوت های چشم اندازهای فرهنگی روستاها می باشد، ارائه خدمات زیربنایی و روبنایی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای در تغییرات چشم اندازهای فرهنگی روستاها مؤثر است .