صدیقه امیدوار شلمانی

وجود داده های گمشده در مطالعات جمعیتی می تواند دقت تحلیل ها و نتایج را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی روش های مختلف جانهی داده های گمشده برای متغیر سن مادر در داده های ولادت سال 1402 انجام شده است. در این مطالعه، با در نظر گرفتن سازوکارها و نسبت های گمشدگی مختلف کارایی روش های سنتی و روش های مبتنی بر یادگیری ماشین بررسی شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که روش های مبتنی بر یادگیری ماشین، به ویژه الگوریتم missForest، در کاهش خطای جانهی نسبت به روش های سنتی عملکرد بهتری دارند. با این حال، روش های سنتی مانند جانهی چندگانه با معادلات زنجیره ای نیز در شرایط خاص نتایج مطلوبی ارائه داده اند. کارایی هر روش به نوع داده ها، نسبت گمشدگی و همچنین سازوکار گمشدگی داده ها بستگی دارد. یافته های این پژوهش بر اهمیت انتخاب روش جانهی مناسب براساس الگوی گمشدگی و ویژگی های داده ها تأکید دارد.

چند نفر را در همه گیری کووید-19 از دست داده ایم؟ پاسخ این سؤال را هنوز کسی به درستی نمی داند. تلاش های متعددی برای تخمین مرگ های اضافه در کشور های مختلف در حال انجام است تا شاید بتوان به برآوردی از سن های از دست رفته جوامع در دوران همه گیری کووید-19 دست یافت. این مطالعه به منظور برآورد تعداد مرگ اضافه در ایران در دوره همه گیری کووید- ۱۹ انجام شده است. برای این منظور از برازش مدل «سری زمانی میانگین متحرک جمع بسته اتو- رگرسیو فصلی» بر روی داده های مرگ ومیر جاری در فاصله ژانویه ۲۰۱۰ میلادی (۱۱دی ماه سال ۱۳۸۸ هجری شمسی) تا دسامبر ۲۰۱۹ (۱۰ دی ماه ۱۳۹۸) که در پایگاه اطلاعات جمعیت سازمان ثبت احوال کشور ضبط شده استفاده و تعداد مرگ ماهانه در فاصله مارس ۲۰۲۰ (۱۱اسفند ماه سال ۱۳۹۸ هجری شمسی) تا پایان سپتامبر ۲۰۲۱ (۸ام مهرماه سال 1400 هجری شمسی) با فرض عدم حضور همه گیری پیش بینی شده است. با مقایسه تعداد مرگ ماهانه برآورد شده با تعداد کل مرگ های جاری ضبط شده در طول دوره همه گیری، مقدار مرگ اضافه برآورد شده است. مقایسه تعداد مرگ های پیش بینی شده و تعداد مرگ های جاری رخ داده نشان می دهد: در فاصله مارس ۲۰۲۰ تا پایان سپتامبر ۲۰۲۱ تعداد کل مرگ ها به طور معنی داری بالاتر از روند تاریخی مورد انتظار آن بوده است. در طول این دوره در ایران 237051 مرگ اضافه رخ داده است.

یکی از شاخص های اصلی به منظور ارزیابی بهبود مسیر در جهت اهداف بقای کودکان و سیاست گذاری ها در زمینه ی بهداشت و رفاه کودکان،مرگ و میر کودکان است. این مطالعه به تحلیل بقای کودکان زیر پنج سال و تعیین عوامل موثر بر آن بر پایه ی داده های ثبتی پایگاه اطلاعات جمعیت سازمان ثبت احوال کشور می پردازد. سه نوع مدل ناپارامتری، نیمه پارامتری و تمام پارامتری در نظر گرفته شده است. بر پایه نتایج به دست آمده،جنس، چند قلو بودن، محل ولادت (شهری/روستایی)،سن مادر در زمان ولادت، فاصله بین ازدواج تا ولادت فرزند و سن پدر و مادر در زمان ازدواج از عوامل تاثیر گذار بر بقای کودکان زیر پنج سال بوده است. تحلیل پارامتری زمان بقای کودکان نشان می دهد که مدل لگ نرمال نسبت به سایر مدل ها برای داده های مورد بررسی، بهترین برازش را دارا است.