بهزاد کریمی

در سال های اخیر با گسترش روزافزون استفاده از پیام رسان تلگرام و قرار گرفتن آن در کانون زندگی ما به ویژه زندگی جوانان، مسئله تأثیرات گوناگون استفاده از آن برای نسل جوان موضوع پژوهش های بسیاری بوده است. بیشتر این پژوهش ها اعم از کمی و کیفی بر تأثیرات مخرب استفاده از تلگرام بر کاربران جوان متمرکز بوده اند و به تجربه زیسته خود کاربران و این که استفاده از این پیام رسان برای آنان چه معنایی دارد نپرداخته اند. افزون براین، در حالی که گروه بزرگی از کاربران تلگرام در ایران را جوانان بزرگسال تشکیل می دهند اما این مطالعات بیشتر کاربران جوان را مد نظر داشته اند. مطالعه حاضر با اتخاذ روش و رویکرد پدیدارشناسی توصیفی و با گذر از دیدگاه تأثیرات رسانه ها، به تجربه زیسته و درک جوانان بزرگسال از پدیده استفاده از تلگرام پرداخته است. جامعه مورد مطالعه ده نفر از جوانان بزرگسال (سنین 19 تا 29 سال) شهر تهران بودند. یافته های به دست آمده از تجارب زیسته این مشارکت کنندگان نشان داد که آنان تلگرام را به مثابه یک جریان جمعی تجربه می کنند که هر کس بنا به نیاز و انتظاراتش در آن شناور است و نبودن در آن، به معنای از دست دادن روابط و ارتباطات روزمره و جدا افتادن از دیگران است. در ارزیابی کلی آنان، تلگرام در احساسی دو گانه تجربه می شود، احساسی که دامنه آن از خشنودی تا ناخشنودی در نوسان است. این احساس دوگانه موجب شده تا آن ها آثار و پیامدهای استفاده از تلگرام را در قالب احساسات خوشایند و ناخوشایند روایت کنند.

میرزا حسن رشدیه چهره ای شناخته شده در تاریخ معاصر ایران است. او از پیشگامان تأسیس مدارس نوین در ایران به حساب می آید و یک تنه انقلابی را در نوسازی آموزش در ایران رقم زد. زندگی و خاطرات او هم از سوی وابستگان به او و هم از طرف محققان تا حدی بررسی و واکاوی شده است. این نوشتار اما به جنبه ای کمترشناخته شده از زندگی او پرداخته است. رشدیه در کنار مدیریت مدارس مختلف، از راه فروش کتاب هم کسب درآمد می کرد و بخشی از هزینه های مدارس را به این ترتیب پوشش می داد؛ اما همیشه کارها آن طور که باید پیش نمی رفت و مشکلاتی در کار بود. بررسی اسناد بکر و بررسی نشده قضایی نشان می دهد رشدیه شکایتی را از یک کلاهبرداری در فروش کتاب هایش در عدلیه ثبت و پیگیری کرده است. این نوشتار، راوی مستند این ماجراست که در جای خود تأمل برانگیز است و نشان می دهد که پیشبرد کارهای خطیر فرهنگی در تاریخ معاصر ایران تا چه اندازه می توانست با سختی همراه باشد. منابع اصلی این نوشتار رونوشتی از پرونده رشدیه در آرشیو عدلیه است که برای نخستین بار در اینجا مجال انتشار یافته است. همچنین تلاش شده است افزون بر به دست دادن روایتی مختصر از این پرونده، بازنویسی و تصاویر گزیده ای از این اسناد برای اهداف پژوهشی در اختیار خوانندگان قرار گیرد.