شانلی مومنی

دوران کودکی از مهم ترین مراحل زندگی است که در آن پایه های شخصیت فرد شکل می گیرد و خانواده، به عنوان نخستین پایگاه تربیتی کودک به شمار می رود؛ لذا شیوه های تربیتی والدین و شرایط روانی اجتماعی حاکم بر خانواده می توانند تأثیرات عمیقی بر شکل گیری هویت کودک داشته باشند. خانواده های درگیر بحران های روانی، عاطفی یا ساختاری، معمولاً محیطی ناایمن برای رشد فراهم می آورند که می تواند در رفتارها و بازنمایی های کودک به ویژه در آثار هنری اش بازتاب یابد. نقاشی یکی از ابزارهای فرافکن است که از طریق آن می توان به دنیای اندیشه ها، احساس ها و تجارب هیجانی کودک دست یافت. پژوهش حاضر به مقایسه ویژگی های ترسیمی کودکان در خانواده های شاد و دارای بحران، با استفاده از تست ترسیمی آزمون خانواده (مدل کرمن) و مصاحبه با کودکان و والدین آنها، به روش توصیفی تحلیلی می پردازد. شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است. سطح ترسیمی آزمون خانواده که شامل مؤلفه های خط، رنگ، فضا، فاصله بین اشخاص، بی ارزش نمودن اشخاص، اضافه نمودن شخصیت های دیگر، کمبود محبت، تعیین هویت، و ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستند، مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون مجذور خی دوطرفه تحلیل شده است. آزمودنی ها شامل 50 کودک سنین مابین 8 تا 10 سال دختر بودند که با مراجعه به مدرسه دخترانه شهید بهشتی در منطقه 15 تهران و 12 خانه بازی در مناطق 1، 2، 3، 6، 15، 22 تهران در سال 1402، به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شده اند. در یافته ها در شاخص های «خطوط بارز، پررنگ، آزادانه و بلند»، «خطوط قطعه قطعه، متغیر و پیچیده»، «رنگ های سرد»، «رنگ خاکستری و مشکی» و همچنین شاخص «نزدیک به هم یا دست در دست» و «برجسته کردن شخصی در تصویر» تفاوت معنادار میان خانواده های شاد و دارای بحران مشاهده شد.