فیروزه شیبانی

  ادراک و بدن مندی در فلسفه مرلوپونتی شانی هستی شناسانه دارد. در ادراک فاصله سوژه و اُبژه برداشته می شود؛ زیرا در ادراک و به ویژه، ادراک حسی، نظرورزی در کار نیست. سوژه، به عنوان موجودی که در-جهان-بودن از مولفه های اساسیِ اگزیستانس اوست، قبل از هرگونه تاملی با چیزها نسبت دارد. آثار هنری در تمام دوره ها رازآمیز بوده اند و هنر مدرن رازآمیزتر از هنر پیشامدرن است؛ این هنر، دغدغه حقیقت دارد و حقیقت همیشه رازآمیز است. از سوی دیگر، سوژه مدرن بر زیست جهان خود اشرافی ندارد؛ چراکه جهان مدرن ناتمام و مبهم است. علاوه بر این باید افزود، هنر مدرنیسم، جهان را در چشم اندازی واحد نمی بیند، در نقاشی، ابهام جای وضوح را می گیرد، نقاط متعدد دید، جای پرسپکتیو یک نقطه ای می نشیند، این می تواند دلیل دیگری برای رازآمیزی آثار هنری مدرن است. بر همین اساس، انسان در مواجهه با اثر هنری مدرن گاه، احساس نزدیکی به جهان می کند، گاهی، احساس دوریْ و راز در همین است. در این مقاله کوشش شده است، رابطه بین چیستی و چراییِ ادراک و رازآمیزی هنر مدرن از نظر مرلوپونتی مورد تامل قرار گیرد. این رابطه نشان از آن دارد که، هنر مدرن پدیداری ادراکی است و امر ادراکی رازآمیز است. این رازآمیزی به زیست جهان مدرن و اگزیستانس سوژه مدرن و ماهیت هنر مدرنیسم برمی گردد. داده های ضروری این پژوهش، از طریق منابع کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده اند؛ و سپس، به صورت کیفی، توصیف و تحلیل شده اند. هدف این بوده تا از این طریق، وجه مهم دیگری از هنر مدرن از منظری که مرلوپونتی فراهم ساخته است، پدیدار شود. 

آیرونی به معنی طنز، استهزا و نشان دادن جنبه های متعارض یک متن یا اثر است که اغلب موجب خنده می شود. آیرونی همچنین به عنوان صنعتی تصویری در روایت یا فرم یک اثر تصویری  به کار گرفته می شود. در این مقاله، آیرونی در سه نگاره ی مکتب نگارگری شیراز و به طور خاص دوره ی آل اینجو بررسی می شود زیرا گمان می رود شرایط اجتماعیِ سلطه ی مغول ها موجب شده باشد هنرمندان ایرانی در تصویرگری و کتاب آرایی، مفاهیمی را به طور کنایی و آیرونیک بیان کرده باشند. پس هدف تحقیق یکی معرفی اجزای و کاربردهای آیرونی، و دیگری تحلیل کیفیِ آیرونی در محتوا و فرم سه نگاره از شاهنامه های مصور دوره آل اینجو شامل «به بند کشیده شدن ضحاک توسط فریدون»، «مرگ چهار همدل کیخسرو» و «اتهام سودابه به سیاوش» می باشد. مطالب تحقیق برآمده از داده های کتابخانه ای و مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد نگاره هایی بیش تر قابلیت تحلیل آیرونیک دارند که در آن سوژه ی اصلی در مواجهه با شرایط عمیق و مطلقی چون مرگ یا موقعیت بغرنجی که منجر به مرگ شود، قرار گرفته باشند. در تمامی نگاره های بررسی شده، عنصر ذوقی وجود داشت و آیرونی ساختاری و آیرونی موقعیت در آن ها به کار گرفته شده بود.