زینب نصیری زرندی

نهج البلاغه کتابی حیات بخش و ارمغانی الهی برای جامعه بشری است. حکومت با استفاده مشروع از قدرت، جامعه را به اهداف مشترک خود می رساند و زمینه تعاون عمومی را برای رسیدن به سعادت فراهم می آورد. از نظرامام علی (ع) حضور و مشارکت فعال مردم در سامان دادن به امور جامعه، بسیار مهم است از این رو بعد از بیعت مردم با وی، پذیرش زعامت مسلمانان را مستند به حضور مردم کرد و آن را حجتی بر خود در اداره جامعه دانست. با تفحص و تعمق در سیره عملی و نظری امام چنین برداشت می شود که مهم ترین عامل رشد و توسعه همه جانبه و تامین امنیت و رفاه یک جامعه را ایشان، در نقش حاکم و زمامداران آن می داند. هدف این مقاله برقراری یک ارتباط منطقی میان شیوه حکومت داری و آبادانی جامعه است. در این مقاله سعی گردیده است با استفاده از روش کتابخانه ای ضمن مرور کلی بر مفاهیم اساسی به عواملی که کلید توسعه جامعه است و به آرمان های حکومت جامه عمل می پوشاند، اشاره شود و در پایان پیشنهاداتی در رابطه با هدف این مقاله ارائه گردد.

گرایش به کتاب و مطالعه، از عوامل مهم رشد جوامع و میزان دستیابی به اطلاعات، از مولفه های توسعه ملی قلمداد می شود. عادت به مطالعه و داشتن روحیه پژوهش، معمولا در دوران مدرسه شکل می گیرد و از آن جایی که ارائه راهکارهای عملی برای توسعه کتابخوانی، می تواند مفاهیم درسی را عمیق و وسیع کند، بنابراین پرداختن به این مساله اهمیت و ضرورت خاصی دارد. هدف این اقدام پژوهی، تلاش برای تقویت فرهنگ مطالعه و پژوهش در بین دانش آموزان مدرسه عصمت گرماب بوده است. اقدام پژوهی در سال تحصیلی 98-97 در پایه ششم، در آموزشگاه دخترانه عصمت(دوره دوم)، واقع در شهر گرماب از توابع استان زنجان و با فراوانی46 نفر انجام شده است. پژوهشگران با استفاده از روش های علمی با هدف کسب داده های لازم جهت شناسایی عوامل موثر در مساله، از منابع گوناگون تحقیق، نظیر همکاران، دانش آموزان و والدین، کتب تخصصی و اینترنت بهره برده اند. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، راه حل هایی قابل اجرا ارائه گردید. برخی از آن ها عبارت اند از: برگزاری کارگاه مقاله نویسی برای دانش آموزان، طرح معلم یار، جلسات نقد و بررسی فیلم، برگزاری جلسات توجیهی برای اولیا دانش آموزان، کارگاه آموزش فنون مطالعه و کتابخوانی (تلخیص، یادداشت برداری، طبقه بندی)،تشکیل میز گرد با دانش آموزان، بازدید دانش آموزان از کتابخانه و کانون پرورش فکری. با اجرای راه حل های فوق پژوهشگران موفق گردیدند، تاحدودی دانش آموزان را به انجام فعالیت های پژوهشی و مطالعه کتب غیر درسی علاقه مند سازند. در پایان این نتیجه حاصل شد که می توان با استفاده از روش های متنوع و خلاق و نیز برقراری روابط منطقی و دوستانه با دانش آموزان، آن ها را به انجام فعالیت های رسمی و غیر رسمی کلاسی علاقه مند ساخت.

نظام آموزش و پرورش یکی از محوری ترین و تعیین کننده ترین نهاد های اجتماعی در ارتقای فرهنگ جامعه به حساب می آید، ضروری است که برای رویارویی با تهدیداتی که در پیش روی این نظام است، از پدافند غیرعامل بهره گیرد. ار آنجایی که مدارس قلب نظام آموزش و پرورش هستند، اهمیت این موضوع و آموزش چگونگی مقابله با جنگ نرم در مدارس دو چندان می گردد. لذا برآن شدیم تا در این مقاله که به روش مروری و کتابخانه ای نگارش گردیده است، به بررسی راهکارهای پدافند غیرعامل در برابر جنگ نرم و در ادامه به ارائه راهکارهای اجرایی در مدارس بپردازیم .

ظلم و ستم امری نکوهیده و مخالف فطرت انسانی و بشری است. در دین اسلام نیز همواره به جهاد و مبارزه علیه ظلم و ستم دعوت شده است. همین طور ائمه اطهار علیهم السلام و به ویژه امام علی علیه السلام در سخنان خود به این مورد اشاره کرده اند. قسط و عدل و دشمنی با ظلم و ظالم موضوعاتی است که در فرهنگ اسلامی و در قلمرو معارف نهج البلاغه اهمیتی خاص دارد و بخش عمده ای از گفتارها و نوشتارهای امام (علیه السلام) در نهج البلاغه به طور مستقیم یا غیر مستقیم- به بحث مزبور مربوط می شود. نهج البلاغه کتابی حیات بخش و ارمغانی الهی برای جامعه بشری است شدت علاقه ی حضرت به مساله ی عدالت و سعی بلیغی که در اجرای آن داشته است، باعث شده که تمام عمر پر برکتش را در راه بسط و برقراری آن به کار گیرد و سرانجام نیز جان پاکش را در راه آن فدا کند. چنانکه که بسیاری معتقدند ایشان صرفا به دلیل اجرای عدالت در محراب به شهادت رسیده است. در این مقاله سعی گردیده که به تحلیل و بررسی فرمایشات حضرت علی علیه السلام در باب مبارزه با ظلم و دفاع از مظلوم پرداخته و کاوشی در این دریای عمیق عرفان و معرفت صورت گیرد. باشد که از پیروان حقیقی آن حضرت و از جهادگران عرصه ی مبارزه با ظلم و ستم باشیم.

انگیزه و علاقه به یادگیری در تمام سنین و مقاطع تحصیلی نقش تعیین کننده ای در نگرش دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان دارد. به ویژه در پایه اول که اولین نگرش ها،اندیشه ها، رفتارها، علایق و ... در دانش آموز شکل می گیرد، این موضوع از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و لذا توجه بیشتری می طلبد. اقدام پژوهی حاضر با هدف افزایش میزان علاقه مندی دانش آموزان کلاس اول دبستان به حضور در مدرسه و شرکت فعال در کلاس های درس و یادگیری عمیق تر دروس انجام شده است. اقدام پژوهی در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ در پایه اول در آموزشگاه دخترانه عصمت(دوره اول) واقع در شهر گرماب از توابع استان زنجان و با فراوانی۱۸ نفر انجام شده است. مساله مورد نظر بی علاقگی، بی توجهی و غیر فعال بودن اغلب دانش آموزان یاد شده برای حضور در مدرسه و کلاس و یادگیری مباحث درسی بوده است. بر این اساس پژوهشگر با استفاده از روش های علمی به منظور کسب داده های لازم از منابع گوناگون تحقیق نظیر همکاران و مدیر،دانش آموزان و والدین آن ها، کتب تخصصی، اینترنت و تجزیه و تحلیل آن ها جهت شناسایی عوامل موثر در ایجاد مساله و یافتن راه حل های پیشنهادی پرداخت. پس از انتخاب راه حل ها و اعتبار بخشی آنها به اجرای راه حل های انتخابی اقدام نمود که عبارت بودند از: 1- تغییر در روش تدریس،2- جلب حمایت والدین،3- تغییر فضا و محیط یادگیری،4- گنجاندن بازی و تفریح در فرایند یاددهی-یادگیری، 5- به کاربردن موسیقی، نمایش، داستان گویی و نقاشی در کنار فعالیت های درسی. لازم به ذکر است پس از اجرای راه حل های فوق پژوهشگر موفق گردید تا فراوانی دانش آموزان علاقه مند به درس و مدرسه را از ۶ نفر در اوایل سال تحصیلی به ۱۵ نفر در پایان سال تحصیلی برساند. در پایان این نتیجه به دست آمد که استفاده از روش های متنوع تدریس، آموزش مباحث درسی در قالب بازی، اجرای نمایش، بهره بردن از نقاشی و موسیقی و جلب حمایت والدین در افزایش میزان علاقه مندی دانش آموزان تاثیر بسزایی دارد.

شناخت و درک هرچه بیشتر آینده و ناشناخته هایی که فراروی انسان ها و جوامع بشری قرار دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. از آن جایی که نظام آموزش و پرورش یکی از محوری ترین و تعیین کننده ترین نهاد های اجتماعی در ارتقای فرهنگ جامعه به حساب می آید، ضروری است برای رویارویی با تهدیداتی که در پیش روی این نظام استولی یک مقدمه تلقی نمی گردد. از پدافند غیرعامل بهره گیرد. پدافند غیرعامل عنصری است پویا و متحرک، لذا می تواند در اولویت های علمی و پژوهشی قرار گیرد. هدف این مقاله برقراری یک ارتباط منطقی میان راهبردهای پدافند غیرعامل و تهدیدات فرهنگی است. در این مقاله سعی گردیده است با استفاده از روش کتابخانه ای ضمن مرور کلی بر مفاهیم اساسی و مبحث آینده پژوهی، به تهدیدات فرهنگی پیش روی مدارس اشاره شود و سپس پیشنهادات و راهکارهایی برای مقابله با این تهدیدات ارائه گردد.

ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی به وجود آورده است بسیاری از کارکردهای خانوادگی و اجتماعی را متحول کرده است. فضای مجازی می تواند در جهت مثبت و منفی به کار گرفته شود. اما این فضا به دلیل محبوبیت در بین نوجوانان و جوانان از اهمیت خاصی برخوردار است و آسیب های ناشی از آن گریبانگیر این قشر و به طور کلی جامعه و خانواده ها شده است. مقاله حاضر به بررسی آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی و راهکارهای پیشگیری از آن پرداخته است. روش گردآوری اطلاعات در این مقاله کتابخانه ای می باشد. نتیجه نشان از محبوبیت فضای مجازی به خصوص در بین نوجوانان و جوانان دارد و به دلیل گسترش و نفوذ روزافزون استفاده از این فضا در تعاملات اجتماعی، تولید محتوا، زمینه های شغلی و اطلاعاتی و ... نمی توان تأثیر این ابزار را در خانواده و اجتماع نادیده گرفت چرا که موجب ایجاد تغییراتی در نوع ارتباطات و هویت فرد و ساختار خانواده و ... شده است و ناگزیر از پذیرش آن هستیم. مطمئناً ارائه راهکارهای پیشگیرانه در این زمینه موجب فرهنگ سازی مناسب در جامعه شده و موجبات ایجاد بستر مناسب برای استفاده از این ابزار می شود. از جمله راه کارها برای پیشگیری از این آسیب ها؛ تمرکز بر شناخت و برطرف کردن مشکلات نوجوان و جوانان، مقابله با ایجاد و نشر شایعه های برانداز ، قانونمند کردن مقابله با جرائم سایبر ، توسعه شبکه های اجتماعی مجازی بومی و آموزش و آگاه سازی خانواده ها، مراقبت و کنترل والدین، اولیای مدرسه و دوستان و همسالان می باشد. هم چنین آگاه سازی مردم از طریق رسانه های مختلف به خصوص تلویزیون در کاهش آسیب های ناشی از این فضا نقش دارند.

زبان وسیله اصلی ارتباط، تفهیم و تفاهم است و بنیاد همه فعالیت های ذهن انسان را تدارک می بیند؛ ولی برای کودکان دو زبانه، گاهی سد راه ارتباط، تفهیم و تفاهم می گردد. چگونگی ارتباط میان دوزبانگی و تعلیم و تربیت از موضوعات مهمی است که امروزه سیاستگذاران آموزشی، برنامه ریزان، روانشناسان، زبان شناسان و معلمان با آن مواجهند. باتوجه به این که در سیستم آموزشی کشور ایران کودکان دو زبانه در بدو ورود به مدرسه باید مسائل خود را به زبان فارسی حل کنند، به دلیل ناتوانی در درک مطالب به زبان فارسی، همواره در معرض خطر افت تحصیلی، گوشه گیری و ترک تحصیل قرار دارند. یکی از راهکارهای مقابله با این مسئله، تعلیم و تربیت دو زبانه است. تعدادی از مطالعات خارج ازکشور در زمینه تعلیم و تربیت دو زبانه در کشورهای مختلف نشان می دهند که چنین آموزش هایی دارای نتایج مثبتی است. تعلیم و تربیت دوزبانه برنامه های آموزشی هستند که طی آن ها دانش آموزان با توانش پایین در زبان رسمی آموزشی، تعدادی از دروس خود را با کمک زبان مادری شان یاد می گیرند. در این مرحله نقش معلم در کلاس درس و تاثیر شیوه های تدریس او به خصوص در درس فارسی دو چندان می گردد. در مطالعه حاضر تلاش بر این بوده است تا شیوه های تدریس اثر بخش معلمانِ مناطق دوزبانه در زمینه آموزش درس فارسی دوره ابتدایی مورد بررسی قرار گیرد. شیوه ی پژوهش در این مقاله شیوه ی مروری و با استناد به کتب معتبر و مقالات پژوهشی چند سال اخیر می باشد. در انتها پیشنهادهایی جهت استفاده همکاران محترم ارائه گردیده است.

زبان می تواند زمینه ساز پیشرفت، انسجام آموخته ها و مشارکت علمی و عملی در دانش آموزان باشد. این موضوع از جنبه های مختلفی قابل بررسی است. با توجه به وجود زبان ها و گویش ها و لهجه های متفاوت در کشور ایران، برآن شدیم که به موضوع دو زبانگی در این مقاله بپردازیم. این پدیده ارتباط مستقیمی با قدرت خلاقیت، تبیین قیاسی، مقوله بندی تحلیل و پردازش و تفسیر کودکان دارد. حفظ زبان اصلی (مادری) نزد کودکان دوزبانه می تواند نقش مهمی در زندگی اجتماعی علمی و فردی آن ها داشته باشد. لذا ضروری است تا معلمانی که با کودکان دوزبانه کار می کنند درک بهتری نسبت به نقش اساسی و عملکرد زبان اصلی نزد شاگردان دوزبانه داشته باشند. شناخت پدیده دوزبانگی و اثرات مثبت و منفی آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و رفع تنگناهای احتمالی ناشی از این پدیده ، هدف مهم این مقاله است. در این مقاله به بررسی نقش دو زبانه بودن دانش آموزان دوره ابتدایی در فرآیند تحصیلی آن ها و بیان چالش ها و ویژگی های یادگیری این نوع دانش آموزان و سپس به نتیجه گیری و ارائه راهکار پرداخته شده است روش پژوهش در این مقاله شیوه کتابخانه ای است و از کتاب ها و مقاله ها و سایر وسایل ارتباطی جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردیده است. به امید آن که مورد استفاده همکاران محترم قرار گیرد.