منوچهر قلخانی

هدف این مطالعه ارزیابی اثربخشی تمرینات تعادلی غیرتهاجمی حسی پیکری (فعال و غیرفعال) و نوروفیدبک بر شاخص های تعادل پویا و ایستا در سالمندان بود. شرکت کنندگان 60 نفر بزرگسال سالم (مرد، میانگین سن: 66/67 سال، میانگین وزن: 642/65 کیلوگرم) بودند که به طور تصادفی در یکی از چهار گروه حسی پیکری فعال، حسی پیکری غیرفعال (ماساژ کف پا)، نوروفیدبک و کنترل قرار گرفتند. ابتدا آزمودنی ها پیش آزمون های تعادل ایستا و پویا را تکمیل کردند. سپس در 15 جلسه تمرین 30 دقیقه ای شرکت کرده و در پایان پس آزمون و آزمون انتقال را تکمیل کردند. آزمون های مرحله اکتساب شامل آزمون خطر سقوط برای تعادل ایستا و آزمون بلند شدن و رفتن زمان دار برای تعادل پویا بود. آزمون های مرحله انتقال در تعادل ایستا آزمون محدودیت ثبات و در تعادل پویا مقیاس تعادل برگ بود. برای بررسی آماری ویژگی های شخصیت شناسی آزمودنی ها از آزمون t مستقل و برای بررسی تعادل در گروه ها از میکس آنوای یک طرفه و آزمون های تعقیبی توکی اچ ای دی استفاده شد. نتایج حاکی از بهبود تعادل ایستا و پویا در هر سه گروه آزمایشی در آزمون اکتساب بود. همچنین بهبود تعادل در آزمون انتقال در گروه نوروفیدبک و حسی پیکری به ترتیب در شرایط ایستا و پویا مشاهده شد. گروه ماساژ کف پا بهبود در تعادل ایستا و پویا داشت، اما امتیاز آن از دو گروه دیگر کمتر بود. به طور کلی یافته ها حاکی از آن است که مداخلات تمرینی نوروفیدبک بهتر است در ترکیب و همراه با مداخلات تمرینی حسی پیکری باشد تا بیشترین تأثیر را بر پیشگیری از افتادن و بهبود تعادل کلی در بزرگسالان بر جای بگذارد. به انجام تحقیقات بیشتری برای ارزیابی اثرات بلند مدت و ناپیوسته حاصل از این مداخلات غیرتهاجمی بر تعادل در سالمندان نیاز است.

روش های آموزش شناختی موجب تسهیل یادگیری مهارت های حرکتی می شوند و در این بین ترکیب تمرین بدنی – مشاهده ای – تصویرسازی در پژوهش های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تسهیلی ترکیب های مختلف تمرین بدنی – مشاهده ای – تصویرسازی بر یادداری فوری و تأخیری سرویس بلند بدمینتون بود. جامعة آماری پژوهش حاضر دانشجویان پسر دانشگاه رازی بودند که از میان آنها یک نمونة 84 نفری با میانگین سنی (4 /1 ± 42 /20) سال و میانگین نمرة توانایی تصویرسازی (19 /6 ±69 /48) به صورت داوطلبانه در تحقیق شرکت کردند. اندازه گیری ها در پیش آزمون، یادداری فوری و تأخیری با استفاده از آزمون سرویس بلند بدمینتون اسکات و فاکس انجام گرفت. شرکت کنندگان در این پژوهش براساس نمرة پیش آزمون در 7 گروه 12 نفری (تمرین بدنی، تصویرسازی، مشاهده ای، بدنی – مشاهده ای، بدنی – تصویرسازی، مشاهده ای – تصویرسازی و بدنی – مشاهده ای – تصویرسازی) قرار گرفتند. سپس آزمودنی ها براساس دستورالعمل ویژة هر گروه، سه جلسة 90 دقیقه ای کوششی تمرین سرویس بلند بدمینتون را انجام دادند. در پایان آخرین جلسة تمرینی، یک آزمون یادداری فوری و پس از گذشت 48 ساعت یک آزمون یادداری تأخیری گرفته شد. آزمون تحلیل واریانس یکطرفه نشان داد گروه ترکیبی تمرین بدنی – مشاهده ای – تصویرسازی و گروه تمرین بدنی در یادداری فوری و تأخیری در عملکرد سرویس بلند بدمینتون به طور معناداری بهتر از دیگر گروه ها بودند (05 /0P<). همچنین گروه ترکیبی بدنی - تصویرسازی نسبت به گروه بدنی – مشاهده ای نتایج بهتری در عملکرد سرویس بلند بدمینتون کسب کرد، ولی این نتایج از نظر آماری معنادار نبود (05 /0 P<). نتایج نشان داد همة گروه ها در یادداری فوری و تأخیری نسبت به پیش آزمون پیشرفت معناداری کردند. این یافته ها اثربخشی ترکیب روش های آموزش شناختی به همراه تمرین بدنی را خاطرنشان میکند.