محبوبه قبادپور

چکیده سازوکار و چگونگی بررسی و تبیین دلالت های متن و فهم حدیث از جمله مباحثی است که جهت دهی مطالعات دانشمندان علوم قرآن و حدیث معاصر را طی سال های اخیر عهده دار بوده است. دستیابی به فرایند و سازوکار چگونگی فهم متن حدیث و تبیین دلالت های آن در مطالعات حدیث پژوهی آیت الله جوادی آملی، هدف اصلی نگاشت پیش رو است(هدف). اکنون این پرسش طرح می شود که روش فقه الحدیثی آیت الله جوادی آملی در مطالعات حدیث پژوهی ایشان چیست(سؤال)؟ نوع تحقیق بنیادین و توسعه ای است و از روش توصیف و تحلیل برای کشف و تبیین ابعاد و بخش های مختلف مسئله پژوهش بهره می برد(روش). یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که روش آیت الله جوادی آملی در فهم حدیث و تبیین دلالت های آن از یک مدل فرایندی، نظام مند و وابسته به مفاهیم قرآنی بهره می برد که وابستگی مستقیم مراد استعمالی و مراد جدی حدیث و تطبیق هردو بر اصول و مفاهیم محکم قرآنی، برای کشف معنای صحیح حدیث، ترسیم کننده پایه های اصلی ساختار آن است(یافته های پژوهش).

آیه 59 سوره نساء که از آن به آیه اولی الامر یاد می شود، از مهم ترین ادلّه مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی در قرآن است که به مسئله رهبری امت اسلامی و اطاعت مطلق همه مسلمانان از آنان اختصاص دارد. بر اساس این آیه، مؤمنین موظف هستند نزاع و مسائل مربوط به جنگ و صلح را به اولی الامر ارجاع دهند، درنتیجه آنان از وظایف و اختیاراتی در حوزه اداره جامعه برخوردار هستند. ازآنجایی که تعیین مصداق اولی الامر در نظام اداره جامعه اهمیت بالایی دارد، بنابراین باید محدوده اختیارات و نوع رابطه اولی الامر با رسول خدا(ص) و احکام حکومتی جامعه به درستی تبیین گردد. بر این اساس مسئله اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه با توجه به آیه مذکور، ولی فقیه را می توان مصداق اولی الامر دانست؟ در پاسخ به این مسئله رویکرد مفسران شیعه  و اهل سنت متفاوت است؛ اما ازنظر برخی از آنان در زمان غیبت به سبب عدم دسترسی مستقیم به امام معصوم، واژه اولی الامر بر ولی فقیه جامع الشرایط نیز قابل صدق است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی درصدد بررسی مصادیق اولی الامر در آیه 59 سوره نساء است.