سعید عارف نژاد

هدف تحقیق حاضر، تعیین موانع و شیوه های جذب کودکان 6 تا 12 ساله بازمانده از تحصیل در مناطق روستایی و عشایری است. این مطالعه تحقیقی آمیخته است که بخش کمّی آن به روش توصیفی و بخش کیفی آن به روش پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه آماری بخش کمّی، معلمان و مدیران مدارس روستایی و عشایری استانهای آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی به تعداد 17673 نفر است. جامعه آماری بخش کیفی، کودکان بازمانده از تحصیل، والدین آنان و مسئولان منطقه ای و استانی مطلع از موضوع هستند. نمونه آماری بخش کمّی 376 نفر می باشد که با فرمول مورگان تعیین شده است. نمونه گیری بخش کمّی به روش طبقه ای انجام شده و نمونه گیری بخش کیفی به صورت هدفمند و تا زمان اشباع اطلاعات ادامه یافته است. گرد آوری داده های بخش کمّی با دو پرسشنامه محقق ساخته و گردآوری اطلاعات بخش کیفی با به کارگیری فرم مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شده است. روایی پرسشنامه ها از سوی استاد ناظر تأیید شد و پایایی پرسشنامه های بخش کمّی با روش آزمون دوباره برای هریک از مؤلفه ها بالای 0/70 به دست آمده است. نتایج بخش کمّی نشان داد که موانع فرهنگی از سه عامل، موانع فردی از یک عامل، موانع جغرافیایی از دو عامل، موانع اقتصادی از دو عامل، موانع سازمانی از دو عامل و شیوه های جذب از شش عامل تشکیل شده است. از نتایج بخش کیفی تحقیق، هشت مضمون اصلی به منزله موانع و شش مضمون اصلی به عنوان شیوه ها و راهکارهای جذب کودکان بازمانده از تحصیل به دست آمده است.

پژوهش حاضر باهدف تعیین آسیب های برنامه درسی کارورزی دانشگاه فرهنگیان انجام شده است.این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل دانشجو معلمان، اساتید درس کارورزی و معلمان راهنما به تعداد 641 نفر می باشد. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 359 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری به روش طبقه ای نسبتی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که بر اساس دیدگاه کلاین در مورد عناصر برنامه درسی طراحی شده است. پرسشنامه از 48 گویه در طیف لیکرت تشکیل شده بود. روایی پرسشنامه توسط اساتید خبره تائید شد. پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده های تحقیق از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که محتوا، ارزشیابی، فضای آموزش، گروه بندی دانشجویان، مواد و منابع آموزشی، اهداف، ارزشیابی، فعالیت های یادگیری و زمان آموزش کارورزی در دانشگاه فرهنگیان دچار آسیب می باشند.

هدف تحقیق حاضر، بررسی هویت حرفه ای در بین دانشجو-معلمان دانشگاه فرهنگیان است. این تحقیق جزء تحقیقات آمیخته (کمی و کیفی) و از نوع طرح های به هم تنیده است. جامعه آماری تحقیق دانشجو-معلمان سال آخر دانشگاه فرهنگیان در پردیس های دخترانه و پسرانه استان آذربایجان شرقی به تعداد 748 نفر را شامل می شود. نمونه آماری طبق جدول مورگان 254 تعیین شده و نمونه گیری به شکل طبقه ای-نسبتی بوده است. داده های بخش کمی از طریق پرسشنامه ای محقق ساخته، حاوی 22 سؤال عینی، در مورد عامل های تشکیل دهنده هویت معلمی، جمع آوری گردیده و داده های بخش کیفی نیز از طریق سؤال تشریحی باز پاسخ و سنجش درک شرکت کنندگان نسبت به ماهیت شغل معلمی فراهم آمده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های بخش کیفی از روش مقوله بندی ساده و برای بخش کمی از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از بخش کیفی حاکی از عاملیت سه مقوله ادراک واقعیت های شغل معلمی، انتظار ناهمسازی با شغل معلمی و شرافت شغل معلمی بود. در بخش کمّی نیز پنج عامل ظاهر شدند که عامل «نقش یاددهی و یادگیری» بالاترین میانگین را داشت.

مقدمه: هویت حرفه ای معلمان هسته ی فعالیت تدریس و تعهد حرفه ای آنهاست و اکتشاف آن برای اصلاح برنامه های درسی و یادگیری دانش آموزان، اهمیت زیادی دارد. پژوهش حاضر به منظور طراحی و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه هویت حرفه ای معلمان انجام شد. روش کار: تحقیق حاضر از نوع مطالعات ترکیبی متوالی اکتشافی است. جامعه آماری شامل معلمان استان آذربایجان شرقی بود. حجم نمونه بخش کمّی با روش تصادفی ساده، 300 نفر برآورد شد. شرکت کنندگان بخش کیفی به روش هدفمند انتخاب شدند و پس ازمصاحبه با 16 نفر، اشباع داده ها حاصل شد. مقوله ها از طریق مصاحبه با معلمان و مطالعه ادبیات، شناسایی و کدگذاری و بر اساس آن پرسشنامه ای با 86 گویه طراحی شد. برای تعیین روایی محتوایی پرسشنامه از نظر شش متخصص استفاده شد. روایی سازه و تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی وتحلیل عاملی تأییدی با حداکثر درست نمایی به دست آمد. میزان پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که همه سوالات با مولفه خود بار عاملی مناسبی دارند. سازه کلی هویت حرفه ای معلم با مولفه یادگیری برای تدریس بیشترین ضریب تأثیر(79/0) و با مولفه راهبردهای مقابله با تنش کمترین ضریب تأثیر(61/0) را دارد. نتایج تحلیل، نشان گر برازش مطلوب مدل طرح شده با داده های تجربی بود و روایی سازه هویت حرفه ای معلمان هم در سطح سوالات و هم در سطح مولفه ها تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص های برازش مدل در دامنه مورد قبول قرار دارند. همچنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی بیانگر این است که داده های پژوهش با ساختار عاملی برازش دارد. پرسشنامه هویت حرفه ای معلمان با روائی بالا، ابزاری است که برای کاربرد در پژوهش های آموزشی و روانشناختی، دارای اعتبار است.

هدف: مجموعه آموزش عالی در روند توسعه نقش انکارناپذیری برعهده دارد؛ بر این اساس، از دانشگاه به عنوان زیرمجموعه نظام آموزش عالی و نهادی متفکر و نوآور، انتظار می رود که با انجام رسالت های خود، گام های مؤثرتری در تحقق آرمان های جامعه بردارد و کشور را به سمت پیشرفت و رشد رهنمون سازد. در این بین، انتخاب مدیران شایسته، یکی از عناصر تأثیرگذار در تعالی دانشگاه است که می تواند با برخورداری از شایستگی های به روز مدیران، بر چالش های پیش رو فائق آید و در یک رویکرد به شدت رقابتی، صرف نظر از اندازه دانشگاه، شایستگی های مدیران خود را به طور مداوم پایش و اصلاح کند و بهبود بخشد؛ بنابراین انتخاب و انتصاب مدیران شایسته، از مسائل بسیار مهم و حساسی است که به شدت در کانون توجه قرار دارد. از طرف دیگر، جامعه و نظام آموزش وپرورش، دانشگاه فرهنگیان را مرجع علمی و مقر فرماندهی فکری می دانند که در نظام تربیتی نقش مشروعیت بخشی دارد و از آن انتظار دارند که روند فعلی مشکلات را معکوس و تهدیدها را به فرصت هایی ارزشمند تبدیل کند؛ بنابراین ضروری است که افرادی در جایگاه های مدیریت دانشگاه قرار گیرند که از شایستگی های ویژه و منحصربه فردی برخوردار باشند. در این راستا، طراحی الگوی شایستگی، می تواند گامی بسیار مهم در این مسیر محسوب شود و با ایجاد بانک اطلاعاتی مدیران، جانشین پروری، ارتقای قابلیت ها و بهبود فرایند تصمیم گیری در انتصاب مدیران دانشگاه با رویکرد ویژه به شایسته سالاری، در حل مسائل ناشی از ضعف های مدیریتی نقش بسزایی داشته باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی شایستگی مدیران دانشگاه فرهنگیان اجرا شده است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد ترکیبی و به صورت کیفی و کمّی بوده است. در بخش نخست، از روش کیفی اکتشافی و تحلیل مضمون استفاده شده است. در بخش کیفی، میدان مطالعه را سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و خبرگان تشکیل داده اند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند با ۱۲ نفر از خبرگان حوزه مدیریت آموزشی و مدیران دانشگاه تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه شد؛ سپس متون مصاحبه ها، سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی تحلیل مضمون و مضامین پایه از آن ها استخراج شد. در نهایت، شبکه مضامین با استفاده از کدگذاری، تحلیل و ترسیم شد. جامعه آماری پژوهش در مرحله کمّی، متشکل از ۶۲ نفر از مدیران دانشگاه فرهنگیان، ۵۸ نفر هیئت علمی با تحصیلات مدیریت آموزشی و ۲۰مدیرکل و معاون مدیرکل سازمان مرکزی و در مجموع، ۱۴۰ نفر بوده است. حجم نمونه آماری بر اساس جدول مورگان، به روش طبقه ای نسبتی ۱۰۳ نفر برآورد و انتخاب شد. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه های نیمه ساختاریافته و بررسی کتابخانه ای و در بخش کمّی، پرسش نامه ۱۴۰ گویه ای محقق ساخته بر اساس یافته های بخش کیفی بود. در تجزیه وتحلیل داده های بخش کیفی، از کدگذاری و نرم افزار مکس کیودا و در بخش کمّی، از نرم افزارهای اس پی اس اس و آموس استفاده شده است.یافته ها: بر اساس یافته های بخش کیفی پژوهش، الگوی شایستگی مدیران دانشگاه فرهنگیان، از ۲ مضمون فراگیر با عنوان شایستگی های عمومی و اختصاصی و ۱۰ مضمون سازمان دهنده تشکیل شده است که عبارت اند از: شایستگی های فرهنگی، اجتماعی، شخصیتی، اخلاقی، اعتقادی، رهبری، سازمانی، تخصصی، تحلیلی و اجرایی. همچنین ۱۴۰ مضمون پایه استخراج و تأیید شد. در بخش کمّی نیز با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، مدل مفهومی تدوین شده بر اساس دسته بندی مضمون های به دست آمده بررسی شد و نتایج آزمون های آماری نشان داد که الگوی شایستگی مدیران دانشگاه فرهنگیان، از برازش بسیار مطلوبی برخوردار است.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر می تواند گام مؤثری در راستای بهبود فرایندهای تجزیه وتحلیل مشاغل، برنامه ریزی نیروی انسانی، جذب، گزینش و انتخاب، انتصاب و به کارگماری، بهسازی و نگهداری منابع انسانی، ارزشیابی عملکرد، توانمندسازی ساختاری و روان شناختی، توسعه حرفه ای و توسعه تعهد حرفه ای مدیران دانشگاه فرهنگیان محسوب شود و با استفاده از نتایج آن، می توان زمینه تحقق نخبه گماری و تقویت نظام شایسته سالاری در مدیریت را فراهم ساخت؛ زیرا استقرار چنین رویکرد یکپارچه ای در مدیریت دانشگاه، به بهره وری و تضمین کیفیت نظام مدیریتی دانشگاه فرهنگیان منجر خواهد شد.