نقد و بررسی دیدگاه تقلیل گرایی و ناتقلیل گرایی در معرفت شناسی گواهی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۸
111 - 140
حوزههای تخصصی:
در ادبیات معرفت شناسیِ گواهی به طور کلی دو دیدگاه رقیب وجود دارد: تقلیل گرایی و ناتقلیل گرایی. از نظر دیدگاه نخست، گواهی منبع مستقلی در کنار سایر منابع معرفتی نیست و می توان آن را حاصل ترکیب دیگر منابع (عقل، حافظه، تجربه حسی و استدلال استقرایی) دانست. طبق این دیدگاه، گواهی تنها در صورتی موجه است که دلایلی غیرگواهی بنیان به سود آن در دست باشد. از سوی دیگر، ناتقلیل گرایان برآنند که اولاً گواهی منبعی مستقل است، ثانیاً پذیرش آن مشروط به احراز صدق راوی و داشتن دلایل پیشینی به سود اعتمادپذیری گوینده نیست. ناتقلیل گرایان، موضع رقیب را بیش از اندازه سخت گیرانه دانسته و معتقدند که چنین رویکردی نسبت به گواهی هزینه های معرفتی بسیاری درپی دارد. از سوی دیگر، تقلیل گرایان نیز رویکرد ناتقلیل گرایان را زیاده از حد سهل گیرانه خوانده و معتقدند که چنین مواجهه ای مستلزم توالی فاسدی چون تنبلی فکری، زودباوری و تعبد غیرعقلانی است. این مقاله در ضمنِ شرح و نقد و بررسی هردو دیدگاه، موضع ناتقلیل گرایان را قابل دفاع تر یافته است. این مقاله در مقام گردآوری و کشف به روش کتابخانه ای، و در مقام ارزیابی و نقد، به روش تحلیلی نگاشته شده است.