مهدیه عباسپور

این پژوهش به بررسی نقش انواع الگوهای برهم کنش استعاره و مجاز (استجاز) در ساخت معنی عبارات اصطلاحی زبان فارسی می پردازد. به این منظور عبارات اصطلاحی دارای نام حیوانات از فرهنگ کنایات سخن استخراج و در چهارچوب انواع استجازهای مطرح شده توسط روئیس د مندوسا(۲۰۲۱) مطالعه شدند. نتایج نشان داد اولاٌ تیرگی معنایی این اصطلاحات تا حد زیادی نتیجه عملکرد استعاره و مجاز در قالب الگوهایی تکرارشونده است؛ به عبارتی حدود دو سوم از این عبارات اصطلاحی، از طریق استجاز شکل گرفته اندکه این امر نشان دهنده نقش مهم الگوهای برهم کنش استعاره و مجاز در ساخت عبارات اصطلاحی است. ثانیاً مشاهده شد که الگوهای استجاز در زبان فارسی با آنچه در مطالعات پیشین در سایر زبانها معرفی شده است تفاوت دارند. از سویی از بین الگوهای موجود، کاهش مجازی در مبدأ استعاره بیشترین سهم را داشت، در حالی که از بین داده ها هیچ کدام دارای گسترش مجازی در مقصد استعاره نبودند. این مسئله می تواند انعکاسی از کارکرد تسهیل گری استعاره در درک و نقش ارجاعی مجاز باشد.

مطالعه حاضر با اتخاذ رویکردی رده شناختی، به بررسی تطبیقی واژگان مرتبط با اعضای بدن در زبان های فارسی و انگلیسی می پردازد. هدف این پژوهش، بررسی وجوه اشتراک و افتراق این دو زبان در نام گذاری و طبقه بندی اندام های تحتانی بدن انسان و همچنین ارزیابی اعتبار جهانی های زبان در این حوزه است. یافته ها حاکی از آن است که زبان های فارسی و انگلیسی، علی رغم تفاوت های زبانی و فرهنگی، در طبقه بندی کلی اندام های تحتانی بدن انسان اشتراکات قابل توجهی دارند. در هر دو زبان، شش بخش اصلی برای این اندام ها شناسایی می شود، اما در جزئیات نام گذاری و طبقه بندی تفاوت هایی مشاهده می گردد. این تفاوت ها می تواند نشانگر تأثیر فرهنگ و جهان بینی هر زبان بر درک و توصیف بدن باشد. همچنین، بررسی جهانی های زبان نشان می دهد اکثر جهانی ها در هر دو زبان صدق می کنند، اما نام گذاری مجزای انگشتان دست وپا، در زبان فارسی صدق نمی کند. این یافته ها مؤید این نکته است که زبان ها، در عین داشتن اشتراکات، می توانند نظام های معنایی متفاوتی برای توصیف بدن انسان داشته باشند.