کهن ترین هنر قطاعی در موزه قرآن آستان قدس رضوی از دوره سلجوقی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
کتابداری و اطلاع رسانی دوره ۲۸ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۹)
193 - 213
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و تحلیل کهن ترین هنر قطاعی به کار رفته در نسخه ها و مصاحف خطی موجود در موزه قرآن آستان قدس رضوی است.
روش پژوهش: این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و به روش توصیفی و تحلیلی با نمونه گیری هدفمند انجام گرفته است. با توجه به عدم دسترسی به اصل منابع، ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است و چک لیستی از اطلاعات نسخه شناسی دو سری جزوات که نمونه های آن ها به شماره4240 و 82 موجود در موزه قرآن است، تهیه شده و سپس اطلاعات از طریق جداول مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تمام ارکان نسخه شناسی مصاحف از جمله کتابت و تذهیب آن ها توسط خاندان هبه الله الحسینی یا زیر نظر ایشان انجام گرفته است. با تطبیق ارکان نسخه شناسی این جزوات مشخص شد که تمام جزوات به یک شیوه کتاب آرایی شده اند؛ بنابراین، هر دو جزوه 4240 و 82 در یک دوره کتابت و تذهیب شده اند. یافته ها، نشان دادند که در اوراق هنر قطاعی دو الگو، یکی حفاظتی در جزوه 4240 و دوم الگوی حفاظتی و تزئینی در جزوه 82 به کار رفته است.
نتیجه گیری: یافته های به دست آمده از بررسی نسخه شناسی مصاحف نشان داد که هنر قطاعی این آثار توسط خاندان هبه الله الحسینی انجام گرفته است و به نوعی هنرمند یا استادی که هنر قطاعی را انجام داده، در کانون کتابت ایشان به فعالیت می پرداخته است. از نتایج دیگر این پژوهش شناخت کهن ترین هنر قطاعی مربوط به دوره سلجوقی است که به صورت ساده یا طرح های گره بندی هندسی انجام گرفته است. الگوهای به دست آمده نشان داد که هنر قطاعی در مصاحف دیگری از دوره سلجوقی به کار رفته است و از این طریق محل کتابت آن ها را می توان شناسایی کرد. در نهایت، مشخص شد که این هنر در دوره سلجوقی بروز فراوانی داشته و می توان قدمت این هنر را مربوط به این دوره معرفی کرد.