اعظم واله

زمینه: به اشتراک گذاری دانش فرصت هایی را برای به حداکثر رساندن توان سازمان جهت افزایش کارایی و رسیدن به مزیت رقابتی فراهم می کند، ولی در دانشگاه ها رفتار اشتراک دانش در بین کارکنان اتفاق نمی افتد و فرهنگ دانشی اغلب آن ها فردگرا است. بنابراین این مسئله یکی از چالش های بزرگ دانشگاه ها در مدیریت دانش است و نیازمند بسترسازی فضای روانشناختی سازمانی برای افزایش انگیزه اشتراک دانش در دانشگاه ها می باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل ساختاری رفتار اشتراک دانش براساس مزایای اشتراک گذاری دانش با میانجی گر فضای روانشناختی سازمانی انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی-همبستگی و از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کارکنان دانشگاه های فنی مهندسی تهران در سال 1401 بود که از بین این کارکنان، 400 نفر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته شامل رفتار اشتراک دانش، مزایای اشتراک گذاری دانش و فضای روانشناختی سازمانی بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از ضریب همبستگی پیرسون برای سنجش همبستگی زوجی متغیرها و معادلات ساختاری مبتنی بر روش حداقل مجذورات جزئی با نرم افزار PLS-3 استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج شاخص های برازش، مدل ساختاری پژوهش از برازش خوبی برخوردار بود. تحلیل روابط مستقیم نیز نشان داد فضای روانشناختی سازمانی شامل سه بعد مشوق ها، فردی و مدیریتی با رفتار اشتراک دانش رابطه مثبت معنی داری دارند. همچنین مزایای اشتراک گذاری دانش بر رفتار اشتراک دانش به صورت مستقیم تأثیر معنی داری ندارد ولی با نقش میانجی فضای روانشناختی سازمانی می تواند بر رفتار اشتراک دانش تأثیرگذار باشد (05/0 P<). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش می تواند به مدیران دانشگاه ها کمک کند برای پویایی و سرزندگی دانشگاه ها، با چاره اندیشی و ایجاد بستر مناسب و بهبود فضای روانشناختی سازمانی، علاوه بر حذف موانع موجود، زمینه بهبود و علاقه مندی بیشتر کارکنان به اشتراک دانش و فرصت نوآوری، توسعه و شکوفایی دانشگاه را فراهم کنند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی اثرگذاری جو سازمانی در مدیریت اشتراک دانش در میان دانشگاهیان آموزش عالی انجام شد. روش شناسی:. این مطالعه از نظر هدف کاربردی-توسعه ای و از نظر روش و بازه زمانی گردآوری داده ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی است. در راستای دستیابی به هدف پژوهش از طرح پژوهش آمیخته اکتشافی استفاده شد. جامعه مشارکت کنندگان بخش کیفی شامل کلیه اساتید دانشگاه های تهران، شریف، علم و صنعت، امیرکبیر، خواجه نصیرالدین طوسی و تربیت مدرس است که طی دوره زمانی ۱۳۹۰ تا 1401 در آن دانشگاه مشغول به فعالیت بودند و با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 10 نفر از افراد واجد شرایط در این پژوهش شرکت نمودند. جامعه آماری بخش کمی شامل کلیه کارکنان دانشگاهی اعم از دانشگاه های صنعتی شریف، علم و صنعت، امیرکبیر، خوارزمی و خواجه نصیر بود و با استفاده از قاعده تحلیل توان کوهن و نرم افزار G*Power، پرسشنامه پژوهش میان 130 نفر از آن ها توزیع گردید. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیم ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بود که با روش روایی سازه، روایی همگرا و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد. برای شناسایی مضامین پژوهش از روش تحلیل کیفی مضمون، تعیین روابط عناصر از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری و اعتبارسنجی الگو از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهشی نشان داد تعداد 229 کد اولیه از متن مصاحبه ها، استخراج شدند با کدگذاری این مفاهیم، تعداد 69 مضمون فرعی شناسایی و با طبقه بندی این مضامین در دسته های مشابه، تعداد 11 مضمون اصلی، استخراج شدند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد زیرساخت های مدیریت دانش، فرهنگ دانش محور، عوامل مدیریتی و جو سازمانی بر مدیریت دانش تاثیر می گذارند. مدیریت دانش بر یادگیری سازمانی و کارکنان دانشی اثرگذاشته و به تبع آن با استراتژی اشتراک دانش به تسهیم دانش درونی و تسهیم دانش بیرونی دست یافته می شود. در پایان بوسیله تسهیم دانش درونی و بیرونی، اشتراک دانش در میان دانشگاهیان میسر می گردد.