سحر انبارکی

هدف پژوهش حاضر توسعه راهبردهای بهبود تسهیم دانش در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته از طریق شناخت عوامل مؤثر و بازدارنده بر تمایل به اشتراک دانش در این شبکه هاست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی و با روش نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه پژوهشگران (اعضای هیئت علمی) دو دانشگاه «شیراز» و «خلیج فارس بوشهر» تشکیل می دهند که با توجه به جمعیت 900 نفری، 269 نفر از این جامعه بر مبنای جدول «مورگان» به عنوان نمونه تعیین گردید. گردآوری داده ها بر مبنای پرسشنامه بررسی عوامل مؤثر بر اشتراک دانش در جوامع مجازی «ژائو» انجام گرفت. یافته ها نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر تمایل پژوهشگران به اشتراک دانش، به ترتیب، عوامل «چشم انداز مشترک» با اختلاف میانگین 82/4، «عمل متقابل» با اختلاف میانگین 04/4 و «اطمینان در تمایل به اشتراک گذاری» با اختلاف میانگین 34/3 دارای بیشترین سهم در افزایش تمایل پژوهشگران به اشتراک دانش هستند. در این بین «وابستگی اجتماعی» با میانگین 42/0- و نمره t ، 48/4- و با توجه به معنادار شدن رابطه، تأثیر بازدارنده بر تمایل به اشتراک دانش داشته است. با توجه به تأثیر مثبت «چشم انداز مشترک»، «عمل متقابل» و «اطمینان در تمایل به اشتراک دانش» می توان با ایجاد شبکه های اجتماعی علمی-تخصصی، امکان حضور پژوهشگران هم رشته و با قلمروهای مشابه را فراهم کرد تا بدین طریق به تبادل دانش تخصصی با یکدیگر بپردازند. همچنین، با ایجاد زمینه های آشنایی بیشتر پژوهشگران با این شاهراه های ارتباط علمی، می توان علاوه بر تشویق آنان به استفاده و اشتراک دانش بیش از پیش در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته، سرعت تولید علم را نیز بالا برد.

جوامع پرسش و پاسخ مجازی[1] به افراد کمک می کنند تا به اطلاعات مورد نیاز خود فراتر از پرس و جوهای مبتنی بر کلمات کلیدی سنتی و بازیابی اسناد و مدارک دست یابند. این جوامع به کاربران این امکان را می دهند تا اطلاعات مورد نیاز خود را به صورت پرسش مطرح نمایند و پاسخ یا پاسخ هایی را از دیگر اعضاء دریافت کنند. اما امکان تشخیص بهترین پاسخ از بین پاسخ ها و ارزیابی کیفیت آنها به طور واضح و قطعی وجود ندارد. هدف این پژوهش ارزیابی و پیش بینی کیفیت پاسخ ها در شبکه اجتماعی علمی ریسرچ گیت است. جهت دستیابی به این هدف، پرسش و پاسخ های وارد شده به این شبکه در قلمرو موضوعی مدیریت دانش در بازه زمانی ژانویه تا ماه می سال 2019 مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مورد نیاز توسط خزنده سایت گردآوری شد. در نهایت تعداد 54 پرسش و 443 پاسخ جهت تجزیه و تحلیل در دو سطح توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار SPSS نسخه 22 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، به ترتیب متغیرهای مرتبط بودن، کفایت داشتن و مختصر بودن با نسبت بخت های 3/626، 3/44 و 3/148 بیشترین قدرت پیش بینی درستی یا نادرستی پاسخ ها را دارند. درواقع درستی پاسخ ها در صورت مرتبط بودن پاسخ دریافتی با پرسش به میزان 3/626، درصورت وجود اطلاعات کافی در پاسخ 3/440 و دریافت پاسخ های مختصر به میزان 3/148 افزایش خواهد یافت. [1] Virtual Q&A communities

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش عامل اعتماد بر تمایل در به اشتراک گذاری دانش در جوامع مجازی علمی با رویکرد شبکه های اجتماعی علمی پیوسته است. روش/رویکرد پژوهش: پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش، 900 نفر اعضای هیئت علمی دو دانشگاه شیراز و خلیج فارس بوشهر و بر مبنای جدول مورگان، 269 نفر به عنوان نمونه تعیین گردید. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای بر مبنای دو پرسش نامه «ژائو» (2010) و «وو، چن و چانگ» (2010) است. یافته ها: بین دو متغیر «اعتماد» و «اشتراک دانش» ضریب همبستگی 82/0 وجود دارد که نشان دهنده تأثیر بالای اعتماد بر تمایل به اشتراک دانش در بین پژوهشگران است. بیشترین میزان تأثیر اعتماد بر اشتراک دانش از طریق زیرمؤلفه های «تعهد» با ضریب تأثیر 79/0، «اطمینان» با ضریب تأثیر 68/0 و «وضعیت پیوسته» با ضریب تأثیر 63/0 است. همچنین از بین زیرمؤلفه های «اعتماد»، «رضایت» با ضریب بتای 481/0 بیشترین میزان تأثیر را بر تمایل به اشتراک دانش دارد. نتیجه گیری: با توجه به تأثیر بالای اعتماد بر تمایل پژوهشگران در به اشتراک گذاری دانش در جوامع مجازی علمی، می توان با برنامه ریزی ها و راهبردهای لازم و بالابردن سطح اعتماد، پژوهشگران را به استفاده بیش از پیش از این جوامع ترغیب کرد.

شیوع ویروس کرونا سؤالات زیادی را برای عموم ایجاد کرده است و بسیاری از افراد، از نظام های پرسش و پاسخ شبکه های اجتماعی برای پاسخ به سؤالات خود در مورد این بیماری استفاده می کنند. ازاین رو، پژوهش حاضر به تحلیل محتوای پرسش ها و پاسخ ها درباره بیماری کووید 19 می پردازد و دلایل مشارکت کاربران در نظام پرسش و پاسخ شبکه اجتماعی علمی ریسرچ گیت در این حوزه را موردبررسی قرار می دهد. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی است. برای استخراج داده های موردنیاز از خزنده شبکه اجتماعی علمی ریسرچ گیت استفاده شد و با استفاده از چک لیست تأییدشده، محتوا تحلیل گردید. ازاین رو، 1337 پرسش و 4857 پاسخ در بازه زمانی دو ماه پایانی سال 2020 (نوامبر و دسامبر) در نظام پرسش و پاسخ ریسرچ گیت، در زمینه COVID-19 یا Coronavirus تحلیل شد. پرسش ها با توجه به نوع و پاسخ ها بر اساس ارجاع، بررسی شدند. سپس برای تعیین دلایل مشارکت کاربران،620 پرسشنامه محقق ساخته به صورت آنلاین بین کاربران توزیع شد تا کاربران با استفاده از طیف لیکرت از 1 تا 5 به دلایل ذکرشده، نمره بدهند. پرسشگران بیشتر مردان (6/60 درصد) و 9/55 درصد دارای رتبه علمی دکتری و بالاتر هستند. پاسخ دهندگان، حدود 61 درصد مرد و 4/66 درصد دارای رتبه علمی دکتری و بالاتر هستند. پرسشگران بیشتر از مهارت ها و تجربیات شخصی افراد پرسش کرده اند و پاسخ دهندگان بیشتر به منابع اینترنتی ارجاع داده اند. پرسش کنندگان نیز بیشتر برای یافتن اطلاعات و گرفتن نظرات شخصی افراد در نظام پرسش و پاسخ ریسرچ گیت مشارکت دارند. از نتایج این پژوهش می توان به عنوان مشوقی برای پژوهشگران جهت استفاده از شبکه های اجتماعی علمی برای دستیابی به اطلاعات موردنیاز خود استفاده کرد. همچنین با انجام پژوهش هایی مشابه و گردآوری اطلاعات موردنیاز، نتایج نهایی آن ها را به صورت الگوریتم هایی جهت طراحی شبکه های اجتماعی به طراحان و سازندگان ارائه داد تا از این طریق طراحان را از اولویت ها و علاقه مندی های کاربران مطلع ساخت و درنهایت بتوان شبکه هایی با کیفیت بالاتر و کاربرپسندتر در اختیار داشت.

مدیریتِ ایده یک رویکرد ساختاریافته برای تولید، ارزیابی و سازماندهی ایده هاست که می تواند به بهبود دستاوردهای سازمان کمک کند. هدف این پژوهش کیفی شناسایی ویژگی های سامانه مدیریت ایده های پژوهشی اعضای هیئت علمی بود که با رویکرد سنتزپژوهی و روش فراترکیب و با استفاده از روش هفت-مرحله ای «ساندلوسکی و باروسو» انجام گرفت. تیم فراترکیب، متشکل از سه متخصص در حوزه مدیریت اطلاعات و دانش و یک متخصص در حوزه روش پژوهش فراترکیب بود. گردآوری داده ها با استفاده از هفت گام فراترکیب شامل تنظیم سؤال پژوهش، بررسی نظام مند منابع، جست وجو و انتخاب منابع مناسب، استخراج اطلاعات، تجزیه وتحلیل و ترکیب یافته های کیفی، کنترل کیفیت، و ارائه یافته ها صورت گرفت؛ بدین شکل که با جست وجوی کلیدواژه های مرتبط در هفت پایگاه اطلاعاتی و موتور جست وجو، مقاله های منتشرشده بین سال های 2000 تا2023 انتخاب گردید و بر اساس سیستم غربال گری برای ورود یا خروج مقالات، سرانجام 55 منبع پژوهشی مرتبط که همگی به زبان انگلیسی بودند، مبنای تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که ویژگی های سامانه مدیریت ایده های پژوهشی اعضای هیئت علمی را می توان در چهار مضمون سازمان دهنده شامل جامعه و مشارکت اعضا، مدیریت سامانه، مدیریت نوآوری، و مدیریت مالی قرار داد. هر یک از این مضامین خود شامل تعدادی مضمون پایه بود و سرانجام، 58 مضمون پایه به دست آمد. اعتبار مضامین یافت شده   با استفاده از تکنیک های اعتبارپذیری، انتقال پذیری و همسوسازی داده ها انجام شد. اعتمادپذیری به داده ها نیز با هدایت دقیق جریان جمع آوری اطلاعات و همسوسازی پژوهشگران تأیید گردید. با توجه به نتایج به دست آمده، سامانه مدیریت ایده های پژوهشی سودمند سامانه ای است که افزون بر دارا بودن مشخصات یک سامانه معمول مدیریتی، ویژگی هایی همچون ارتباط با کارشناسان موضوعی، ترسیم نقشه ذهنی، امکان بارش فکری، ثبت، ضبط، ویرایش و اصلاح ایده ها، انتخاب بهترین ایده ها، همچنین پیگیری وضعیت ایده و پیشرفت آن و غیره را داشته باشد. این پژوهش افزون بر اینکه برای نخستین بار به موضوع ویژگی های سامانه مدیریت ایده های پژوهشی پرداخت، یک رویکرد فراترکیب را در این حوزه به کار برد که پیش از آن تحت سلطه روش های علم طراحی قرار داشت. طراحی چنین سامانه ای به عنوان ابزاری سودمند جهت ارزیابی عملکرد اعضای هیئت علمی، ردیابی سیر فکری پژوهشگران در طول زمان و پی بردن به علایق پژوهشی آن ها مطرح است. همچنین، مدیران می توانند بر اساس گزارش های موجود در سامانه، برنامه ریزی دقیقی از پروژه های آینده سازمان خود و نیازهای فناورانه، مالی، نیروی انسانی مورد نیاز و غیره داشته باشند و از پیشرفت اجرای ایده ها مطلع شده و چالش ها و مشکلات پیش روی اجرای ایده ها را بشناسند.