لطفعلی کوزه گر کالجی

امروزه از گردشگری به عنوان صنعت گردشگری یاد می شود، که نقش مهمی در توسعه اقتصادی جوامع انسانی را دارد.گسترش صنعت گردشگری به عنوان فعالیتی است که تقریبا بر تمام شاخص های کلان اقتصادی اثر می گذارد. درعصر حاضر  با توجه به مقوله جهانی شدن اکثر کشورها و شهرها  به دنبال انجام برنامه ریزی مناسب جهت بهبود جایگاه رقابتی خود و به دنبال آن افزایش کیفیت زندگی اجتماعی خود می باشند. این پژوهش با هدف توسعه گردشگری در استان ایلام با استفاده از مدل برنامه ریزی راهبردی، استراتژیک Meta-SWOT انجام شده است. روش این پژوهش توصیفی –تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است.  روش جمع آوری داده اسنادی، پیمایشی می باشد. جامعه آماری آن شامل 25 نفر از کارشناسان و صاحب نظران حوزه گردشگری می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از مدل Meta-SWOT استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می  دهد که  مهم ترین عامل  در سطح کلان برای توسعه گردشگری استان ایلام ثبات سیاسی می باشد و مهم ترین راهبرد برای توسعه صنعت گردشگری در استان ایلام  در رقابت با رقبای منطقه ای خود تردد زوار عتبات عالیات و همچنین اکو توریسم می باشد از جمله عوامل تاثیر گذار دیگر  تقویت و توسعه زیر ساخت ها می باشد.

در نیم قرن اخیر، تمرکززدایی از دولت به عنوان یکی از کلیدی ترین ابزارهای توسعه و به موازات آن یک فرایند دموکراتیک شناخته می شود. مخالفان تمرکززدایی در مقابل معتقدند تمرکززدایی با از بین بردن وحدت داخلی، افزایش درگیری های داخلی و دشوار ساختن اجرای قانون موجب تضعیف دولت و تجزیه کشور می شود و ایده «دولت قوی به مثابه دولت متمرکز» را مطرح می کنند. اما، تمرکززدایی از حکومت مرکزی به حکومت محلی زمینه های تخصیص اختیارات و قدرت به جوامع محلی را فراهم می کند که این کار نه تنها موجب تضعیف دولت نخواهد شد، بلکه مصداق بارزی از اثبات مشروعیت و دموکراسی در عمل است. البته تمرکززدایی نیازمند پیش شرط های قانونی و در عین حال اجرایی است که آثار آن در توانمندسازی دولت در ارائه خدمات عمومی، مشارکت و آموزش اجتماعی، و توسعه اقتصاد محلی نمایان است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمرکززدایی اگر به درستی طراحی شود، می تواند دموکراسی را بدون تضعیف قدرت دولت افزایش دهد و در عین حال سطحی از قدرت و اختیار را نیز به جوامع محلی واگذار کند. تمرکززدایی خوش ساخت سطوح بالاتری از مشارکت و مشروعیت را گسترش می دهد که این امر موجب کاهش هزینه های برقراری و حفظ نظم، افزایشِ الزام به اجرای قانون، و کاهش نیاز به کارگیری قدرت توسط دولت می شود که در نهایت تمامی موارد فوق از پیش ران های توسعه محسوب می شوند.

بر اساس شرح خدمات تیپ 12و همچنین آیین نامه نحوه تصویب طرح های توسعه و عمران و... طرح های جامع، تفصیلی دارای ضوابط و مقرراتی بوده که تحت عنوان جلد ضوابط و مقررات در زمان تهیه طرح ها تدوین و پس از تصویب مراجع مربوطه به شهرداری ها ابلاغ می گردند. لیکن شهرداری ها در عمل اقدام به صدور پروانه ها و پایان کارهای ساختمانی می کنند که در مغایرت با این ضوابط و مقررات قراردارد. در این پژوهش به بررسی دلایل عدم رعایت ضوابط و مقررات طرح های مصوب از سوی شهرداری ها پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با استفاده از روش گراندد تئوری انجام شده است. با توجه به نیاز به حداکثر داده ها، از روش سرشماری استفاده شد. گردآوری داده ها تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت. متن کلیه مصاحبه ها در نرم افزار تحلیل داده های کیفی MaxQDA نسخه10، از طریق کدگذاری آزاد، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سپس، تمامی کدهای مشابه بر پایه قرابت مفهومی و معنایی در گروه خاص خود قرار گرفتند و به 5 کد محوری تقلیل یافتند. در نهایت بر اساس کدهای محوری، 5 کد یا مقوله اصلی شامل نام تعارض منافع، ایرادات ساختاری، ضعف سیستم های نظارتی، فساد اداری و مشکلات قانونی ایجاد شد.

زمینه وهدف: شناسایی عوامل بروز جرم و تلاش برای از بین بردن و کاهش این عوامل، مهم ترین راه کار ایجاد امنیت و پیش گیری از وقوع ناهنجاری ها شناخته شده است، امروزه پارک های شهری بیش تر به بستر تعاملات اجتماعی و هم چنین گذران اوقات فراغت تبدیل شده اند، از سوی دیگر با توجه به حضور جمعیت زیاد، تراکم پوشش گیاهی، دید کم، محدودیت منابع، روشنایی در شب زمینه وقوع جرائم را به صورت پنهانی در آن بسیار فراهم است از این رو هدف این پژوهش آسیب شناسی ویژگی های عوامل محیطی، کالبدی و انسانی برای تسهیل ارتکاب بزه کاری و با ایجاد و تقویت نظم و امنیت کالبدی و انتظامی در منطقه 5 شیراز است تا بتواند از بروز بسیاری از ناهنجاری ها در این مکان ها جلوگیری کند یا ارتکاب آن را دشوار سازد.روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از پرسش نامه به گردآوری اطلاعات پرداخته شده است که اعتبار و پایایی آن با روش ضریب آلفای کرونباخ انجام گرفت. با استفاده از فرمول کوکران، (322) نفر از بین جامعه آماری شهروندان منطقه 5 شیراز در نظر گرفته شد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش با استفاده از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، رگرسیون گام به گام، در قالب نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند.یافته ها: از میان شاخص های مؤثر بر امنیت پارک ها و فضاهای سبز منطقه 5 شیراز، شاخص امنیت بصری با ضریب 462/0 بیش ترین تأثیررا بر امنیت شهروندان و هم چنین شاخص امنیت زبانی با ضریب 116/0 کم ترین تأثیر را بر امنیت شهروندان دارد.نتیجه گیری: در مجموع، دستاوردهای پژوهش حاضر حاکی از آن است: هریک از شاخص های امنیت درواقع به طور متوسط برامنیت شهروندان اثر داشته است و این تأثیر در ابعاد مختلف دارای شدت و ضعف است و طبق نتایج به دست آمده وضعیت امنیت پارک ها و فضاهای سبز منطقه 5 شیراز در حد مطلوب و قابل قبول قرار ندارد.

در دهه های اخیر به دنبال گسترش روزافزون جمعیت شهری، نیاز به سرزندگی به عنوان یکی از نیازهای حیاتی در فضاهای شهری مورد توجه قرار گرفته است. نبود سرزندگی در فضاهای شهری موجب بی روح شدن این فضاها می شود که می تواند نقش زیادی در احساس امنیت شهروندان داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی سرزندگی در محله بنسنجان یاسوج و همچنین نقش سرزندگیِ این محله در احساس امنیت ساکنان است. برای این منظور از شاخص امنیت، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی استفاده شد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. داده های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی جمع آوری و حجم نمونه پژوهش نیز براساس فرمول کوکران، ۳۸۴ نفر در نظر گرفته شد. در این پژوهش برای ارزیابی رضایتمندی از مولفه های سرزندگی از آزمون t تک نمونه ای،برای بررسی تاثیر هر یک از شاخص های پژوهش بر میزان رضایت از سرزندگی از آزمون رگرسیون ترتیبی و برای بررسی تاثیر میزان سرزندگی بر احساس امنیت ساکنان و ارتباط بین سرزندگی در محله بنسنجان و احساس امنیت ساکنان از آزمون های رگرسیون خطی ساده و همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج آزمون t نشان می دهد که میزان سرزندگی در محله بنسنجان وضعیت مطلوبی ندارد. آزمون رگرسیون ترتیبی نشان می دهد که بین سرزندگی در این محله و هر یک از شاخص های پژوهش رابطه معنی داری وجود دارد. با توجه به آزمون همبستگی، وضعیت موجود شاخص های سرزندگی نتوانسته است باعث بهبود احساس امنیت ساکنان شود. همچنین آزمون رگرسیون خطی ساده نیز نشان داد که متغیر سرزندگی بر احساس امنیتِ موجود در این محله موثر است

افزایش نگرانی های محیط زیستی در نتیجه گسترش پراکنده ی لجام گسیخته محدوده های شهری، عامل توجه به راهبردهای جدید برنامه ریزی شهری از جمله راهبرد رشد هوشمند شهری شده است. پژوهش حاضر در محله تهرانسر شمالی (باشگاه نفت) از منطقه 21 شهر تهران، با روش تحلیل همبستگی انجام گرفته است. این پژوهش از نوع کاربردی و اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است. یافته ها از بررسی های میدانی و پرسشنامه بدست آمده است و در راستای کسب شواهد علمی کافی برای دستیابی به هدف تحقیق، از تحلیل های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون در قالب نرم افزار spss استفاده شده است. طبق آخرین سرشماری صورت گرفته در سال 1395، جمعیت محله 60163 نفر بوده، و با استفاده از روش نمونه گیری کوکران، 381 نفر برگزیده شده است. تحلیل های صورت گرفته نشان می دهد که از میان معیارهای مؤثر بر مدل کاربردی تهیه شده در پژوهش، معیار کالبدی کمترین و معیار آلاینده ها و پالاینده ها بیشترین تأثیر را بر محله داشته اند. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین معیارهای پژوهش با مدل کاربردی آن رابطه معنی دار و مستقیمی وجود دارد، به این معنا که هرچه میزان همبستگی بین معیارها و مدل کاربردی در محله بالاتر باشد، سبب ارتقای محیط زیست محله و رضایت شهروندان می شود.

پیاده روی به عنوان یکی از بنیادی ترین، ارزانترین، سالمترین، پاکترین و دراستطاعت ترین شیوه های    آمد و شد، تفریح و اجتماعی شدن شهروندان به شمار می رود. از آنجا که آغاز و پایان نزدیک به همه      جابه جایی های درون شهری با پیاده روی گره خورده است و این شیوه آمد و شد دارای پیامدهای مطلوب اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بسیاری است، ارزیابی قابلیت پیاده روی شهر، به عنوان یکی از      دغدغه های برجسته برنامه ریزی شهری نوین مطرح می باشد. بنابراین آسیب شناسی عملکرد فضاهای عمومی شهری با اهداف پیاده مداری به عنوان برجسته ترین هدف این پژوهش مطرح شده است. در همین زمینه تلاش پژوهش باشنده بر این بوده تا عملکرد فضاهای عمومی بخش مرکزی شهر ارومیه را از نگاه میزان ایمنی و راحتی در پیوند با اهداف پیاده مداری، مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد. روش پژوهش پیمایشی بوده و گردآوری داده ها بر پایه مطالعات اسنادی-کتابخانه ای و بررسی های میدانی (در قالب کاربست ابزاری چون چک لیست، مطالعات کارشناسی، مشاهده و عکس برداری از محدوده) بوده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزارهای آماری و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که هر چند بخش مرکزی شهر ارومیه دارای بیشترین بار ترافیکی و جمعیتی در سطح شهر می باشد، اما به لحاظ شاخص های مرتبط با تسهیلات پیاده روی دارای وضعیت مطلوبی نبوده و این امر با بنیادهای پیاده مداری سازگار نمی باشد. در این راستا، راه حل ها و پیشنهادهایی ارائه گردیده است. 

طرح جامع شهری سندی است که به طورکلی برای یک دوره زمانی ۱۰ساله، چارچوب فضایی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی توسعه و عمران یک شهر را مشخص می کند. این طرح به عنوان نقشه راهی برای هدایت و سامان دهی فضایی شهر عمل می کند. بااین حال، این طرح ها در بسیاری از موارد با چالش ها و مشکلاتی روبه رو هستند که مانع از دستیابی به اهداف آنها می شود؛ لذا ضرورت دارد تا باهدف ارتقای کیفیت طرح های جامع شهری و افزایش کارایی آنها در هدایت و سامان دهی فضایی شهرها مطالعات آسیب شناسی انجام شود. در این پژوهش، آسیب شناسی طرح جامع شهر بیرجند با رویکرد داده بنیاد و با استفاده از روش تحقیق ترکیبی در بین 22 نفر از متخصصان انجام شده است. در مرحله اول برای آسیب ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و متخصصان حوزه شهرسازی و معماری، پنج مقوله علل علّی و زمینه ای، علل مداخله گر، علل هسته ای، علل راهبردی و علل پیامدی شناسایی شدند. در مرحله دوم، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، 11 عامل، 17 شاخص و 64 متغیر برای هر یک از این مقوله ها به دست آمد که پس از تحلیل تفسیری روندها مدل نظری ترسیم شد. در نهایت، با استفاده از روش تحلیل آماری دیمتیل، تأثیر عوامل مختلف بر آسیب شناسی طرح جامع ارزیابی شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عوامل زمینه ای (فقدان مشارکت، دیدگاه برنامه ریزی، کمبود منابع مالی)، راهبردی (آسیب در تحلیل وضع موجود و آسیب در هدف گذاری) و مداخله گر (سیاسی کاری، دگرگونی های اجتماعی و اقتصادی و تغییرات ناگهانی جمعیتی) از جمله عوامل مؤثر بر آسیب های طرح جامع شهر بیرجند هستند که تأثیر مستقیمی دارند و عوامل هسته ای و پیامدی عوامل تأثیرپذیر هستند که تأثیر آنها غیرمستیقم است. از این بین، عوامل مداخله گر بیشترین تأثیر را بر آسیب های طرح جامع داشته اند.  

رویکرد رشد هوشمند شهری با سیاست های سطح خرد و کلان، برابری اجتماعی و عدالت محیطی را تقویت می کند وتوسعه میان افزا به عنوان بخش اساسی رشد هوشمند با پرداختن به توسعه در درون و بازتوسعه محدوده بااستفاده از پتانسیل های آن است. محله سراب واقع در شهر مشهد به عنوان دومین کلانشهر ایران با توجه به موقعیت و نوع بافت آن و همچنین به دلیل نزدیکی با آستان قدس رضوی ظرفیت ها و قابلیت های اجتماعی نهان بسیاری دارد که اگر به فعلیت برسند می توانند در فرایند توسعه شهر به عنوان نیروی محرک استفاده شوند. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی و همبستگی که اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده و یافته ها از بررسی های میدانی و پرسشنامه بدست آمده است و در راستای ایجاد شواهد علمی کافی مورد نیاز جهت دستیابی به هدف مورد نظر تحقیق از تحلیل های آماری ضریب همبستگی Phi و Cramer's V برای متغیرهای اسمی و Kruskal Wallis برای متغیرهای ترتیبی در قالب نرم افزار SPSS پرداخته شد. متغیرهای مربوط به مشخصات فردی ساکنین شامل دو شاخص اسمی «جنسیت» و «شغل» و دو شاخص ترتیبی «میزان تحصیلات» و «سن» می باشد و همچنین از میان یازده شاخصی که توسط پرسشنامه گردآوری شده اند، متغیرهایی که مربوط به نحوه رفتار ساکنین و ارتباط آنها با یکدیگر می شوند، برای تحلیل همبستگی در نظر گرفته شد. یافته های حاصل از تحلیل 18 رابطه همبستگی بررسی شده نشان می دهد، تنها 2 مورد فاقد رابطه معنادار بوده است و مابقی معنادار بوده و ضریب همبستگی آن ها مثبت و دارای مقدار است. مطابق نتایج، با توجه به رابطه ی شاخص های اجتماعی رشد هوشمند و خصوصیات فردی ساکنین که مثبت و داری مقدار است بدان معناست که رابطه ی آن ها معنادار و مستقیم است. بنابراین با افزایش و ارتقا توسعه میان افزا محله سراب شهر مشهد با تاکید بر رویکرد رشد هوشمند سبب افزایش ظرفیت های اجتماعی محله نیز می گردد.