مسلم ملکی

موسیقی به عنوان یکی از هنرهای هفتگانه، در تمام جوامع از گذشته و حال وجود داشته و به عنوان یکی از ویژگی های مهم و قابل توجه فرهنگ جهانی در نظر گرفته می شود. احساسات و ایده هایی که موسیقی بیان می کند، موقعیت هایی که در آن موسیقی پخش می شود و به آن گوش داده می شود و نگرش نسبت به نوازندگان موسیقی و آهنگسازان به شدت تحت تاثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، آب و هوا، دسترسی به فناوری و مسائل دینی قرار دارد. هنرمندان در طول زمان به این نتیجه رسیده اند اجرای برخی حقوق مربوط به آثارشان به تنهایی دشوار و در بسیاری موارد غیرممکن است و بهتر است نهادی جهت پیگیری و مدیریت حقوق آنها باشد تا بتوانند با فراغ بال بیشتری به آفرینش و خلق آثار جدید بی اندیشند؛ لذا در هر کشوری طبق شرایط و موقعیت خود و گاهی با استفاده از تجربیات سایر کشورها انواع سازمان های مدیریت جمعی حق مولف و حقوق مرتبط را تشکیل داده اند. ایجاد نظام مدیریت جمعی حق مولف در ایران می تواند موجب ارتقای سطح حمایت از حق مؤلف و حقوق مرتبط و حرفه ای شدن تجارت در این زمینه ها گردد و بدین وسیله موقعیت صاحبان حقوق همچون آهنگسازان، خوانندگان، نویسندگان و هنرمندان را بهبود بخشد به گونه ای که به بهترین شکل از منافع تجاری اثر خود برخوردار شوند و از طرف دیگر منجر به رشد صنایع فرهنگی و هنری درکشور می شود و نیاز جامعه و مصرف کنندگان را به شکل بهتری تامین می کند.

امروزه، فناوری آسان و ارزان جنگ افزارهای بیولوژیک به یک تهدید واقعی تبدیل شده است. این موضوع دیگر نه محدود به قلمرو افسانه های علمی و نه محدود به مناطق جغرافیایی خاص است. حمله بیولوژیک (بیوتروریسم) علیه افراد یک جامعه می تواند باعث ایجاد مرگ، بیماری، ضعف و بروز ترس و وحشت در جامعه و در نتیجه ایجاد از هم گسیختگی اجتماعی گردد و تهدید کننده صلح و امنیت بین المللی و نظم عمومی باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، ضمن موضوع شناسی به بیان ماهیت و ویژگی های حمله بیولوژیکی پرداخته و سپس با توجه به مبانی و منابع در نظام حقوق بین الملل و اسلام، به تحلیل فقهی و حقوقی حمله بیولوژیک می پردازد. از آنجایی که در دیدگاه قوانین و فقه اسلامی رعایت حقوق انسان ها و حق حیات و ارزش های اخلاقی مورد تأکید بوده و هر سلاح بیولوژیکی بر هر شکلی که باشد و افراد بی گناه و غیرنظامی را هدف قرار دهد، استفاده از آن جایز نمی باشد؛ و همچنین با تعبیر سفک دماء سازگاری دارد، چرا که در حمله بیولوژیک ممکن است به ریخته شدن خون هزاران انسان بی گناه منجر شود و از مصادیق افساد فی الأرض است.

ضرورت خبر در طول تاریخ آنچنان بوده که از آن به عنوان ابزای برای ترغیب، تهییج و بسیج افکار عمومی استفاده می شده است. برخی از برنامه های خبری، همواره از هنجارهای قاعده مند برای بسط و گسترش ارزش ها یا حتی شکل دهی به آنها استفاده می کنند؛ اما برخی دیگر، با هدف حفظ منافع خود، اخبار نادرست و گمراه کننده را در جامعه نشر می دهند. از سوی دیگر، افزایش حجم و سرعت مبادله اطلاعات و اخبار در جهت حفظ انسجام اجتماعی باعث شد که نوع و روش انتقال اطلاعات و اخبار نیز متغیر شود؛ از این رو، شناخت قواعد در درک، فهم و تنظیم خبر به خبرنگار کمک می کند و می تواند در قالب معیارهایی برای مقایسه، ارزش گذاری و گزینش رویدادهای روز مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش حاضر، با روش اسنادی و نیز رویکرد توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، به بررسی شاخص های کاربردی قاعده عدالت در خبررسانی از منظر حقوق مخاطب پرداخته است.

امروزه پخش برنامه های ماهواره ای به یکی از مهم ترین حوزه ها در عرصه بین المللی تبدیل شده به گونه ای که ارتباطات ماهواره ای جهانی و منطقه ای بر فعالیت های ارتباطی بسیاری، سایه افکنده و نیز روند پیشرفت و سیر تازه ای به خود گرفته است. نقش و جایگاه شبکه های تلویزیونی ماهواره ای در انتقال اخبار و اطلاعات گسترش یافته که از یک سو، نوع جدیدی از ارتباطات را در دنیای رسانه ای آفریده و از سوی دیگر، معادلات سنتی را در این زمینه متحول ساخته است. در این میان، قطع شبکه های ماهواره ای یا تحریم رسانه ای باعث شده مخاطبین از دسترسی اخبار و اطلاعات و همچنین دیدگاه های سیاسی، فرهنگی و غیره محروم شوند. افزون بر این، تحریم یکجانبه و قطع پخش شبکه های ماهواره ای با اصول و قواعد حقوقی سازگار نیست. پژوهش حاضر با روش توصیفی -تحلیلی و مطالعه تطبیقی در منابع و مبانی نظام حقوق بین الملل و اسلام، مؤلفه های کاربردی در خصوص محتوای پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای را تحلیل و بررسی نموده است.

در عصر حاضر آگاهی از رویدادهای زندگی جمعی، از جمله احتیاجات بسیار ضروری انسان، به شمار می رود. در نظام حقوق بین الملل آزادی اطلاعات و اخبار به عنوان یکی از حقوق اساسی بشر به شمار می آید که علاوه بر اهمیت ذاتی، به دلیل کارکرد و پشتیبانی آن از دیگر حقوق، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بنابراین از یک سو می توان گفت که، اطلاعات نقش اساسی و غیرقابل انکار در تضمین یک جامعه دموکراتیک دارد و از سوی دیگر در نظام های حقوقی بین المللی و ملی چنین اتفاق نظری وجود دارد که قلمرو آزادی اطلاعات و اخبار مطلق نبوده و برای آن محدودیت هایی ذکر شده است که از جمله مهم ترین و مبهم ترین این محدودیت ها می توان به محدودیت اخلاق عمومی اشاره نمود. مقاله ی حاضر ضمن بررسی مفهوم، جایگاه و ضرورت آزادی اطلاعات و اخبار در اسناد و مقررات بین المللی، ماهیت اخلاق عمومی را در نظام حقوق بین المللی و اسلام بررسی نموده و به این نتیجه رسید که در نظام حقوق بین الملل تلقی و تفسیر متفاوتی از مفهوم اخلاق عمومی با توجه به مبانی اسلام شده است، لذا در این خصوص مصادیقی دینی و قانونی برای سنجش محدودیت اخلاق عمومی ذکر گردید.  

اصل منع توسل به زور برای حفظ و تقویت صلح جهانی، عنصر محوری در نظام بین المللیِ مبتنی بر منشور ملل متحد است. در پی ممنوعیت جنگ و تکرار این قاعده در اسناد بین المللی متعدد، مسأله ممنوعیت تبلیغات برای جنگِ تجاوزکارانه نیز در حقوق بین الملل مطرح گردید. با بروز مخاصمات بین المللی و داخلی متعدد و متنوع پس از جنگ سرد، به ویژه در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، موضوع تبلیغ برای جنگ اهمیت بیشتری یافته است. در این مقاله، ممنوعیت تبلیغ توسل به زور در نظام منابع حقوق بین الملل بررسی شده است و ممنوعیت آن خصوصاً با توجه به تصریح برخی معاهدات محرز است. بر این اساس، دولت ها نباید با کاربرد ابزارهای مختلف از جمله رسانه، به این عمل مبادرت ورزند. در دیدگاه اسلامی نیز، موضوع در قرآن و سنّت ارزیابی شده است. در این قسمت، علاوه بر شواهد متعدد قرآنی و روایی، از اصول کلّیِ مستنبط از این منابع استفاده می شود که اقتضای اصالت صلح و منع شروع به جنگ، ممنوعیت هر گونه تبلیغات برای جنگ تجاوزکارانه نیز هست. سیره نبوی (ص) و رفتار امام علی (ع) در آغاز کردن جنگ ها، پشتوانه مهمی برای این برداشت است و نقطه مثبت و متمایزِ رهیافت اسلامی در این قلمرو تلقی می شود.