سید امید آقامیری

خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم ها و در کنار آن شیوع بیماری کرونا سبب شد تا بسیاری از فعالان بخش های خدماتی نگران این موضوع باشند که تحریم ها در روند فعالیت آن ها به چه میزان تأثیر منفی می گذارد. خدمات گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و فعالان این حوزه نگران آن هستند که تحریم های سیاسی و اقتصادی و شیوع بیماری کرونا چگونه بر این بخش تأثیر می گذارد. نتایج تحقیق نشان داد که بازگشت تحریم های آمریکا در سال 2016 بی ثباتی شدیدی را در این بخش ایجاد کرد به طوری که نرخ رشد منفی 24 درصدی را داشته است. در سال 2020 هم زمان با شیوع بیماری کرونا این صنعت مورد آسیب جدی قرار گرفت. درصورتی که کشور ایران به دلیل داشتن کادر درمانی خبره در کنار اماکن گردشگری می توانست از این امر بهره برده و گردشگری سلامت را توسعه می داد که متأسفانه به دلیل شرایط تحریمی از یک سو (افت شاخص ریسک تجاری، افت شاخص عملکرد لجستیک و وضعیت نامناسب شاخص رقابت پذیری این صنعت) و محدودیت هایی که در سطح جهان ایجاد شد افت شدید را در این بخش خدماتی تجربه کرد. لازم است تمامی دست اندرکاران این حوزه نهایت تلاش خود را به کار گیرند تا بسته ها و برنامه های سفر به ایران را بر اساس نیاز بازارهای هدف و به طریقی تنظیم کنند تا بیشترین ارزش را برای گردشگران ورودی به ایران در یک دوره زمانی کوتاه مدت ایجاد کنند. ایران با مزیت هایی که دارد از جمله «فرهنگ مهمان نوازی ایرانیان»، «ارزانی سفر به ایران»، «تعدد اماکن گردشگری» و «گردشگری سلامت با هزینه پایین در ایران» می تواند در مقابل بسیاری از محدودیت هایی که با آن ها مواجه است؛ عبور نماید.

در بسیاری از شرکت ها، همیشه پس از یک فروش ناموفق، میان واحد فروش و بازاریابی بحث و جدلی به وجود می آید. فروشندگان، بازاریابان را متهم به برنامه ریزی اشتباه می کنند و بازاریابان، فروشندگان را مقصر می دانند که نتوانسته اند ارتباط مؤثری با مشتریان برقرار نمایند که فروش با شکست مواجه شده است. در نتیجه یک عدم هماهنگی میان دو واحد در شرکت به وجود می آید و تنها نتیجه آن، افزایش هزینه های ورود به بازار، کاهش سهم فروش و ... می باشد. در این جاست که کاتلر و همکارانش پیشنهاد دادند که باید یک ارتباط جدید میان این دو واحد در شرکت ها به وجود آید تا با استفاده از تجربیات این دو واحد، برنامه ریزی های دقیق تری برای فروش محصولات صورت پذیرد. کاتلر پیشنهاد می دهد که در قدم اول باید ارتباط بین این دو واحد بیشتر شود. سپس افراد این دو واحد در شرکت با یکدیگر ادغام شده و با بررسی عملکرد آنان و راه اندازی سیستم مشترک ارزیابی عملکرد، ارتباط یکپارچه بین این دو واحد ایجاد شود و بدین ترتیب بتوانند در یک محیط رقابتی با سایر رقبای خود رقابت نمایند.

بخش بندی بازار جهت برآورده شدن نیازهای انسان بسیار حائز اهمیت است. مقاصد گردشگری نیز از این امر مستثنی نبوده و هتل ها که از عناصر مهم هر مقصد گردشگری هستند، نیز باید استراتژی بازاریابی خود را مورد بازبینی قرار دهند که این کار مستلزم توجه به آژانس های مسافرتی است که جهت جذب گردشگران برای هتل ها نقش مهمی را ایفا می نمایند. چراکه وظیفه این آژانس ها است که بر اساس نیاز هر گردشگر، محصول خدماتی را معرفی کرده و وی را ترغیب به استفاده از خدمات هتل نماید. هدف اصلی این مقاله خوشه بندی آژانس های مسافرتی در صنعت هتلداری ایران با تأکید بر هتل های 5 ستاره تهران است. این مقاله ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است. کلیه آژانس های مسافرتی که با هتل های 5 ستاره تهران همکاری می کنند؛ جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از شبکه های عصبی فرا ابتکاری که یکی از روش های خوشه بندی است؛ استفاده شد. بازه زمانی موردمطالعه 15 دی 1394 لغایت 15 تیر 1398 است. همچنین جهت مقایسه نتایج این روش، با سایر روش های خوشه بندی از الگوریتم میانگین K و روش RFM نیز استفاده شد. نتایج حاصل از خوشه بندی داده ها با سه روش مورد ارزیابی فوق، مقایسه شدند و درنهایت روش شبکه های عصبی به دلیل داشتن ضریب همبستگی بالاتر کوفنتیک و واریانس کمتر به عنوان مدل بهینه انتخاب شد. در این حالت تعداد 25 آژانس مسافرتی فعال در بازه زمانی موردبررسی به چهار دسته خوشه بندی شدند و درنهایت پیشنهاد های لازم در خصوص هر یک از خوشه ها نیز ارائه شد.

صنعت هتلداری یکی از ارکان اصلی فعالیت گردشگری است؛ به طوری که بسیاری از کشورها با سرمایه گذاری های هنگفت در بخش هتل سازی، به دنبال جذب گردشگران بیشتر و در نتیجه رشد و توسعه فعالیت گردشگری و به دنبال آن توسعه اقتصادی هستند. ولی این نکته را نباید نادیده گرفت ضمن توجه به صنعت هتلداری باید به سایر فعالیت هایی که در ارتباط تنگاتنگ با این صنعت هستند و پیوندهای پسین و پیشین بالایی با این صنعت دارند نیز باید توجه ویژه شود تا با سرمایه گذاری بر روی آن ها زمینه گسترش صنعت هتلداری و در نتیجه فعالیت گردشگری را فراهم نمود. لذا هدف مقاله این است که با استفاده از جدول داده- ستانده سال 1390و با استفاده از ضرایب پیوندهای پسین و پیشین، بخش های کلیدی مرتبط با صنعت هتلداری را شناسایی نموده تا بتوان به صورت هدفمند در جهت توسعه صنعت گردشگری و درنتیجه آن توسعه اقتصادی کشور گام نهاد. نتایج تحقیق نشان داد که بخش های خدماتی، بیشترین پیوندهای پسین و بخش های ساختمان سازی بالاترین پیوندهای پیشین را با صنعت هتلداری دارند و سرمایه گذاری بر روی آن ها می تواند منافع بیشتری را برای اقتصاد کشور کسب نماید. همچنین در این بین فعالیت «خدمات پشتیبانی و کمکی حمل و نقل» بعنوان کلیدی ترین بخش مرتبط با صنعت هتلداری شناخته شد؛ چرا که از ضرایب بالاتر پیوندهای پسین و پیشین برخوردار است. در نهایت با توجه به یافته های مقاله و براساس پیوند پسین و پیشین ملاحظه شد که زیرساخت ها برای توسعه صنعت هتلداری بسیار اهمیت دارند و اولویت دولت برای تخصیص سرمایه باید توسعه زیرساخت ها باشد.

امروزه صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های حیاتی کشورها بوده و در رقابتی تنگاتنگ با کسب و کارهای بزرگ جهان مانند خودروسازی و پتروشیمی قرار دارد. این مقاله، ضمن بررسی اهمیت توسعه گردشگری پایدار ایران سعی کرده تا با بررسی منابع آماری در زمینه وضعیت صنعت گردشگری ایران طی بازه زمانی 2017-2000، بررسی اهداف سند چشم‌انداز صنعت گردشگری در افق 1404 و مطالعات کتابخانه‌ای نقاط قوت و ضعف و تهدیدها و فرصت‌های ایران در صنعت گردشگری شناسایی شده و با استفاده از نظر مدیران و صاحبنظران این حوزه این مشکلات راستی‌آزمایی گردد. در نهایت با استقاده از تکنیک متاسوات و نرم‌افزار متاسوات به معرفی عمده‌ترین دلایل عدم توسعه صنعت گردشگری ایران پرداخته و راه‌کارهای اجرایی متناسب با آن‌ها پیشنهاد شود. نتایج مطالعه نشان داد که از مهم‌ترین دلایل عدم توسعه صنعت گردشگری ایران، عدم توسعه مناسب زیرساخت‌های گردشگری، عدم انسجام قوانین، نبود برنامه‌ریزی‌های مشخص و واحد در این صنعت و اعمال تحریم‌های غرب علیه ایران می‌باشد. لذا راه‌کارهای اجرایی پیشنهادی جهت توسعه این صنعت به‌ترتیب اولویت عبارتند از: بازنگری قوانین در رابطه با صنعت گردشگری و بهبود قوانین به‌صورت یکپارچه و شفاف در راستای حمایت از صنعت گردشگری، تخصیص منابع و اعتبارات به سازمان میراث فرهنگی، گردشگری جهت تأمین مراکز اقامتی مناسب، بهبود زیرساخت‌های گردشگری، ایجاد تسهیلات خدماتی، رفاهی و بهداشتی، تهیه و تدوین نقشه راه جامع توسعه صنعت گردشگری ایران و انجام تبلیغات مؤثر و مناسب و ایجاد تدابیر لازم جهت افزایش امنیت در کشور برای ایجاد انگیزه در گردشگران در جهت کاهش تبلیغات منفی و اثر سوء تحریم‌های غرب علیه ایران. جهت صحت نتایج ارائه شده، مطالعه تطبیقی در اسناد بالادستی صنعت گردشگری ترکیه صورت پذیرفت و مشاهده شد این کشور با برنامه‌ریزی هدفمند، بازنگری قوانین گردشگری، تخصیص منابع و اعتبارات جهت توسعه زیرساخت‌های گردشگری و تبلیغات هدفمند توانسته در صنعت گردشگری موفق شود. در نتیجه امید است با عملیاتی نمودن راهکارهای ارائه شده، صنعت گردشگری ایران نیز رشد و توسعه یابد.

امروزه صنعت گردشگری یکی از مهم ترین بخش های حیاتی کشورهاست و در رقابتی تنگاتنگ با کسب وکارهای بزرگ جهان مانند خودروسازی و پتروشیمی قرار دارد. در این مقاله، ضمن بررسی اهمیت توسعه گردشگری پایدار ایران سعی شده تا با بررسی منابع آماری درزمینه وضعیت صنعت گردشگری ایران، بررسی اهداف سند چشم انداز صنعت گردشگری در افق 1404 و مطالعات کتابخانه ای نقاط قوت و ضعف و تهدیدها و فرصت های ایران در صنعت گردشگری شناسایی شود و با استفاده از نظر مدیران و صاحب نظران این حوزه، این مشکلات راستی آزمایی شود. درنهایت با استقاده از تکنیک متاسوات و نرم افزار متاسوات به معرفی عمده ترین دلایل توسعه نیافتن صنعت گردشگری ایران پرداخته و راهکارهای اجرایی متناسب با آن ها پیشنهاد شود. نتایج مطالعه نشان داد که از مهم ترین دلایل توسعه نیافتن صنعت گردشگری ایران، فقدان توسعه مناسب زیرساخت های گردشگری، نبود انسجام قوانین، نبود برنامه ریزی های مشخص و واحد در این صنعت و اعمال تحریم های غرب علیه ایران است. لذا راهکارهای اجرایی پیشنهادی برای توسعه این صنعت، به ترتیب اولویت، عبارتند از: بازنگری قوانین در رابطه با صنعت گردشگری و بهبود قوانین به صورت یک پارچه و شفاف در راستای حمایت از صنعت گردشگری؛ تخصیص منابع و اعتبارات به سازمان میراث فرهنگی، گردشگری به منظور تأمین مراکز اقامتی مناسب؛ بهبود زیرساخت های گردشگری؛ ایجاد تسهیلات خدماتی، رفاهی و بهداشتی؛ تهیه و تدوین نقشه راه جامع توسعه صنعت گردشگری ایران؛ تبلیغات مؤثر و مناسب؛ ایجاد تدابیر لازم برای افزایش امنیت در کشور به منظور ایجاد انگیزه در گردشگران در جهت کاهش تبلیغات منفی و اثر سوء تحریم های غرب علیه ایران.