لیلا بقایی پور

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان مراجع محور راجرز بر خودانگاره و تحمل پریشانی زنان با علائم افسردگی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود و جامعه آماری پژوهش کلیه زنان کارگر شرکت خیاطی واقع در شهرک صنعتی یزد در سال 1401 بودند که به کمک روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر از آن ها انتخاب گردیدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگذاری شدند. ابزار سنجش این پژوهش، پرسشنامه خودپنداره راجرز RSS (1957) و تحمل پریشانی DTS (سیمونز و گاهر، 2005) بود. درمان مراجع محور راجرز، طی 8 جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا شد. جهت تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شده بود. نتایج نشان داد که با کنترل اثر پیش آزمون تفاوت معناداری (05/0>P) بین پس آزمون گروه کنترل و آزمایش در خودانگاره و تحمل پریشانی وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که درمان مراجع محور راجرز یکی از روش های مؤثر در ارتقای خودانگاره و تحمل پریشانی زنان با علائم افسردگی است.

خودارزشمندی به مثابه شاخص سازگاری روان شناختی و کارکرد مناسب اجتماعی تلقی می شود. هدف این پژوهش اثربخشی بسته ی درمانی خودارزشمندی بر نشخوارفکری و خودانتقادی زنان افسرده بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمام زنان 18 تا 50 سال افسرده شهر یزد بودند. نمونه شامل 30 نفر از زنان مبتلا به افسردگی بودند که به صورت در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند که برای هر یک از دو گروه پژوهش 15 نفر در نظر گرفته شد. ابزارهای پژوهش پرسشنامه ی نشخوارفکری نولن هوکسما و مارو (۱۹۹۱) و پرسشنامه ی خودانتقادی تامسون و زوراف (2004) بود. گروه آزمایش در هشت جلسه ی 90 دقیقه ای مداخله درمانی خودارزشمندی شرکت کردند. اما بیماران گروه کنترل هیچ مداخله ی درمانی دریافت نکردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیره با استفاده از نرم افزار آماری SPSS23 استفاده شد. نتایج نشان داد، که بین میانگین نمرات نشخوار فکری در مرحله ی پیش آزمون، پس آزمون و مرحله ی پیگیری به طور کلی تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0>p)، هم چنین بین میانگین نمرات خودانتقادی در مرحله ی پیش آزمون، پس آزمون و مرحله ی پیگیری نیز تفاوت معنی داری وجود دارد (001/0>p). بسته ی درمانی خودارزشمندی با داشتن متغیرهایی مانند شفقت خود، خودآگاهی برای افراد افسرده، مانند فیزیوتراپی ذهن عمل می کند، یعنی با تحریک سیستم تسکین بخشی، زمینه ی تحول آن را فراهم می کند و با تحول این سیستم، تاب آوری در برابر افسردگی را بالا می برد و می تواند باعث کاهش نشخوارفکری و خودانتقادی در زنان افسرده شود.

به باور اغلب صاحب نظران، یکی از مهم ترین شیوه های توانمندسازی دانش آموزان، روی آوردن به روش های جدید آموزشی است که مبتنی بر اصول و مفاهیم فراشناخت است؛ ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف تبیین یک مدل خوش بینی بر اساس باورهای فراشناخت و ادراک شایستگی در دانش آموزان دوره دبیرستان، صورت گرفته است. این پژوهش ازلحاظِ نوع تحقیق، کاربردی و از روشِ توصیفی- همبستگی است. گروه نمونة این پژوهش شامل 280 نفر از دانش آموزان دبیرستان شهرستان یزد (140 دختر، 140 پسر) بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای برگزیده شدند. در مدل طراحی شده، باورهای فراشناخت متغیّر برون زا (مستقل)، ادراک شایستگی متغیّر میانجی درون زا و خوش بینی متغیّر درون زا (وابسته) در نظر گرفته شد. آزمودنی ها به پرسشنامه های دموگرافیک، باورهای فراشناخت (2004)، ادراک شایستگی کودکان هارتر (1985) و خوش بینی شیر و کارور (1982) پاسخ دادند. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS-21 و  LISRELمورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین، نقش میانجی متغیّر ادراک شایستگی با استفاده از آزمون سبل مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد، باورهای فراشناخت بر ادراک شایستگی تأثیر معنی دار دارد. ادراک شایستگی بر خوش بینی تأثیر معنادار و مستقیم دارد و باورهای فراشناخت ازطریقِ ادراک شایستگی بر خوش بینی دانش آموزان دبیرستانی تأثیر می گذارد. می توان استنباط کرد، هر چقدر باورهای فراشناخت منفی در دانش آموزان کمتر باشد، میزان ادارک شایستگی در آنان بیشتر است. از سویِ دیگر، هر چه دانش آموزان باورهای فراشناخت منفی کمتر و ادراک شایستگی بیشتری داشته باشند، نسبت به آینده خوش بین تر خواهند بود.