زکیه اکرمی

پژوهش حاضر با هدف تعیین و اولویت بندی شایستگیهای ضروری دانشجو-معلمان رشته آموزش شیمی انجام شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، آمیخته اکتشافی است که به دو روش کیفی و کمی صورت گرفته است. داده های بخش کیفی به شیوه اسنادی گرد آوری شدند و پنجاه تن از اساتید شیمی دانشگاه فرهنگیان، متخصصان علوم تربیتی و دبیران شیمی که به صورت هدفمند از نوع موارد مطلوب انتخاب شده بودند، آنها را امتیازبندی کردند. در این بخش شش شایستگی شامل تفکر، ارتباط مؤثر، مدیریت، کارآفرینی، یادگیری مادام العمر و توسعه سواد علمی-فناورانه و پنج مؤلفه شامل دانش، نگرش، مهارت، توانایی و ویژگیهای شخصیتی تعیین شدند. شایستگیها با توجه به عناصر پنجگانه الگوی هدف گذاری در حوزه یادگیری و مؤلفه ها با توجه به جایگاه شایستگی حرفه ای مورد انتظار از معلمان در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران انتخاب شدند. در بخش کمی، شایستگیها و مؤلفه های تعیین شده با روش تلفیقی آنتروپی شانون و تاپسیس اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد که ضروری ترین مؤلفه و شایستگی حرفه ای مورد نیاز دانشجو-معلمان شیمی به ترتیب دانش و کارآفرینی است. همچنین شایستگیهای تفکر و یادگیری مادام العمر و نیز شایستگیهای ارتباط مؤثر و مدیریت، فاصله نسبی نزدیکی از حالت ایده آل دارند. نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند گامی مؤثر در آموزش مبتنی بر شایستگی دانشجو-معلمان شیمی و پیشبرد اهداف عالی نظام تعلیم و تربیت کشور باشد.

پژوهش حاضر با رویکردی بنیادی و جامع به بررسی و ارائه یک الگوی مفهومی برای تبیین اقتصاد در آموزش شیمی با تأکید بر مؤلفه های اقتصاد دانش بنیان می پردازد و برای این منظور، از رویکرد آمیخته بهره می برد. جامعه آماری بخش های کیفی و کمّی تحقیق را به ترتیب تمام اعضای هیأت علمی رشته شیمی دانشگاه فرهنگیان و معلمان شیمی شهرستان های استان تهران به تعداد 761 نفر، و تمام معلمان شیمی شهرستان های استان تهران به تعداد 733 نفر تشکیل می دهند. نمونه آماری بخش کیفی با روش نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند 15 نفر و بخش کمّی طبق فرمول کوکران 252 نفر با روش تصادفی بوده است. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی، پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی و پایایی سؤالات توسط صاحب نظران تأیید شد. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها و داده های پرسشنامه با استفاده از نرم افزارهای MAX. QDA. نسخه 2007، IBM SPSS Statistics 26 و LISREL 8.8 انجام گرفت. از راهبرد نظریه داده بنیاد مشتمل بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی جهت دستیابی به الگوی مستخرج از پژوهش استفاده گردید. یافته های بخش کیفی، بیانگر آن است چهار مؤلفه شامل انگیزه اقتصادی (با 8 مقوله)، آموزش و نیروی انسانی (با 4 مقوله)، نوآوری (با 5 مقوله) و فناوری اطلاعات و ارتباطات (با 3 مقوله) در اقتصاد در آموزش شیمی مؤثر هستند. یافته های بخش کمّی الگوی استخراج شده را تأیید می کنند. شاخص های برازش مطلق و مقتصد در یک ساختار برازش مطلوب، الگوی اقتصاد در آموزش شیمی با تأکید بر مؤلفه های اقتصاد دانش بنیان را حمایت می کنند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی کج فهمی های دانش آموزان پایه دهم درباره مفاهیم استوکیومتری و موازنه واکنش های شیمیایی است. 376 نفر (212 دختر و 164 پسر) از دانش آموزان پایه دهم مدارس استان مرکزی به روش نمونه گیری تصادفی از مدارس مختلف این استان انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از آزمون تشخیصی حاوی 8 سؤال چهار گزینه ای استفاده شده است. روایی آزمون توسط 9 نفر از اساتید و دبیران تأیید و با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 0/805، پایایی سؤالات آزمون اثبات شد. روش ارزیابی مفهومی برای سنجش میزان درک دانش آموزان به کار رفته است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارIBM SPSS Statistics 26 انجام شد. نتایج نشان داد که 28/7 % و 25.8% دانش آموزان پایه دهم به ترتیب در مفاهیم استوکیومتری و موازنه دچار کج فهمی هستند. در مفهوم استوکیومتری بیشترین تصور غلط در زمینه استفاده از روابط استوکیومتری به صورت متوالی و در مفهوم موازنه بیشترین باور اشتباه در زمینه انتخاب عنصر شروع کننده برای موازنه معادله واکنش شناسایی شد. بررسی تأثیر جنسیت بر میزان کج فهمی دانش آموزان درباره مفاهیم استوکیومتری و موازنه نشان داد تفاوت معناداری بین میانگین کج فهمی دانش آموزان دختر و پسر وجود ندارد. بر پایه یافته ها، بازبینی محتوای بخش استوکیومتری و موازنه کتاب درسی شیمی دهم و همچنین شیوه تدریس معلمان با دقت کافی و توجه ویژه پیشنهاد می شود.