سونا رزاقی

صنعت برق که در امنیت انرژی کشورها نقش تعیین کننده ای دارد در جهان با چالش هایی نظیر افزایش تقاضا، انتشار گازهای گل خانه ای و تغییرات اقلیمی مواجه شده است. با توجه به روند افزایشی تقاضای انرژی الکتریکی و تغییرات اقلیمی، ضرورت سیاست گذاری در بهره وری انرژی و انرژی های تجدیدپذیر، با نقش یکی از اولویت های استراتژیک دراسناد بالادستی کشور مطرح است. به علت پیچیدگی های بخش انرژی، پژوهش حاضر رویکرد پویایی سیستم را در نظر گرفته و به مدل سازی و شبیه سازی پویایی های سیستم تامین انرژی الکتریکی کشور با توجه به روند پیشران های تغییرات تقاضای انرژی الکتریکی ناشی از تغییر اقلیم، جمعیت و رشد اقتصادی در افق 30 ساله پرداخته است. در ادامه به شناسایی و ارزیابی سیاست های تامین انرژی الکتریکی مبتنی بر سازگاری با تغییرات اقلیمی ایران پرداخته شده است. چهار راهبرد شامل: 1) تامین انرژی الکتریکی مبتنی بر مدیریت عرضه انرژی الکتریکی از منابع تجدیدناپذیر؛ 2) تامین انرژی الکتریکی مبتنی بر مدیریت عرضه انرژی الکتریکی از منابع تجدیدپذیر؛ 3) تامین انرژی الکتریکی مبتنی مدیریت تقاضای انرژی الکتریکی و 4) تامین انرژی الکتریکی مبتنی بر سازگاری با تغییرات اقلیمی شناسایی گردید. سپس با اعمال جداگانه و ترکیبی سیاست های هر یک از راهبردها؛ رفتار متغیرهای هدف مدل، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. در نهایت سیاست های ترکیبی شامل: 1) کاهش تلفات عرضه از طریق بهره وری عوامل تولید نیروگاه ها؛ 2) کاهش تلفات انتقال و توزیع انرژی؛ 3) کاهش سرانه مصرف انرژی الکتریکی؛ 4) توسعه نیروگاه های خورشیدی؛ 5) مدیریت تقاضای آب در بخش غذا؛ 6) توسعه سیستم های بازیافت حرارتی، 7) توسعه نیروگاه های بادی و 8) توسعه نیروگاه های بیوگاز به مثابه بهترین سیاست های تامین انرژی الکتریکی مبتنی بر سازگاری با روند تغییر اقلیم انتخاب گردید.

تأمین انرژی الکتریکی از آن حیث که مصرف و تولید انرژی تأثیرپذیر و تأثیرگذار بر روند تغییرات اقلیمی است؛ اهمیت فوق العاده ای دارد. پیوند آب، انرژی- غذا نیز می تواند رهنمودی برای سیاست گذاری توسعه پایدار آینده کشور باشد. هدف اصلی پژوهش، ارائه یک مدل از تأمین انرژی الکتریکی مبتنی بر پیوند آب-غذا-انرژی-تغییر اقلیم است. روش شناسی انجام تحقیق بر مبنای مراحل رویکرد پویایی شناسی سیستم ﻣﺪلﺳﺎزی صورت گرفته و ﺑﺎ اﺟﺮای ﻣﺪل ﺗﻮﺳﻂ نرم افزار ﺑ ﻪ تشریح رویدادها و پیامدها پرداخته شده است، داده های پژوهش بر اساس مستندات سازمانی ازجمله وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز آمار ایران، سازمان هواشناسی کشور و سازمان مدیریت منابع آب ایران گردآوری شده است. مدل بر اساس داده های (1390-1400) در نرم افزار ونسیم طراحی و در افق (1430-1400) شبیه سازی شده است. بر اساس پیاده سازی ترکیب سیاست های منتخب در مدل به طور خلاصه راهکارهای زیر به تأمین امنیت انرژی الکتریکی مبتنی بر پیوند آب-غذا-انرژی- تغییر اقلیم منجر خواهند شد: توسعه 16 درصدی نیروگاه های هسته ای، کاهش 18 درصدی نسبت تولید نیروگاه های گازی به کل تولید نیروگاه های تجدیدناپذیر و افزایش تولید نیروگاه سیکل ترکیبی از طریق تبدیل گازی به سیکل ترکیبی، تجمیع انرژی و توسعه سیستم های بازیافت گرما در واحدهای صنعتی به میزان 32 درصد، کاهش 5 درصدی تلفات انتقال و توزیع انرژی، کاهش سرانه مصرف انرژی و رسیدن به میانگین جهانی، مدیریت تقاضای آب در بخش غذا با استفاده از افزایش راندمان آبیاری تا حدود 85 درصد، 27 درصد افزایش سطح اراضی تحت شبکه آبیاری و کاهش تلفات غذایی به مقدار میانگین جهانی 9/0 میلیون تن.