هادی ثنایی پور

بوم گردی از زیربخش های صنعت گردشگری است که جذابیت های فراونی در استفاده از فضا و ویژگی-های محیط روستا برای گردشگران ایجاد کرده و با کارکردهای متعدد در ارتقاء شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی منطقه میزبان، همواره مورد توجه بوده است. کارآفرینان بوم گردی به منظور رشد کسب وکارهای خود در شرایط پیچیده، نیازمند شناسایی مخاطرات صنعت و ارتقاء ظرفیت تاب آوری می باشند. هدف از انجام این پژوهش طراحی الگوی تاب آوری استراتژیک کسب وکارهای بوم گردی در مناطق مرزی است که با روش داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری 18 نفر از خبرگان و مطلعین کلیدی بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شد و مفاهیم استخراج شده در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی، تحلیل شده و نهایتاً با تلفیق و دسته بندی مفاهیم، الگوی پارادایمی پژوهش ارائه شد. از نتایج این تحقیق می توان به هوشیاری کارآفرینانه، کشف و خلق فرصت های بوم گردی، ذهنیت کارآفرینانه، چشم انداز استراتژیک، جَو خلاق و نوآور و تبادلات اجتماعی جامعه محلی اشاره کرد که با راهبردهایی نظیر ایجاد شبکه های مجازی جهت معرفی کسب وکارهای بوم گردی، بهسازی مهارت ها، برندسازی، بازسازی مدل کسب وکار و خلق مزیت رقابتی می توان به پایداری، مقاوم سازی و انعطاف پذیری کسب وکارهای بوم گردی، توسعه فعالیت های اجتماعی، امنیت پایدار در مناطق مرزی، رفاه اجتماعی و شکوفایی اقتصاد محلی دست یافت.

یکی از اسنادی که به عنوان سند بالادستی و هدایتگر توسعه، مبنای عمل مجریان قرار دارد، برنامه های پنج ساله توسعه کشور است. هدف تحقیق حاضر، پاسخ به این پرسش محوری است که در برنامه های پنج ساله توسعه کشور به-مثابه یکی از بالاترین سندهای هدایت کننده جریان توسعه، تا چه اندازه توسعه کارآفرینی در سیاست گذاری های ملّی مورد توجه قرار گرفته است؟ برای پاسخ گویی به این سوال از تکنیک تحلیل محتوای کمّی و رویکرد به کارگیری قیاسی مقوله ها استفاده شد. نظریه مبنایی درنظر گرفته شده برای تحلیل محتوای سیاست ها، «مدل الفبای کارآفرینیِ» دیده بان جهانی کارآفرینی، در سه سطح و به ترتیبِ مولفه های سه گانه ایجاد و تقویت نگرشهای کارآفرینانه، بروز رفتارهای کارآفرینانه و بهبود نتایج کارآفرینانه است. جامعه آماری پژوهش، برنامه های پنج ساله توسعه کشور بوده است. دسته بندی گزاره های مرتبط با توسعه کارآفرینی بر اساس فرآیند کدگذاری در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد و داده ها در فرم کدگذاری به عنوان ابزار گرد آوری داده ها جمع آوری شدند. یافته ها نشان می دهد اگرچه بازگویی واژگان کارآفرین، کارآفرینی و کسب وکار، در محتوای برنامه های اول تا ششم توسعه با رشد همراه بوده؛ لیکن سیاست-های تدوین شده از نظر مولفه های مدل توسعه کارآفرینی تناسب چندانی با یکدیگر نداشته و بیشترین توجه، به رفتارها و نتایج کارآفرینانه و سپس به نگرش های کارآفرینانه معطوف بوده است. این در حالی است که بر اساس نظریات توسعه کارآفرینی، ابتدا بایستی نگرش های کارآفرینانه شکل گرفته و تقویت شوند و با تکیه بر آن است که رفتارها و نتایج کارآفرینانه توسعه می یابند. در نهایت بر پایه فرآیند و یافته های این پژوهش، پیشنهادهایی برای سیاست گذاری توسعه کارآفرینی ارائه شد.

کارآفرینی اکوتوریستم از جمله مهمترین فعالیت های اقتصادی است که در حال گسترش و استقبال عمومی در سطح جهانی می باشد. در مناطق روستایی اهمیت این موضوع بیشتر است چراکه به دلیل رکود بخش کشاورزی و مشکلات فراروی جوامع روستایی، راه حل جایگزین سیاست گذاران، توسعه کسب وکارهای روستایی است و بهره برداری از فرصت های اکوتوریسم می تواند به بازسازی اقتصاد روستایی و رفاه اجتماعی منجر شود. هدف از انجام این پژوهش طراحی مدل توسعه کارآفرینی اکوتوریسم با رویکرد رفاه اجتماعی روستاهای هدف گردشگری است که به روش آمیخته اکتشافی انجام شد. در مرحله اول با استفاده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته و نظرخواهی از خبرگان و مطلعین کلیدی، به استخراج مفاهیم پرداخته شد و با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده ها در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی و بهره گیری از نرم افزار NVivo مدل مفهومی طراحی شد. در مرحله دوم روابط بین مولفه ها و ابعاد با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart-PLS بررسی و آزمون شد. جامعه آماری این بخش، مدیران، کارآفرینان و کارشناسان فعال در حوزه اکوتوریسم بود که تعداد نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی مورگان 248 نفر برآورد شد. نمونه گیری در این مرحله به روش تصادفی ساده صورت پذیرفت. نتایج نشان می دهد روابط علّی مثبت و معنی داری بین عوامل فردی، بازاریابی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و حمایتی با توسعه کارآفرینی اکوتوریسم وجود دارد. در انتها نیز پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج پژوهش ارائه شد

اقتضائات، غایات و مسائل توسعه در نظام های سیاسی و اقتصادی بایستی بر پایه ی بنیان های ارزشی، اعتقادی، ایدئولوژی و فرهنگ خاص هر ملتی استوار گردد. اقتصاد مقاومتی، سازه ای برآمده از مبانی ارزشی است که منجر به شکل گیری گفتمان نوینی در ادبیات سیاست گذاران اقتصادی شده و به یکی از ارکان اصلی سیاست گذاری توسعه اقتصادی-اجتماعی کشورمان تبدیل گشته است. یکی از جنبه های مقوّم اقتصاد مقاومتی، توسعه ی کارآفرینی و ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت کسب وکارها است. از آنجا که توسعه ی کارآفرینی و کسب وکار یکی از مولفه های اصلی عرصه ی اقتصاد مقاومتی است؛ مقاله ی حاضر، ناظر به شناسایی مولفه های توسعه ی کارآفرینی در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی است. این پژوهش با روش فراترکیب در هفت گام انجام شده و در آن از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل کیفی پژوهش های پیشین برای گردآوری داده ها استفاده شده و تلاش شده است تا راهکارهای ایجاد کسب وکار و توسعه ی کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی ارائه گردد. حاصل تحقیق الگویی مشتمل بر پنج بُعد «توسعه ی هنجارهای فرهنگی-اجتماعی کارآفرینی ارزش مدار»، «بهبود فضای راه اندازی کسب وکار»، «حمایت های مالی برای راه اندازی کسب وکار»، «حمایت های قانونی برای راه اندازی کسب وکار» و «توانمندسازی کارآفرینان نوآور در ایجاد و تجاری سازی دانش» است. متناسب با هریک از ابعاد شناسایی شده، راهکارهایی برای توسعه ی کارآفرینی در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی ارائه شده است.

مقاله مستخرج از این تحقیق ناظر بر پژوهش های غیرآزمایشی و از نوع الگویابی معادله های ساختاری بوده و هدف آن تبیین نقش خدمت های پارکهای علم و فناوری در رشد شرکت های فناورانه محور است. جامعهی آماری شامل 104 شرکت از شرکت های فناورانه محور مستقر در پارکهای علم و فناوری شهر تهران بوده و برای نمونه گیری از دو روش طبقه ای و دومرحله ای(62=n) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که بین خدمات ارایه شده به شرکت ها و رشد آن ها رابطه علّی به میزان 71% وجود دارد. مولفه های استقرار، خدمات مشاوره ای، مزایای حضور و امکانات زیر ساختی از مولفه های اصلی خدمات پارکهای علم و فناوری است که مولفه استقرار با ضریب 73% بیش ترین رابطه را با متغیر خدمات پارکها دارد. هم چنین رشد شرکت های فناورانه را نیز میتوان از تغییرات میزان فروش، سودآوری و اشتغال اندازه گیری کرد که مولفه اشتغال با ضریب 58% بیش ترین رابطه را با متغیر رشد شرکت ها دارد. بهبود خدمات رسانی در پارکها نظیر افزایش کیفی و کمی امکانات و خدمات پارکها، تقویت منابع، زیر ساخت ها، تشکیلات مناسب و ساختار حمایتی منسجم پارکهای فناوری و در نهایت مشاوره های تخصصی خصوصا در زمینه های مدیریتی و بازاریابی از جمله پیشنهادات کاربردی این مطالعه برای رشد شرکت های جدید فناورانه محور است.

این پژوهش به منظور مطالعه رابطه کیفیت زندگی کاری و عملکرد مدیر گروه‌های آموزشی دانشگاه اصفهان در یک نمونه 60 نفری از مدیر گروه‌ها از بین جامعه آماری 99 نفری با اجرای پرسش‌نامه کیفیت زندگی کاری والتون و پرسش‌نامه محقق ساخته عملکرد شغلی انجام گرفته است. عملکرد شغلی مدیر گروه‌ها در این پژوهش توسط اساتید گروه‌ها مورد سنجش قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- همبستگی بوده و برای تعیین مولفه برتر و موثرتر از بین مولفه‌های کیفیت زندگی کاری، تحلیل رگرسیون گام به گام صورت گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در این پژوهش، ضریب همبستگی بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد شغلی 763/. که در سطح 01/. معنادار می‌باشد. همچنین همه مولفه‌های کیفیت زندگی کاری (پرداخت کافی، محیط ایمن، تامین فرصت رشد، قانون‌گرایی در کار، وابستگی اجتماعی، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی و توسعه قابلیت‌های انسانی) با عملکرد رابطه مثبت و معنی‌داری داشته‌اند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین مولفه‌های کیفیت زندگی کاری متغیرهای توسعه قابلیت‌های انسانی، قانون‌گرایی در سازمان کار، فضای کلی زندگی و یکپارچگی و انسجام اجتماعی به عنوان متغیرهای پیش‌بین، معیار ورود به معادله نهایی رگرسیون برای توضیح تغییرات عملکرد مدیر گروه‌ها (متغیر ملاک)، را به دست آورده‌اند.