تراب ذاکری

هدف و زمینه: هدف از این مقاله بررسی و تبیین مؤلفه های معماری حکمرانی مبتنی بر جایگاه ذی نفعان در مناطق آزاد است. روش تحقیق: با استفاده از روش فراترکیب و تحلیل ۴۰ مقاله علمی بین المللی و داخلی منتشرشده بین سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵، مؤلفه های کلیدی حکمرانی در مناطق آزاد شناسایی و تحلیل شدند. هدف اصلی این مطالعه ارائه چارچوبی جامع برای ارتقای حکمرانی مشارکتی و پایدار در این مناطق بود. روش تحقیق این مطالعه فراترکیب است که با تحلیل کیفی نظام مندِ منابع علمی معتبر به استخراج و ترکیب مفاهیم کلیدی پرداخته شد. در این زمینه، ۴۰ مقاله مرتبط با موضوع حکمرانی مناطق آزاد و مشارکت ذی نفعان مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد حکمرانی مؤثر در مناطق آزاد مستلزم وجود مؤلفه هایی در سطوح نهادی، مدیریتی، فناورانه، و اجتماعی است. نخست، انسجام سیاستی و هماهنگی نهادی به عنوان پایه ای ترین مؤلفه بر هم سویی سیاست ها و همکاری بین نهادها برای اجرای مؤثر برنامه ها تأکید دارد. در ادامه، زیرساخت های فناورانه و دیجیتال به عنوان موتور محرک حکمرانی نوین زمینه ساز بهبود کارایی و شفافیت و تعاملات سیستمی معرفی می شوند. همچنین، شایستگی منابع انسانی و توانمندی مدیریتی برای طراحی و اجرای سیاست ها حیاتی است و بدون آن سایر مؤلفه ها به درستی فعال نخواهند شد. نتیجه: تحلیل فراترکیب نشان داد برای تحقق حکمرانی مؤثر در مناطق آزاد باید به مؤلفه های فوق توجه ویژه ای شود. این مؤلفه ها به  صورت یکپارچه و هماهنگ می توانند زمینه ساز توسعه پایدار و مشارکت فعال ذی نفعان در فرایندهای حکمرانی باشند. توصیه می شود سیاستگذاران و مدیران مناطق آزاد با بهره گیری از این چارچوب به بهبود ساختارهای حکمرانی و ارتقای عملکرد مناطق آزاد بپردازند.