مجید رستگارپویانی

از آنجا که جهان با چالشهای زیست محیطی و اجتماعی فزاینده ای مواجه است، تقاضا برای گزارشگری پایداری قابل اتکا و شفاف به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده و به طور چشمگیری از گزارشگری داوطلبانه به گزارشگری اجباری تغییر یافته است. امروزه، فاکتورهای پایداری در حال تبدیل به رکن اصلی اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری هستند، به گونه ای که سرمایه گذاران بطور روزافزون خواستار ارائه اطلاعات با کیفیت بالا و قابل مقایسه در سطح جهانی درباره ریسک ها و فرصتهای مرتبط با پایداری می باشند. بنابراین، نیاز آشکار به استانداردهای گزارشگری پایداری و استانداردهای اطمینان بخشی پایداری در سطح جهانی برای ارائه گزارش های یکنواخت و قابل مقایسه قابل اطمینان، کاملا احساس می شود. در همین راستا، در نوامبر سال 2021، تراستی بنیاد استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، از تشکیل هیئت استانداردهای بین المللی پایداری با هدف تدوین استانداردهای افشای پایداری برخوردار از کیفیت بالا، جهانی و جامع به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران خبر داد و در ژوئن سال 2023، هیئت استانداردهای بین المللی پایداری، استاندارد بین المللی گزارشگری مالی پایداری 1 با عنوان الزامات کلی افشای اطلاعات مالی مرتبط با پایداری و استاندارد بین المللی گزارشگری مالی پایداری 2 با عنوان افشای مرتبط با اقلیم را منتشر کرد. علی رغم انتشار دو استاندارد اشاره شده در بالا توسط هیئت استانداردهای بین المللی پایداری، هیچ استاندارد بین المللی گزارشگری مالی معینی در مورد موضوعات مرتبط اقلیم وجود ندارد، در حالی که ریسک اقلیم ممکن است بر تعدادی از حوزه های حسابداری تأثیر بگذارد. تأثیر فوری موضوعات مرتبط با اقلیم بر صورت های مالی، لزوماً از نظر کمی ممکن است مهم نباشد، اما ذینفعان واحدهای تجاری انتظار دارند که واحد تجاری توضیح دهد موضوعات مرتبط با اقلیم را چگونه در تهیه صورتهای مالی لحاظ می کند و عمده ترین مفروضات، برآوردها و قضاوت های مربوط به تغییرات اقلیمی را افشا کند.از آنجا که موضوعات مرتبط با اقلیم پیوسته در حال رشد و تکامل است و واحدهای تجاری مجبور هستند برای مقابله با تغییرات اقلیم اقدامات متعددی انجام دهند، برای واحدهای تجاری حصول اطمینان از اینکه صورتهای مالی آنها منعکس کننده به روزترین ارزیابی از ریسک های مرتبط با اقلیم باشد از اهمیت برخوردار است. افزون بر این، واحد تجاری باید از سازگاری اطلاعات ارائه شده به دینفعان در صورت های مالی با اطلاعات ارائه شده خارج از صورت های مالی نظیر اطلاعات ارائه شده در گزارش تفسیری مدیریت، اطمینان حاصل کنند. یکی از نگرانیهای ذینفعان، بکارگیری غیریکنواخت استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی منتشرشده توسط هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری برای ریسک های مرتبط با اقلیم و افشای اطلاعات ناکافی درباره این ریسک ها در صورتهای مالی مالی است. در این مقاله، با بررسی آثار موضوعات مرتبط با اقلیم بر صورتهای مالی، سعی می شود تا حدودی رفع نگرانی ذینفعان در این حوزه برطرف شود.

در این تحقیق رابطه بین کیفیت سود (پایداری سود) و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی بررسی شده است. از این رو، تعداد 95 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386-1379 بررسی گردیدند. برای ارزیابی پایداری سود از داده­های ترکیبی استفاده شده است. سپس برای آزمون فرضیات، 5 پرتفوی جداگانه بر اساس پایداری سود و بازده سهام ایجاد شد تا رابطه بین کیفیت سود (پایداری سود) و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی آزمون گردد. معیار اندازه­گیری کیفیت اقلام تعهدی در این تحقیق، اقلام باقیمانده رگرسیون تغییرات سرمایه در گردش بر روی جریان های نقدی عملیاتی یک دوره گذشته، دوره جاری و یک دوره آتی است؛ به­طوری که بالا بودن انحراف معیار اقلام باقیمانده نشان­دهنده پایین بودن کیفیت اقلام تعهدی است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که کیفیت سود (پایداری سود) با کیفیت اقلام تعهدی رابطه مستقیم دارد؛ ضمن اینکه با کاهش کیفیت اقلام تعهدی و افزایش اندازه اقلام تعهدی بازده سهام افزایش می­یابد.