شبیر فیروزیان

ایجاد اختلال در دستگاه ادراکی انسان اصلی ترین کار ابلیس و شیاطین جنی است. شیاطین انسی و دستگاه های حاکم شیطانی نیز برای انحراف نظام اسلامی از ارزش های اسلامی و انقلابی در دستگاه محاسباتی مردم، مسئولان و نخبگان جامعة اسلامی نفوذ و در آن اختلال ایجاد می کنند. اصولاً در ادبیات مفهومی قرآن کریم، کلمة «شیطان» علاوه بر «ابلیس» بر انسان های شرور و یا بر دستگاه حاکم شرور نیز قابل انطباق است. اگر از این منظر به آیات و روایات مربوط به شیطان بنگریم و آنها را بر دشمنان شرور نظام اسلامی تطبیق دهیم، آن گاه ویژگی ها و روش های نفوذ دشمن در دستگاه محاسباتی مردم و مسئولان قابل احصا و تحلیل خواهد بود. این همان روشی است که مکرر توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی در تبیین رفتارهای دشمنان نظام اسلامی به کار گرفته شده است. این مقاله کوشیده با روش تحلیلی توصیفی ویژگی ها و راه های نفوذ دشمنان شیطانی نظام اسلامی در دستگاه محاسباتی مردم و مسئولان را تحلیل کند.

یکی از پیچیده ترین مفاهیم دینی و سیاسی مفهوم «نفاق» است. قرآن کریم در برخی آیات، در کنار «منافقان» از گروه دیگری با عنوان «بیماردلان» نام می برد و رفتارهایی را به هر دو گروه نسبت می دهد. این پژوهش ضمن بررسی لغوی، اصطلاحی و قرآنی مفهوم «نفاق» و بررسی ویژگی های «منافقان» و «بیماردلان» در قرآن کریم در سه حوزه منشأ، روش و هدف، به این نتیجه می رسد که در گفتمان قرآن کریم، «منافق» به فردی اطلاق می شود که با دورویی و انگیزه های نفسانی، به دنبال براندازی حکومت اسلامی است. امّا «بیماردل» کسی است که هرچند دچار دورویی است و امیال نفسانی اش او را به مخالفت با اوامر ولی خدا وا می دارد، امّا اولاً این امیال نفسانی، روحش را به مرحله مردگی نرسانده و ثانیاً هدف غایی اش از مخالفت با اوامر ولی خدا، نه براندازی نظام اسلامی، بلکه دست یابی به منافع مادی و نفسانی است.

ریشه ای ترین فعالیت جریان نفاق در جامعه اسلامی، تلاش برای گفتمان سازی از اندیشه های التقاطی خود برای تغییر محاسبات فکری مردم جامعه و همسوسازی آن با اندیشه های ضدانقلابی جریان نفاق است؛ چراکه از این راه، مردم در «عمل» نیز با جریان نفاق همسو شده و کار «براندازی نظام اسلامی» که هدف نهایی جریان نفاق است، به سهولت انجام می پذیرد. جریان نفاق برای گفتمان سازی اندیشه های خود در جامعه و تأثیرگذاری بر ادراک مردم، از انواع روش های «کلامی» و «رسانه ای» بهره می برد. هدف پژوهش حاضر این است که ضمن تحلیل آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت، روش های متعدد کلامی و رسانه ای جریان نفاق برای تغییر محاسبات ذهنی و فکری مردم جامعه احصاء شده و مورد بررسی قرار گیرند. برای این منظور، روش های فوق به دو دسته «تأثیرات مستقیم بر ادراک مردم جامعه» و «تأثیرات غیرمستقیم بر ادراک مردم جامعه» تقسیم شده و مورد تحلیل قرار گرفته اند.

پس از نزول سوره برائت، پیامبراکرمˆ ابوبکر را مأمور ابلاغ بر مشرکان مکه نمود؛ اما وحی، آن حضرت یا مردی از خودش را ملزم به اجرای حکم کرد. لذا ایشان به مأمورش دستور بازگشت داد و ابلاغ فرمان الهی را به حضرت علی† سپرد. علی رغم اتفاق نظر علمای فریقین در اصل وقوع ماجرا، در جزئیات احادیث اختلافاتی وارد است که به محدودیت حکم به موضوع برائت، ارائه تفسیر نادرست از عبارت «رجلٌ مِنِّی»، تقلیل علت انتخاب علی بن أبی طالب† به تبعیت پیامبرˆ از یک سنّت جاهلی و اصرار بر عدم عزل ابوبکر از امیر الحاج تا پایان مناسک منجر شد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی اختلاف دیدگاه دانشمندان شیعه و سنّی را بررسی نموده و با دقّت در نکات ادبی روایات وارده، توجه به دلایل نفسیّت علی† نسبت به پیامبرˆ، توجه به شأن رسالت پیامبرˆ در برابر قومیّت گرایی و شهادت تاریخ بر ویژگی های امام علی†در ابلاغ این مأموریت، برگی دیگر بر کتاب أفضلیت امیرمؤمنان† افزوده است.