علی عباسی رایی

زمینه و هدف: نظام آراستگی سازمانی 5S، مجموعهای از استانداردها و فعالیتهایی است که در قالب یک نظام فرهنگی/ مدیریتی بر ایجاد محیطی سامانیافته، مرتب، پاکیزه، زیبا، دلپذیر، خلاق و حفظ آن تأکید دارد. 5S به دلیل گستردگی مفهوم و در برگرفتن ابعاد گوناگونی همچون نظم، شناسایی و ردیابی، ایمنی، پاکیزگی، آموزش، انضباط، بازیابی و بهبود، روش مناسبی جهت دستیابی به بسیاری از استانداردهای جهانی مدیریت از جمله سری ISO و EFQM است. هدف این مقاله بررسی چگونگی تأثیرگذاری این نظام در تعالی سازمانهای نظامی است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات به منظور تنظیم و تست مدل ارائه شده در مقاله از روش دلفی استفاده شده و بدین منظور از نخبگان و متخصصان این حوزه نظرخواهی شده است. یافتهها: با دقت در مفاهیم 5S میتوان آن را در دو عبارت انضباط و پاکیزگی و استمرار آنها خلاصه کرد که این دو، سرلوحه فعالیتهای نظامی و نظامیگری است و همه کارکنان نظامی میبایست در محل خدمت خود اهتمام ویژهای به رعایت آنها داشته باشند. با توجه به اهمیت و ضرورت برقراری نظم و انضباط در سازمانهای نظامی، در این مقاله با ارائه یک مدل، ارتباط اصول 5S با آییننامه انضباطی نیروهای مسلح و رعایت نظم و انضباط در سازمانهای نظامی و بالاخره نقش آنها در تعالی سازمانهای نظامی مشخص گردید. همچنین مدل مذکور مورد تأیید متخصصین و خبرگان این حوزه قرار گرفت. نتیجهگیری: پیادهسازی نظام آراستگی سازمانی 5s میتواند در رعایت نظم و انضباط سازمانی و اجرای دقیق آییننامه انضباطی نیروهای مسلح تأثیر بسزایی داشته باشد و درنتیجه به عنوان یکی از عوامل مؤثر در تعالی سازمانهای نظامی مورد توجه قرا گیرد. مدل ارتباط این سه مفهوم نیز ارائه شده است.

ارزیابی و سنجشِ کارایی، همواره یکی از دغدغه های مهم مدیران سازمان ها است. از این رو سال هاست که روش ها و تکنیک های متعددی برای انجام این مهم مطرح شده و مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از این تکنیک ها-که سهم عمده ای در تحقیقات حوزه های علمی مرتبط با سنجش و ارزیابی دارد- تکنیک «تحلیل پوششی داده ها» است. در واحدهای دانشگاهی نیز به منظور ارزیابی کارایی و بهره وری، از الگو های ریاضی تحقیق در عملیات استفاده می شود. این الگو ها مجموعه ای از فعالیت های آموزشی، پژوهشی و خدماتی را به عنوان شاخص های ورودی و خروجی در نظر می گیرند و با توجه به میزان اهمیت و تأثیرگذاری هر یک از این شاخص ها در مجموعه ی عملکرد، نسبت مجموع موزون خروجی ها بر مجموع موزون ورودی ها را به عنوان میزان کارایی واحدهای تصمیم گیرنده محاسبه می کند. در این مقاله با استفاده از تحلیل پوششی داده ها، کارایی فنی 17 گروه آموزشی دانشگاه افسری امام علی (ع) برای یک دوره ی یک ساله ارزیابی شد. محاسبات در دو حالت بازدهی به مقیاس ثابت و بازدهی به مقیاس متغیر انجام پذیرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که از مجموع 17 گروه مورد بررسی، 14 گروه کارا و در 3 گروه ناکارا هستند. ضمن رتبه بندی کارایی گروه های آموزشی، نقاط ضعف و قوت هر یک از گروه ها و وضعیت استفاده از منابع نیز تبیین و بررسی شده است.

نیروهای مسلح هر کشور، همواره باید آمادگی مقابله با تهاجم احتمالی دشمن را داشته باشند. به همین دلیل آنها باید با انجام تمرین های نظامی مداوم، همواره آمادگی رزمی خود را حفظ کنند. برگزاری رزمایش های نظامی بهترین نوع تمرین نظامی برای مواجهه با شرایط جنگی است که سالانه توسط بخش های مختلف نیروهای مسلح به صورت تک نیرویی یا مشترک برگزار می شود. یک رزمایش نظامی طی فرآیندی مشخص و با حضور یگان های نظامی مختلف در یک محدوده سرزمینی خاص برگزار می شود. هدف از برگزاری رزمایش، دستیابی به اهداف آموزشی با حضور حداکثری انواع نیروهای نظامی است. در این پژوهش به مسئله مکان یابی یگان های نظامی در زمین برگزاری رزمایش و مسئله حمل ونقل استقرار و ضداستقرار آنها در قالب برنامه ریزی ریاضی دوسطحی پرداخته شده است. در این پژوهش قرارگاه منطقه ای به عنوان سطح اول (رهبر) و یگان های شرکت کننده در رزمایش به عنوان سطح دوم (پیرو) در نظر گرفته می شوند که با توجه به این که یقیناً بیش از یک یگان در رزمایش شرکت می کند، با مسئله چند پیرویی سر و کار داریم. نتایج حاصل از مدل سازی و حل مدل نشان داد که در صورت استفاده از اصول مطرح شده در این مقاله، انتخاب مکان مناسب برای رزمایش و انتخاب مکان مناسب برای هر یگان شرکت کننده در رزمایش به شکل مطلوب تر و علمی تری انجام گرفته و همچنین استقرار و ضداستقرار عِده ها و عُده ها با کنترل بهتر و مدیریت زمان و در صورت لزوم با برونسپاری صورت خواهد گرفت. لذا استفاده از راهکارهای علمی در برنامه ریزی لجستیک رزمایش ها پیشنهاد می گردد

در عصر جدید، تحقیقات یکی از شریآن های اصلی ادامه حیات سازمان ها است. سازمان هایی که تحقیق و توسعه هدفمند را سرلوحه کار خود قرار داده اند از مزیت رقابتی برخوردارند. همین امر موجب شده است که سازمان ها توجه ویژه ای به این بخش داشته و منابع خود را متوجه آن نمایند. مسئله مهم اما نیازسنجی صحیح پژوهش ها است. در این تحقیق یک مدل کاربردی برای نیازسنجی و اولویت بندی موضوعات پژوهشی در دانشگاه افسری امام علی (ع) باهدف حل مسائل و نیازهای پژوهشی این دانشگاه و در راستای اولویت ها و سیاست های پژوهشی کلان آن ارائه شده است. در این مدل، ابتدا نیازهای دانشگاه در حوزه های کارکردی احصاء می گردد، سپس نیازهای حوزه ها تبدیل به عناوین و موضوعات پژوهشی شده و اولویت بندی می شوند. در مرحله بعدی موضوعات پژوهشی به پژوهشگران تخصیص داده شده و در نهایت تولیدات پژوهشی ارائه شده توسط پژوهشگران از منظر علمی و میزان کاربست توسط کاربران ارزیابی خواهد شد. در ادامه برای اعتبارسنجی مدل ارائه شده، نتایج حاصل از مطالعه، روی تحقیقات و فعالیت های پژوهشی دانشگاه آزمایش شده است. یافته های این تحقیق نشان داده است که ارائه یک مدل نظام مند و فرموله شده می تواند به کاربردی نمودن و مسئله محور شدن پژوهش ها کمک کرده و از انجام پژوهش های موازی و تکراری بکاهد.