ثریا قوره جیلی

پیشینه و اهداف: هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی و ارائه الگوی توسعه فردی برای معلمان مدارس ابتدایی استان البرز بود. روش: این پژوهش با شیوه کیفی و رویکرد گلیزری با پانزده معلم خبره استان البرز در سال تحصیلی 1404-1403 با استفاده از نمونه گیری هدفمند انجام شد تا جایی که تحلیل ها به اشباع نظری رسید. داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری شد. روش تحلیل به صورت کدگذاری بوده که در سه سطح باز (مفهوم)، محوری (مقوله فرعی) و انتخابی (مقوله اصلی) انجام شده است. مفهوم ها و مؤلفه های الگوی توسعه فردی (123مفهوم، 17 مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی) از مصاحبه ها مشخص و در قالب الگو تدوین شد.. یافته ها: یافته ها نشان داد که توسعه فردی معلمان دوره ابتدایی شامل چهار مؤلفه کلیدی شامل عوامل اجتماعی؛ عوامل سازمانی؛ عوامل فردی و عوامل اجتماعی بوده است. عوامل اجتماعی؛ شامل مسئولیت پذیری اجتماعی، جوّ و فرهنگ اجتماعی، ارتباط با جامعه؛ عوامل سازمانی شامل رویکرد مدیریتی، هدف گذاری، چشم انداز سازمانی، فراهم کردن امکانات؛ عوامل فردی؛ شامل اخلاق حرفه ای، کنترل درونی، خودکارآمدی، بلوغ فکری، انگیزه پیشرفت و  عوامل آموزشی؛ شامل مهارت آموزشی، کار تیمی، طراحی آموزشی، ارزشیابی، پژوهش بوده است. نتیجه گیری: بنا بر یافته های به دست آمده در این پژوهش مدل مفهومی توسعه فردی به منظور بهسازی معلمان مدارس ابتدایی ترسیم شد.

زمینه و هدف: چالش عمده ای که معلمان تازه کار با آن مواجه هستند، ناتوانی آنها برای حفظ کنترل کلاس درس است و رایج ترین درخواست معلمان برای کمک بیشتر با مدیریت کلاس درس ارتباط دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین مدل مفهومی مدیریت کلاس اثربخش به روش فراترکیب برای مدارس ابتدایی بود. روش: این پژوهش با رویکردی کیفی و به روش فراترکیب انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل تمامی مطالعات و گزارش های پژوهشی اعم از مقالات و پایان نامه های فارسی و انگلیسی مرتبط با حوزه مدیریت اثربخش در کلاس درس بود. برای نمونه گیری، 140 مقاله با استفاده از کلیدواژه های مرتبط و از طریق پایگاه های علمی معتبر و مرور یافته های پژوهش در سال های  1970 م. تا 2023 م. انتخاب شد و نمونه گیری در ابتدا با مطالعه 350 پژوهش آغاز شد و در مرحله اول پس از بررسی عناوین مطالعات، 97 مطالعه که نامرتبط با پژوهش حاضر بود، حذف شدند و 253 مطالعه باقی ماند. در مرحله دوم چکیده مطالعات مورد بررسی قرار گرفت و 73 مطالعه نامرتبط با پژوهش حاضر حذف شدند و 183 مطالعه باقی ماند؛ سپس در مرحله آخر بعد از بررسی محتوا، 43 مطالعه نامرتبط با پژوهش حاضر حذف شدند و درنهایت 140 واحد مطالعاتی انتخاب و بررسی شد. برای کسب قابلیت اعتبار، کلیه کدگذاری ها و طبقات اولیه به خبرگان (اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران) ارسال و از نظرات تأییدی و تکمیلی آنها در کلیه مراحل کار در جهت پیاده سازی، کدگذاری و تدوین مدل مفهومی استفاده شد و درنهایت، برای تجزیه وتحلیل کیفی داده های پژوهش حاضر از کدگذاری 3 مرحله ای اشتراوس و کوربین (1395) استفاده شد. یافته ها: بنابر یافته های به دست آمده در این پژوهش، مدلی مفهومی از مدیریت کلاس در مدارس ابتدایی براساس اصول و راهبردهایی اثربخش ترسیم شد. نتایج نشان داد که مدل شامل 4 دسته اصول مدیریت اثربخش و 2 دسته راهبرد مدیریت اثربخش است؛ اصول اثربخش شامل توسعه فردی (خوداثربخشی، خودنظارتی، خویشتن داری، مهارت ارتباطی، خودباوری، خودمدیریتی، تصمیم گیری مستقلانه)؛ تأمین نیازهای روان شناختی (توانمندی در روابط انسانی، داشتن استقلال، قابلیت ها و شایستگی ها)؛ حقوق فردی و جمعی (تعهدپذیری، احترام به حقوق فردی و دیگران)؛ ارتقای موفقیت تحصیلی (تشویق، رشد و موفقیت تحصیلی، فرصت برابر آموزشی، احساس دل بستگی) و راهبردهای مدیریت اثربخش (ایجاد جوّ حمایتی، مدیریت استرس، تفویض اجرای امور کلاس، شناخت دانش آموزان و توجه به آنها، گرایش به مشارکت در یادگیری، طراحی دستیابی به موفقیت، آموزش مهارت های کاربردی، تعیین اهداف، حق رأی و انتخاب) به راهبردهای تقویتی (انگیزش، مباحثه و مناظره، جلسه کلاسی دانش افزایی، سنجش رفتار، تصمیم گیری مشارکتی) طبقه بندی شد. نتیجه گیری: براساس یافته ها می توان نتیجه گرفت با تقویت راهبردهای اثربخش مدیریت کلاس معلمان، رشد و موفقیت دانش آموزان فراهم می گردد. با به کارگیری نتایج این مطالعه می توان به فهم بهتری از اصول مدیریت کلاس اثربخش در مدارس دست یافت و درنهایت، به توسعه و پیشرفت دانش آموزان کمک کرد. 

هدف اصلی پژوهش، ارائه الگوی شایستگی رهبری مدیران مدارس ابتدایی است که با رویکرد داده بنیاد انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته با 22 نفر از مدیران، معاونان و معلمان مدارس صورت گرفته است که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. در این پژوهش، برای تحلیل مصاحبه ها از روش تحلیل محتوا و برای تعیین روایی از تطبیق توسط اعضا و بررسی همکار استفاده گردید. برای تعیین پایایی نیز از پایایی بازآزمون و روش توافق درون موضوعی استفاده شد. مفهوم ها و مؤلفه های شایستگی های رهبری (144 مفهوم کلیدی، 29 مقوله اولیه و 5 مقوله ثانویه) از مصاحبه ها مشخص و در قالب الگوی مفهومی داده بنیاد تدوین شد. بر اساس یافته های پژوهش، مقوله محوری، شایستگی رهبری مدیران است. مؤلفه های برآمده از دل مصاحبه ها به این شرح است: مؤلفه های برنامه ریزی استراتژیک؛ شامل تفکر استراتژیک، آینده نگاری، هدف گذاری؛ مؤلفه های مدیریت همه جانبه شامل مدیریت بر رفتار، مدیریت منابع، مدیریت هزینه، مدیریت اقتضایی، ایجاد انگیزه؛ مؤلفه های دانش افزایی شامل تخصص علمی، دانش تعلیم و تربیت، دانش مدیریت، دانش ارتباطات، مهارت های پژوهشی، مهارت های ارتباطی، ایجاد شبکه های ارتباطی، شناخت فعالیت های مدارس، شناخت ارزش ها، شناخت محیط، شناخت ساختار؛ مؤلفه های ویژگی های فردی شامل اخلاقی، رفتاری، شخصیتی، نگرشی، هوشی و اعتقادی و همچنین مؤلفه های اعتبار شامل وجهه در بین مدیران مدارس، وجهه اخلاقی، عامل تغییر و تحول خواهی است.

در عصر حاضر دانشگاه های ما نیاز به رهبرانی دارند که در شرایط پیچیده بتوانند هم درزمینه مدیریت امور روتین و هم درزمینه انجام فعالیت های جدید تعادل برقرار کرده و این رهبران نوظهور همان رهبران دوسو توان هستند. هدف اصلی پژوهش، طراحی الگوی رهبری دوسو توان در دانشگاه های دولتی است که با روش داده بنیاد گلیزری انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 نفر از خبرگان حوزه آموزش عالی است که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. مفهوم ها و مؤلفه های رهبری دوسوتوان (106 مفهوم کلیدی، 25 مقوله اولیه و 7 مقوله ثانویه) از مصاحبه ها مشخص و در قالب الگوی مفهومی داده بنیاد تدوین شد. براساس یافته های پژوهش، مقوله محوری رهبری دوسو توان است. نتایج نشان داد که مؤلفه-های توانمندی های فردی شامل (توانایی های فردی، مهارت های فردی، نگرش، رفتار و انگیزش)، برنامه ریزی استراتژیک (هدف گذاری، آینده نگاری)، اخلاق مداری و خدمتگزاری شامل (پایبندی به مهارت های اخلاقی، خدمت رسانی و پاسخگویی، نظارت مستمر)؛ مدیریت کلان دانشگاه شامل (مدیریت دانش، توسعه و بهبود مستمر دانش، مدیریت مشارکتی، استفاده از قابلیت های سرمایه انسانی، مدیریت مالی، توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی)؛ توسعه همکاری های علمی (ارتباط با صنعت، تجاری سازی و بین المللی کردن دانشگاه ها)؛ بهره گیری از فرصت ها شامل (توانمندی جذب، مدیریت تسهیلات، شناسایی توانمندی ها)؛ هماهنگی و انعطاف پذیری شامل (مهارت های ارتباطی، مدیریت تعادل، مدیریت طراحی) است. این نتایج در قالب الگوی داده بنیاد برای استفاده رؤسای دانشگاه ها و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها ارائه شده است