مراکز شهری و گتوهای قومی: ( مطالعه موردی، کولی های شهر سبزوار
حوزه‌های تخصصی:
مطالعه بخشهای مرکزی شهرهای ایران، نشان می دهد که گتو های قومی به صورت یک واحد متشکل در برخی از این شهرها شکل گرفته اند. از جمله این گتوها، کولی های ساکن در حاشیه بخش مرکزی شهر سبزوار می باشد. این محله، به لحاظ کالبدی و بافت اجتماعی و فرهنگی، یکی از معضلات شهر سبزوار است.
مطالعه بخش مرکزی سبزوار، شناخت زیر ساختهای فرهنگی، قومی و اقتصادی محله کوی گلستان، به عنوان یک گتوی قومی در بافت قدیم سبزوار، و کشف روابط بین متغیرهای جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی، برای بهسازی و بازسازی محلات، از اهداف این تحقیق به شماره می رود.
کولی ها گروهی کوچ نشین اند که بر اساس وضعیت محل، دارای کوچ و حرکات متقابل اند. سطح سواد و میزان آموزش در میان کولیهای سبزوار بسیار پایین است. همچنین، بیش از پنجاه درصد مساکن این محله با مشکلات شدید بهداشتی روبرو هستند. مهاجرتهای فصلی نقش مهمی در زندگی کولیها دارد. نتایج این تحقیق براهمیت جنبه های اجتماعی مهاجرت کولی ها تاکید دارد. از ویژگیهای برجسته کوی گلستان آمیخته شدن نقش سکونتگاهی و کارکرد تجاری می باشد. آزمونهای آماری اثبات می کنند که به احتمال بسیار زیاد، دو متغیر وضعیت اقتصادی و بافت و استحکام مساکن ساکنان در محله، به هم وابسته اند. این تحقیق نشان می دهد که مشکلات بهداشتی مساکن، یک مشکل عمومی محله است و شرایط اقتصادی خانوارها در آن چندان تاثیر ندارد.
وابستگیهای قومی و خویشاوندی، از مهمترین دلایل اسکان ساکنان در محله می باشد. مسائلی چون جرم و مشکلات خانوادگی از اهمیت بسیار کمی برخوردار است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که یکی از علل اساسی پیدایش و استمرار کوی گلستان در مرکز شهر، سهولت دسترسی به بازار کار و اشتغال در بخش غیر رسمی است. لذا جابجایی آنها به معنای دور کردن آنها از مکان کار است. همچنین از آثار منفی جابه جایی ساکنان کوی گلستان، متلاشی شدن شبکه ها و ارتباطات اجتماعی محله مذکور می باشد، که به آنها کمک می کند از عهده شرایط مشکل و سخت زندگی برآیند.