فاضله حیدری

مقدمه: نشانه های فیزیولوژیک استرس می تواند با تضعیف سیستم ایمنی بدن عامل مزاحمی در درمان بیماران سرطانی باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مواجهه درمانی روایتی بر بهبود شاخص های فیزیولوژیک استرس در زنان مبتلا به سرطان بود. روش: این مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری را کلیه بیماران زن سرطانی تشکیل دادند که در تابستان 1395 در بخش خون و انکولوژی بیمارستان شهید مطهری فولاد شهر (اصفهان) تحت درمان بودند. 30 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15نفر) و کنترل (15نفر) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون از دستگاه بیوفیدبک استفاده شد. گروه آزمایش به مدت 6 جلسه به صورت گروهی مواجهه درمانی روایتی (NET) را دریافت کردند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره (مانکوا) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تفاوت معنی داری بین میانگین نمرات پس آزمون دو گروه درمتغیرهای میزان تعریق پوست (002/0 >P )، درجه حرارت پوست (01/0 >P)  ضربان قلب (001/0 >P) وجود دارد. نتیجه گیری: این نتایج نشان می دهد که روش مواجهه درمانی روایتی می تواند درمان مفیدی برای کاهش علایم فیزیولوژیک استرس در بیماران سرطانی باشد.

مقدمه: مداخلات روان شناختی از جمله الزامات درمان کارآمد مصرف کنندگان مواد در دوره پرهیز می باشد. هدف: هدف این مطالعه مقایسه تأثیر آموزش مهارت های مقابله ی شناختی - رفتاری و برنامه پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش علائم روانشناختی افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده با متادون بود. روش: این پژوهش به روش آزمایشی و با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه افراد وابسته به مواد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر اردبیل در نیمه دوم سال 1394 بود. حجم نمونه شامل 60 نفر بود که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و به تصادف در سه گروه بیست نفری (دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از آزمون تجدیدنظر شده فهرست علائم روانی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی بنفرونی تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی داری بین میانگین نمرات پس آزمون سه گروه در متغیرهای شکایات جسمانی، افسردگی، پرخاشگری و روان پریشی وجود دارد؛ نتایج آزمون بونفرونی نیز نشان داد که تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی در متغیرهای شکایات جسمانی، افسردگی و پرخاشگری وجود ندارد. ولی برنامه ی پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی به تنهایی در کاهش روان پریشی مؤثر بوده است. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که استفاده از روش های آموزش مهارت های مقابله شناختی رفتاری و پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند مداخله روان شناختی مفیدی برای کاهش علایم روان شناختی افراد وابسته به مواد باشد.

مقدمه: افکار پارانوئید از نشانه های شایع در اختلالات طیف اسکیزوفرنی است و شواهد از نقش عوامل شناختی در این افکار حکایت دارند. هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش بینی افکار پارانوئیدی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بر اساس سوگیری های شناختی و خود تأملی انجام گرفت. روش: روش پژوهش حاضر، همبستگی و از نوع پیش بینی است. تمام بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بستری در بیمارستان های روان پزشکی ایثار و فاطمی شهر اردبیل در نیمه دوم سال ۱۳۹۶ جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. تعداد ۱۲۶ بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی از بین جامعه آماری حاضر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در مطالعه حاضر شرکت کردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه افکار پارانوئیدی، مقیاس سنجش سوگیری های شناختی دیووس، مقیاس خودتأملی و بینش استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که افکار پارانوئید با سوگیری های نتیجه گیری شتاب زده، انعطاف ناپذیری باور، توجه به تهدید، اسناد بیرونی، مشکلات شناخت اجتماعی، مشکلات شناختی ذهنی و رفتارهای ایمنی و نمره کلی سوگیری های شناختی ارتباط مثبت ولی با خودتأملی ارتباط منفی دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که سوگیری های شناختی ۵۷ درصد و خودتأملی ۳۶ درصد از کل واریانس افکار پارانوئید بیماران اسکیزوفرن را تبیین می کند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که سوگیری های شناختی در تفکر و خودتأملی پایین می توانند از عوامل پیش بینی کننده افکار پارانوئیدی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی باشند؛ بنابراین مداخلات شناختی متمرکز به این متغیرها می تواند گام مهمی در کاهش افکار پارانوئید این بیماران باشد.

خشونت خانگی در زمره عوامل اثرگذار در آشفتگی خانواده و جدایی زوجین است و نرخ گسترش نوع بدنی آن در شهر اردبیل چشمگیر است. ازاین رو پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش خود دفاعی بر سازش یافتگی زناشویی و همبستگی خانوادگی در زنان درگیر خشونت خانگی این شهر انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش حاضر دربرگیرنده همه زنانی بود که در سال 1394 به دلیل خشونت خانگی به دادگستری شهر اردبیل مراجعه کرده بودند. تعداد 30 نفر از این افراد به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) به تصادف گمارده شدند. گروه آزمایش برای زمانی برابر 6 گردهمایی 75 دقیقه ای، تحت آموزش خود دفاعی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از سنجه تجدیدنظر شده سازش یافتگی زوجی (بوسبی، کران، لارسون و کریستینسن، 1995) و پرسش نامه همبستگی خانوادگی (سامانی، 1381) استفاده شد. داده های جمع آوری شده با به کارگیری آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد آموزش خود دفاعی مایه افزایش سازش یافتگی زناشویی (02/0>p؛05/12=F) و همبستگی خانوادگی (01/0>p؛ 92/40=F) در زنان درگیر خشونت خانگی می شود؛ این برآیندها نشان می دهد که آموزش خود دفاعی می تواند با توانمندسازی روانی و کاهش رخداد خشونت خانگی به بهبود سازش یافتگی و همبستگی خانوادگی منجر شود.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی توان بخشی مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر نارسایی های شناختی کودکان نارساخوان انجام گرفت. روش این پژوهش آزمایشی و طرح آن پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان نارساخوان پایه های چهارم و پنجم ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 1397-1398 تشکیل دادند. نمونه پژوهش شامل 40 دانش آموز نارساخوان بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. بعد از اجرای پیش آزمون با استفاده از مقیاس تجدیدنظر شده کنترل هدفمند بر روی هر دو گروه، برنامه توان بخشی مبتنی بر کارکردهای اجرایی در 12 جلسه و هر جلسه به مدت 60 دقیقه به صورت دو بار در هفته برای گروه آزمایش ارائه شد، ولی گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. سپس هر دو گروه به مقیاس فوق به عنوان پس آزمون پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنا داری بین دو گروه آزمایش و کنترل در نارسایی های شناختی حواس پرتی، تمرکز ضعیف، تغییر دادن ضعیف توجه و تکانش وری وجود دارد. این نتایج نشان می دهد که ابزار رایانه ای توان بخشی مبتنی بر کارکردهای اجرایی به بهبود نارسایی های شناختی کودکان نارساخوان منجر شده لذا این مداخله می تواند برنامه توان بخشی شناختی مفیدی برای کودکان نارساخوان باشد.

مقیاس تنظیم رفتاری هیجانی یک مقیاس خود گزارش دهی از راهبردهای رفتاری است که افراد برای تنظیم هیجانات خود در پاسخ به وقایع استرس زا استفاده می کنند. مطالعه حاضر با هدف بررسی خصوصیات روان سنجی فرم کوتاه مقیاس تنظیم رفتاری هیجان در دانش آموزان انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی بود و جامعه آماری (13000=N) پژوهش حاضر را کلیه دانش آموزان پسر دوره ی دوم متوسطه (پایه های اول تا سوم) مدارس دولتی شهر اردبیل در سال تحصیلی 1398-99 تشکیل دادند. تعداد 239 نفر از این افراد به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای از بین جامعه آماری فوق انتخاب و به صورت انفرادی به مقیاس تنظیم رفتاری هیجان (فرم کوتاه) کراجی و گارنفسکی (2019) و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس لاویباند و لاویباند (1995) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از ضریب همسانی درونی، روایی هم زمان، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. داده ها با کمک نرم افزارهای SPSS 25 و LISREL.8.8 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از ضریب همسانی درونی نشان داد که این مقیاس از پایایی مناسبی برخوردار است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی 5 عامل (حواس پرتی جویی، گوشه گیری، اقدام فعالانه، جلب حمایت اجتماعی و نادیده گیری) با مقادیر ویژه ی بیشتر از یک را آشکار کرد. شاخص های برازش مدل تحلیل عاملی تأییدی نیز مدل 5 عاملی این مقیاس را تائید کرد. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که ارتباط منفی بین مؤلفه های تنظیم رفتاری هیجان (حواس پرتی جویی، اقدام فعالانه، جلب حمایت اجتماعی) و ارتباط مثبت بین مؤلفه های تنظیم رفتاری هیجان (گوشه گیری و نادیده گیری) با افسردگی، اضطراب و استرس معنادار می باشد (001/0p<). ضریب آلفای کرونباخ برای نمره کل تنظیم رفتاری منفی هیجان برابر 76/0 و برای نمره کل تنظیم رفتاری مثبت هیجان برابر 80/0 می باشد و برای مؤلفه های (حواس پرتی جویی، گوشه گیری، اقدام فعالانه، جلب حمایت اجتماعی و نادیده گیری) در دامنه 60/0 تا 68/0 می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که نسخه فارسی مقیاس تنظیم رفتاری هیجانی پایایی و روایی مطلوبی در جمعیت ایرانی دارد و مقیاس خودسنجی مناسبی برای موقعیت های بالینی و پژوهشی می باشد.

مقدمه: سرشت های هیجانی به طور ثابتی با آسیب شناسی روانی ارتباط داشته و به عنوان عوامل آسیب پذیر کننده برای تعداد زیادی از اختلالات روانشناختی مطرح می باشند، در حالی که مکانیسم های زیربنایی این ارتباط چندان روشن نیست. هدف: هدف مطالعه حاضر تحلیل مسیر اثر سرشت های هیجانی بر نشانه های اختلال سلوک در نوجوانان با بررسی نقش میانجی نشخوار خشم بود. روش : روش این مطالعه، توصیفی از نوع همبستگی بود که به روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دوره های اول و دوم متوسطه شهر ارومیه در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بود. تعداد ۲۲۰ نفر به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه توانایی ها و مشکلات (۲۰۰۳)، مقیاس مرکب سرشت های عاطفی هیجانی (۲۰۱۲) و مقیاس نشخوار خشم (۲۰۰۱) پاسخ دادند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی با نرم افزار SPSS نسخه ۲۷ و برای آزمون فرضیات از تحلیل مسیر با نرم افزار SmartPLS نسخه ۳ استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که سرشت های فعال سازی (۰/۰۱>p؛ ۰/۲۱=ß) و حساسیت (۰/۰۱>p؛ ۰/۲۶=ß) اثر مثبت مستقیم و سرشت های کنترل (۰/۰۱>p؛ ۰/۲۹-=ß)، مقابله (۰/۰۱>p؛ ۰/۱۸-=ß) و بازداری (۰/۰۱>p؛ ۰/۱۱-=ß) اثر منفی مستقیمی بر نشانه های سلوک دارند. سرشت های فعال سازی (۰/۰۵>p؛ ۰/۲۱=ß)، بازداری (۰/۰۱>p؛ ۰/۱۱=ß) و حساسیت (۰/۰۱>p؛ ۰/۳۶=ß) اثر مثبت مستقیم ولی سرشت های مقابله (۰/۰۱>p؛ ۰/۴۵-=ß) و کنترل (۰/۰۵>p؛ ۰/۲۸-=ß) اثر منفی مستقیمی بر نشخوار خشم دارند. نتایج اثرات غیرمستقیم نیز نشان داد که نشخوار خشم میانجی روابط سرشت های هیجانی با اختلال سلوک می باشد (۰/۰۵>p). نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که سرشت های فعال سازی و حساسیت عامل خطر و سرشت های کنترل، مقابله و بازداری عامل حفاظتی در برابر اختلال سلوک می باشند و سرشت های هیجانی با واسطه گری نشخوار خشم بر اختلال سلوک اثر می گذارند.

مقدمه: اعتیاد به اینترنت یک مسئله سلامت عمومی جهانی در میان نوجوانان می باشد که با طیف وسیعی از پیامدهای منفی همراه است. هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی روابط ساختاری نقش سبک های والدینی و عدم تحمل ابهام در گرایش اعتیاد به اینترنت با میانجیگری اجتناب تجربی در نوجوانان انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی با تکیه بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه مشغول به تحصیل در مدارس دولتی شهر اردبیل در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ بود. از این جامعه نمونه ای به تعداد ۱۸۰ نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به پرسشنامه های اعتیاد به اینترنت (۱۹۹۶)، اجتناب تجربی (۲۰۱۱)، سبک های والدینی (۱۹۷۲) و عدم تحمل ابهام (۲۰۰۷) پاسخ دادند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS نسخه ۲۵ و SmartPLS نسخه ۴ استفاده شد. یافته ها: نتایج معادلات ساختاری نشان داد که سبک مستبدانه (β=۰/۱۷, P=۰/۰۰۱) و سبک سهل گیرانه (β=۰/۳۹, P=۰/۰۰۱) و عدم تحمل ابهام (β=۰/۲۷, P=۰/۰۰۱) اثر مثبت و مستقیم بر اعتیاد به اینترنت دارند، و سبک مقتدرانه اثر منفی و مستقیمی بر اعتیاد به اینترنت دارد (β=-۰/۲۱, P=۰/۰۰۱). همچنین نتایج اثرات غیرمستقیم نیز نشان داد اجتناب تجربی میانجی روابط سبک های والدینی و عدم تحمل ابهام با اعتیاد به اینترنت می باشد (۰/۰۵=P). نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سبک های والدینی و عدم تحمل ابهام از عوامل مهم اعتیاد به اینترنت هستند که با میانجیگری اجتناب تجربی بر اعتیاد به اینترنت اثر می گذارند؛ بنابراین به روانشناسان و مشاوران مدارس برگزاری کارگاه هایی با هدف کاهش و پیشگیری از اعتیاد به اینترنت در میان نوجوانان توصیه می شود.