اسدالله نقدی

ظهور فناوری های نوین ارتباطی و نقش روز افزون آنها در زندگی اجتماعی سبب شده است تا شکل های افراطی تر استفاده از این فناوری ها و پیامدهای ناخواسته آنها خطری برای حیات سالم اجتماعی تلقی گردند. در میان رسانه های مدرن، اینترنت به دلیل جاذبه ها و فرصت های متنوع جایگاه ویژه ای دارد. اما در کنار کارکردهای مفید و مثبت آن، استفاده افراطی از آن می تواند منجر به اختلال در عملکردهای فردی و اجتماعی گردد، و زمینه ایجاد وضعیتی که به آن اعتیاد اینترنتی گفته می شود را فراهم کند. اعتیاد اینترنتی ممکن است در بین اقشار مختلف مشاهده شود، اما در میان جوانان شایع تر است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت و سرمایه اجتماعی در بین جوانان شهر همدان انجام شده است و از نظریه های سرمایه اجتماعی (کلمن، پاتنام، فوکویاما و بوردیو)، نظریه پردازان شبکه اجتماعی و تاثیرات متقابل دو متغیر سرمایه اجتماعی و اعتیاد به اینترنت که در سه دیدگاه عرضه شدند استفاده شده است. روش تحقیق این پژوهش، پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق جوانان شهر همدان بوده اند که با روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد 138 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد شده اعتیاد به اینترنت یانگ (1998) و پرسشنامه محقق ساخته درباره سرمایه اجتماعی است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS پردازش شده اند. نتایج تحلیل داده ها حاکی از آن است که میزان اعتیاد به اینترنت در میان پسرها (05/41) و در میان دخترها (41/36) است. همچنین یافته های به دست آمده موید عدم وجود رابطه معنی دار بین اعتیاد به اینترنت و سرمایه اجتماعی است. علاوه بر این بین متغیرهای سن، رشته تحصیلی و اعتیاد به اینترنت نیز رابطه معنی داری مشاهده نشد، اما بین اعتیاد به اینترنت و جنسیت این رابطه معنی دار بوده است.

کشورها ـ اعم از جهان سوم یا توسعه یافته ـ از گذشته تاکنون با مسئله وفاق روبه رو بوده اند. وفاق اجتماعی می-تواند به کاهش انحراف از قواعد اجتماعی، کاهش فساد سیاسی، اخلاقی و اداری، جلوگیری از رواج پدیده موسوم به پارتی بازی، خویشاوندگرایی و در کل کاهش شکاف بین اخلاق نظری و عملی و کاستن از چند پارگی و افزایش انسجام اجتماعی یاری رساند. از آن جا که ایران در حال طی کردن فرآیند توسعه است و ایلام نیز یکی از استان های کمتر توسعه یافته با مسایل اجتماعی خاص می باشد، مطالعه پدیده وفاق می تواند کمک موثری برای برنامه ریزی توسعه پایدار باشد. چهارچوب نظری این مقاله براساس نظریات دورکیم و پارسونز به عنوان معماران نظریه وفاق اجتماعی استوار است. روش تحقیق پیمایش با استفاده از پرسش نامه بوده است. حجم نمونه 778 نفر (380 نفر شهری، 363 نفر روستایی و 35 نفر از جامعه عشایری) می باشد. نتایج تحلیل آماری نشان می دهد، میزان وفاق اجتماعی عام در میان کل پاسخ گویان در حد متوسط بوده است. نتایج آزمون اف نشان داد که تفاوت معنی داری از لحاظ میزان وفاق اجتماعی بین این سه جامعه وجود دارد. میانگین وفاق اجتماعی عام در جامعه شهری بالاتر از دو جامعه دیگر بوده است. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره رابطه معنی دار بین متغیرهای مشارکت اجتماعی، تقدیرگرایی، قشر اجتماعی و تحصیلات با وفاق اجتماعی و متغیر استفاده از وسایل ارتباط جمعی با وفاق را نشان می دهد. کلیه متغیرهای مستقل وارد شده در معادله رگرسیونی 41/0 از تغییرات واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده اند که بیشترین سهم، متعلق به مشارکت اجتماعی و کمترین سهم مربوط به قشر اجتماعی بوده است.

یکی از شاخص های جهانی شدن، ظهور «جوامع چند فرهنگی» و «شهرهای جهانی» ناشی از مهاجرت های وسیع است. امروزه از هر 35 نفر سکته جهان یک نفر در سرزمین دیگری غیر از زادگاه مادری زندگی می کند، از این رو سازمان ملل متحد قرن حاضر را عصر بزرگ ترین جابه جایی انسانی در تاریخ تمدن بشری نامیده است. هر چند در مورد ایرانیان خارج از کشور آمار دقیقی وجود ندارد، اما منابع رسمی آن را 3 تا 5 میلیون نفر برآورد می کنند. بنابراین، مطالعه مسایل ایرانیان خارج از کشور توسط محققان داخلی علوم اجتماعی ضروری است، زیرا بیشتر تحقیقات داخلی بر سنجش تمایلات، عوامل موثر و انگیزه ها (مهاجران بالقوه) و عموما با تمرکز بر نخبگان بوده و کمتر مطالعه پسینی بر روی مهاجران خارج از کشور (مهاجران بالفعل) و مسایل اجتماعی آنها صورت گرفته است. تحقیق حاضر تلاشی است در این راستا و با استفاده از روش ترکیبی، برخی مسایل اجتماعی مهاجران ایرانی سوئد مانند: وضعیت اشتغال، ازدواج، طلاق، آموزش، دوره های مهاجرت و علل آن، رضایت از زندگی و نیز تصور از نگرش جامعه میزبان، میزان سازگاری، احساس خارجی بودن و سرانجام تمایل به بازگشت را مورد بررسی قرار داده است.

شهرنشینی یکی از مهمترین پدیده های عصر حاضر است. تا جائیکه صحبت از انقلاب شهری در دنیا می شود. در ایران تحول شهرنشینی بسیار شتابان و سریع بوده است. متوسط رشد شهرنشینی در دوره مورد بررسی 4/4 درصد بوده است در حالیکه رشد تولدی ناخالص داخلی در همین دوره 4/1 بوده است......