محمدحسن عظیمی

مقدمه: کتابخانه های آینده با آنچه در حال حاضر مشاهده می شود، بسیار متفاوت خواهند بود. مفهوم کتابخانه هوشمند می تواند به عنوان نام جدید و مناسبی برای آنها باشد. کتابخانه هوشمند گزینه ای برای ماندن در بازی و دفاع از دارایی های اساسی کتابخانه در جامعه هوشمند آینده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا با بررسی و تحلیل متون حوزه کتابخانه های هوشمند، به واکاوی ابعاد و مؤلفه های آن در طراحی و پیاده سازی کتابخانه هوشمند بپردازد.روش شناسی: پژوهش حاضر کیفی است و با استفاده از روش فراترکیب براساس مدل هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو انجام شد. مقالات و تولیدات علمی مرتبط با کتابخانه هوشمند در پایگاه های علمی معتبر بدون محدودیت زمانی و زبانی جستجو و تعداد 1800 عنوان مقاله بازیابی شد. پس از حذف عناوین تکراری و مقالات غیرمرتبط، در نهایت تعداد 194 عنوان مقاله جهت شناسایی ابعاد و مؤلفه های کتابخانه هوشمند مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. تحلیل محتوای متون نیز با کمک نرم افزار مکس کیودا انجام شد.یافته ها: تعداد 4336 کد براساس تحلیل محتوای 194 مقاله شناسایی شد. کدهای شناسایی شده در 8 بُعد و 76 مؤلفه برچسب گذاری شدند. این ابعاد شامل فناوری، خدمات، افراد، منابع، مکان، حکمرانی و مدیریت، مسائل حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی، و نوآوری و خلاقیت هستند.نتیجه گیری: اگرچه فناوری، به عنوان عامل اصلی و زیرساخت کتابخانه هوشمند است، بااین حال، باید به ابعاد دیگری چون خدمات، افراد، مکان، منابع، حکمرانی و مدیریت، مسائل حقوقی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و نوآوری و خلاقیت در ساخت کتابخانه هوشمند توجه نمود. البته باید این نکته را مدنظر قرار داد که در طراحی و اجرای کتابخانه هوشمند، باید به نیازها، امکانات و تجهیزات موجود و بودجه مورد نیاز توجه شود. هر کتابخانه ممکن است نیازها و منابع مختلفی داشته باشد که باید مورد توجه واقع شوند. در نتیجه، پیاده سازی کتابخانه های هوشمند نیازمند رویکرد چندبُعدی است که اجزای کلیدی مختلفی را در برمی گیرد.

هدف: اینترنت اشیا یک شبکه متصل متشکل از چندین گره است و ابزارهایی را برای استفاده راحت تر از خدمات کتابخانه فراهم می کند که علاوه بر بهبود فرآیندهای کتابخانه، موجب افزایش کارایی و بهبود خدمات کتابخانه می شود. بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی مزایا و چالش های اینترنت اشیاء در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به منظور ارائه یک طبقه بندی و چشم انداز منسجم برای تحقیقات آینده اینترنت اشیاء در این مراکز با استفاده از تکنیک مرور نظام مند است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ پژوهش از نوع مطالعات کیفی است که با استفاده از تکنیک مرور نظام مند انجام شد. روش انجام این پژوهش بدین صورت است که ابتدا مسئله تحقیق تدوین شد و سپس متون مرتبط با هدف تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت و پس از آن استراتژی جستجو تعیین شد و سپس اقدام به استخراج داده ها از دو پایگاه اسکوپوس و وب آوساینس شد. پس از بازیابی 2335 مدرک از دو پایگاه مد نظر، داده ها با همدیگر ادغام شدند و موارد همپوشانی حذف گردید. در نهایت مولفه های لازم از 42 مطالعه گزینش شده شناسایی و سپس مفاهیم پژوهش (ابعاد) بر اساس فراوانی مفاهیم استخراج شدند و بر اساس ترتیب فراوانی الویت بندی شدند.یافته ها: در این پژوهش مزایا، چالش ها و نوع فناوریی مورد استفاده جهت بکارگیری اینترنت اشیا در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. با توجه به مفاهیم به دست آمده با اهداف تحقیق، هر کدام در مفهومی مشابه دسته بندی شدند. بر اساس یافته ها مشخص شد که مزایا اینترنت اشیاء در سه دسته، زیرساخت خدمات برخط شامل 8 مفهوم؛ زیر ساخت کنترل مجموعه شامل 16 مفهوم، زیرساخت فیزیکی شامل 7 مفهوم، و چالش های بکارگیری اینترنت اشیاء در سه دسته زیرساخت خدمات برخط شامل 7 مفهوم، زیر ساخت کنترل مجموعه شامل 8 مفهوم، زیرساخت فیزیکی (هوشمندسازی ساختمان) شامل 6 مفهوم قرار گرفتند و فناوری RFID پرکاربردترین فناوری برای پیاده سازی اینترنت اشیا بود.نتیجه گیری: اینترنت اشیاء به دلیل قابلیت بالای آن در تسهیل، کنترل و بازدهی بالا در خدمات و فرآیندهای کاری در کتابخانه ها یکی از مناسب ترین فناوری های عصر حاضر در ارائه خدمات و کنترل سیستم های کتابخانه ها است. اما با توجه به نتایج، بکارگیری این فناوری با چالش هایی مانند عدم تجهیزات کافی، هزینه های مالی و اداری، نبود نیروی متخصص برای تعمیر تجهیزات موقع خراب شدن، عدم آشنایی کتابدارن با این فناوری و هزینه های بالا جهت نگهداری آن رو برو است. شکی نیست که استفاده از فناوری اینترنت اشیا در کتابخانه ها، آینده بهتری را برای کتابخانه ها رقم خواهد زد، اما میزان استقبال از سوی کتابخانه ها و استفاده از این فناوری در کتابخانه بستگی به حل چالش های پیش روی کتابخانه ها در استفاده از این فناوری داد. بنابراین استفاده از این فناوری در کتابخانه ها نیازمند تأمل مسئولان در این زمینه است.

لایه های وب معنایی در حوزه های مختلف همچون تلفیق داده ها، مهارت یابی، اتاق فکر برخط، سرویس گذاری مجموعه های چندرسانه ای، خرید برخط و تعامل بین سامانه ها به کار می رود. به نظر می رسد به کارگیری وب معنایی در نرم افزارهای مدیریت دانش مسلماً در ارائه اطلاعات مفید مؤثر واقع خواهد شد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی میزان پیاده سازی فناوری وب معنایی در نرم افزارهای مدیریت دانش است. جامعه آماری پژوهش حاضر سه نرم ا فزار مدیریت دانش که شامل نرم افزار مدیریت دانش دانا، سامانه جامع مدیریت دانش نداک و نرم افزار MTA share است. داده ها از طریق تدوین سیاهه وارسی بر مبنای مقیاس بله/ خیر، گردآوری شدند و تجزیه وتحلیل داده ها نیز با کمک نرم افزار اکسل انجام شد. یافته ها نشان داد معماری فناوری معنایی در هر شش لایه (یو آر ال، ایکس ام ال، آردی اف، هستی شناسی، فراداده و منطق) در نرم افزارهای مذکور، مورداستفاده و در سطح مطلوبی قرار دارد. ولی ابزارهای معنایی برای جستجو و بازیابی اطلاعات در هر سه لایه (هستی شناسی، آردی اف، فراداده) کاربرد چندانی در این نرم افزارها نداشته و موردتوجه قرار نگرفته است. لذا نتایج پژوهش حاضر نشانگر آن است که نیاز است کاربرد معماری فناوری معنایی در نرم افزارهای سامانه جامع مدیریت دانش نداک و MTA share بیشتر موردتوجه قرار گیرد و از آن ها در تمامی لایه های مذکور استفاده شود. همچنین نیاز است که از ابزارهای معنایی برای جستجو و بازیابی اطلاعات در تمامی لایه ها (هستی شناسی، آردی اف و فراداده) در نرم افزار مدیریت دانش دانا و سامانه جامع مدیریت دانش نداک استفاده بیشتری شود. با توجه به نتایج در به کارگیری حوزه کاربرد معماری فناوری وب، در نرم افزار مدیریت دانش دانا نسبت به دو نرم افزار دیگر توجه بیشتری شده است.

هدف: هدف اصلی این پژوهش کشف وضعیت خدمات جنبی بخش کودکان کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. روش: روش پژوهش از نوع آمیخته است. در بخش کیفی پژوهش، با مراجعه به کتابخانه های عمومی استان خوزستان و بررسی آیین نامه ها یک سیاهه وارسی شامل خدمات جنبی بخش کودکان ارائه شده است. سپس در بخش کمّی پژوهش، با استفاده از پرسش نامه ارزیابی میزان وفاداری مشتری (مقیمی و رمضان، 1390، مون کیو و لارنس 2001)، متغیرهای موردمطالعه اندازه گیری و با استفاده از روش های کمّی به سؤالات پژوهش پاسخ داده شده است. یافته ها: در بخش کیفی 27 خدمت جنبی برای کودکان در کتابخانه های عمومی شناسایی شد. مهم ترین خدمات اجراشده در بخش کودک کتابخانه ها که در صدر لیست قرار گرفتند عبارت اند از: ارسال منابع به صورت غیرحضوری با میانگین 3.69، نمایشگاه کتاب با میانگین 3.67، ارائه بروشورهای آموزشی و فرهنگی با میانگین 3.55، فهرست تازه های کتاب نوجوان با میانگین 3.52، معرفی کتاب و داستان گویی با میانگین 3.47، برنامه های فرهنگی مشترک با مدارس با میانگین 3.67، امانت بین کتابخانه ای با میانگین 3.38، کلاس های کمک آموزشی با میانگین 3.31، جلسات شعرخوانی و نقد شعر با میانگین 3.24، و اختصاص فضا برای برگزاری کلاس های خصوصی با میانگین 3.29. اصالت/ارزش: مشخص شد که میزان رضایت اعضای کودک 7 تا 11 سال کتابخانه های عمومی استان خوزستان از خدمات جنبی ارائه شده در این کتابخانه ها در وضعیتی مطلوب قرار دارد و بین رضایت این کودکان و همه ابعاد وفاداری بررسی شده در این پژوهش رابطه ای معنادار وجود دارد.

هدف: واکاوی کاربرد عناصر فراداده ای توصیفی مدل مفهومی RiC در بهبود توصیف معنایی اشیای آرشیوهای دیجیتالی است.روش پژوهش: در این پژوهش، تطبیق هر یک ازعناصر دو استاندارد فراداده ای توصیف آرشیو (استاندارد توصیف آرشیوی رمزگذاری شده (ای.ِای.دی)[1]و استاندارد بین المللی توصیف آرشیوی عام (ایساد (جی))[2]و الگوی مفهومیRiC که جامعه ی پژوهش قلمداد می شوند، باروش توصیفی-تحلیلی وروش تحلیل محتوا انجام شده است. جدول تطبیقی ایساد(جی)وای.اِی.دی.ازسایت کتابخانه کنگره[3] مورداستفاده قرارگرفته و با جمع آوری و بررسی مستندات مرتبط باهرکدام از استانداردها و ترجمه عناصرتوصیفیRiC،جدول تطبیقی هرسه تهیه شده است.یافته ها:RiC-CM، درعین حال که موجودیت های توصیفی ارائه شده درسه استاندارد شورای بین المللی آرشیوها(ایکا) را ترکیب کرده میان آن ها تمایز قائل می شود. ازسوی دیگر،تمرکز در ایساد (جی)،وحدت توصیف است. درحالی که در RiC-CM روشی که رکوردهای تکی باید توصیف شوند با روشی که مجموعه ای از رکوردها باید توصیف شود،یکسان نیست. ایساد(جی) مبتنی بر یک مدل چندسطحی بوده وتوصیف چندسطحی[4] ارائه می دهد؛ بطوری که توصیف موجودیت های آرشیوی دارای ماهیتی سلسله مراتبی هستند و غالبا در چند سطح عرضه می شوند.تلاش RiC-CM آن است تاتوصیفی چندبعدی[5] طراحی کرده و بجای توصیف چندسطحی بصورت سلسله مراتب، توصیف ممکن است به شکل یک نمودار یا شبکه باشد. ازاین رو، علاوه برتوصیف موجودیت های آرشیوی؛ موجودیت ها را دربافتی وسیع تر و در ارتباط با سایر موجودیت ها، درنظر می گیرد؛ وتوصیف معنایی اشیای آرشیوهای دیجیتالی را بهبود می بخشد.نتیجه گیری: RiC-CM، هم ازنظرساختاری و هم ازنظر مفهومی، فراتر از استانداردهای توصیفی فعلی ایکا حرکت می کند. RiCکه از لحاظ ساختاری به سه جزءموجودیت های متنی، محتوایی و رابطه ای تقسیم می شود، منعطف وسازگار با زمینه های مختلف بوده و نسبت به استانداردهای توصیفی آرشیوی، یک رویکرد جامع تر و نظام مندتر جهت مدیریت و توصیف اشیای آرشیوی ارائه می دهد. به این ترتیب، با اصلاح روش توصیف اشیای آرشیوی در استاندارد ایساد)جی)،آرشیویست هارا قادر می سازد توصیف رکوردها درآرشیوهای دیجیتالی را بهبود بخشند.[1]. Encoded Archival Description[2]. International Standard Archival Description (General) (ISAD (G))[3]. https://www.loc.gov/ead/tglib/appendix_a.html#foot4[4]. multilevel description[5]. multidimensional description

هدف: بروز هر پدیده همراه با فرصت ها و چالش هایی است که شناخت و درک آن ها سبب خواهد شد تا با استفاده از فرصت های شناسایی شده بتوان تا حد امکان بر چالش های موجود و پیش رو غلبه و آن ها را برطرف کرد و پدیده موردنظر را تقویت کرد و بهبود بخشید. با توجه به اهمیت روزافزون کتابخانه های هوشمند و این نکته که آینده از آنِ کتابخانه های هوشمند خواهد بود، به نظر می رسد درک و شناخت فرصت ها و چالش های پیش روی آن ضروری است. پژوهش حاضر در پی آن بود که این فرصت ها و چالش ها را شناسایی کند و در صورت نیاز به ارائه راهکار بپردازد.روش: پژوهش حاضر با رویکرد مروری، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و به شیوه استقرایی، به بررسی و تحلیل اسناد و مدارک موجود در حوزه کتابخانه هوشمند جهت شناسایی فرصت ها و چالش های پیش رو پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، کلیه اسناد و مدارک موجود و مرتبط با موضوع کتابخانه هوشمند در پایگاه های استنادی اسکوپوس و وب آو ساینس و پایگاه های اطلاعاتی ساینس دایرکت، اشپرینگر، وایلی، امرالد، تیلور اَند فرانسیس، پروکوئست، ابسکو، جی استور، سیج، ای سی ام و اریک بود.یافته ها: کاربران، کتابداران، داده ها، بودجه، مسائل فنی و فرهنگی و اجتماعی و حقوقی و اخلاقی، خط مشی و قوانین و امنیت، ازجمله مهم ترین چالش های پیش روی کتابخانه های هوشمند شناسایی شد. از سوی دیگر فرصت ها شامل استفاده از داده ها برای تصمیم گیری مبتنی بر شواهد، توسعه تجربه کاربری بهبودیافته، افزایش همکاری و مشارکت با کاربران و جوامع محلی، توسعه آموزش و یادگیری جامعه و ترویج توسعه فرهنگی هستند.نتیجه گیری: برای مواجهه با چالش ها و بهره گیری از فرصت ها، ضروری است کتابخانه های هوشمند به مدیریت تمامی جنبه های عملکرد خود بپردازند و تلاش مداومی در جهت بهبود خدمات و تطابق با نیازهای متغیر جامعه داشته باشند. کتابداران، نیازمند کسب توانایی هایی جهت مدیریت کارآمد و استفاده بهینه از فناوری هستند. برای مواجهه با این چالش، آموزش مناسب کتابداران، ارتقاء مهارت های فنی آن ها، ایجاد آگاهی و تسهیل فرایند تغییر و توجه به جذب و استخدام کتابداران متخصص و مجرب می تواند کمک کننده باشد. ارائه کارگاه ها و منابع و دوره های آموزشی برای کاربران به منظور آشنایی با قابلیت ها و ویژگی های فنّاوری های جدید و نظام های خودکار و نحوه استفاده از کتابخانه های هوشمند، به کاربران کمک می کند تا مهارت های لازم را برای استفاده از کتابخانه هوشمند به دست آورند. کتابخانه های هوشمند می توانند از طریق مشارکت و همکاری با شرکت ها و مؤسسات آموزشی و دیگر کتابخانه ها، در کاهش هزینه های خود بیشتر کمک کنند. استفاده از فنّاوری های پیشرفته مانند اینترنت اشیاء، کلان داده، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، محاسبات ابری و داده کاوی برای تحلیل داده ها، پیش بینی نیازها و رفتار کاربران، خودکارسازی فرایندها و ارائه خدمات شخصی سازی شده، به توسعه کتابخانه های هوشمند کمک می کند. پژوهش و تدوین و ارائه خط مشی ها و استانداردها برای شفافیت داده می تواند به کتابخانه های هوشمند در مواجهه با چالش مدیریت و بهره برداری از داده ها کمک کند.

هدف: از مجلات علمی به عنوان منابعی که اطلاعات دسته اول را در اختیار جامعه علمی و پژوهشی قرار می دهند، انتظار می رود که حداکثر تلاش خود را برای نمایه سازی و ذخیره سازی دقیق و سریع مقالات توسط موتورهای جستجو و پایگاه های اطلاعاتی انجام دهند. در این میان فراداده ها بهترین راه حل می باشند. استفاده از فراداده ها در فایل مقالات می تواند در محیط وب معنایی بازیابی را به بهترین شکل ممکن تسریع کند. بنابراین، از حجم اطلاعات در محیط وب پنهان کاسته خواهد شد و در نتیجه دسترسی و استناد به مقالات افزایش می یابد، و این امر منجر به تسریع و بهبود روند انتشار علم خواهد شد. لذا، هدف پژوهش حاضر بررسی کاربرد فراداده ها در مقالات مجلات علمی در داخل و خارج از کشور براساس دستورالعمل های نویسندگان و فایل های بارگذاری شده در سه قالب ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش در داخل کشور شامل 90 مجله بین المللی موجود در سایت رتبه بندی مجلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات می باشد. با اعمال شرایط ورود به پژوهش، داشتن صفحه و لینک فعال، تعداد 50 مجله مورد بررسی قرار گرفتند. در خارج از کشور، تعدد، و پراکندگی موضوعی باعث ایجاد جامعه ای ناهمگن برای بررسی شد، لذا، برای رفع این مشکل مجلات سه ناشر بزرگ مجلات علمی در حوزه های موضوعی مختلف یعنی وایلی، الزویر و اشپرینگر که هر کدام به ترتیب تعداد مجلات 2756، 2937 و3750 را منتشر می کنند، انتخاب و وارد مطالعه شدند. ناشران مذکور برای کلیه مجلات دارای ساختار انتشار و راهنمای نویسندگان یکسان بودند که این امر موجب سهولت گردآوری داده ها و همگن شدن جامعه شد. ابزار گردآوری داده ها نیز چک لیست محقق ساخته می باشد. چک لیست در سه بخش برای بررسی فایل های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. و با 41 گویه (سوال) بود. هر یک از سوالات با توجه به استانداردهای مطرح شده در رابطه با فراداده ها در سایت کنسرسیوم شبکه جهانی وب (W3C) استخراج شدند. روایی صوری چک لیست توسط گروهی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی تایید گردید و پایایی آن با ضریب آلفا کرونباخ 74/0 تایید شد. یافته ها: از میان مجلات داخلی برای تهیه فایل ورد، هیچ دستورالعملی در راهنمای نویسندگان نیامده و از میان ناشران خارجی تنها اشپرینگر به این موضوع توجه کرده است. در مورد فایل اچ.تی.ام.ال. هم هیچ یک از مجلات داخلی دارای فایل اچ.تی.ام.ال. نبودند، اما ناشران خارجی به این موضوع توجه داشته و بر طبق استانداردهای فراداده ای عمل کرده اند. همچنین تنها تعداد محدودی از مجلات موراد مربوط به فراداده ها که توسط نویسندگان قابل پیاده سازی هستند را مد نظر قرار داده و نویسندگان را ملزم به رعایت آنها کرده اند. نتیجه بررسی معناداری تفاوت میان مجلات داخلی و خارجی در مولفه های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. نشان داد که مقدار معناداری آزمون کروسکال والیس برای فایل های پی.دی.اف. و اچ .تی. ام.ال. کمتر از 05/0 (sig≤0.05) بوده است، لذا می توان گفت که اختلاف مشاهده شده در مورد میزان رعایت فراداده در فایل های پی. دی. اف. و اچ. تی. ام .ال .، میان مجلات داخلی و خارجی، معنادار است؛ اما در خصوص فایل های ورد، اختلاف مشاهده شده معنادار نیست و یافته ها در یک سطح هستند. نتیجه گیری: سنجش تفاوت بین مجلات داخلی و خارجی در مولفه های ذکر شده در سه فایل ورد، پی. دی. اف. و اچ. تی. ام. ال. معنادار است. مجلات داخلی (آنهایی که در سطح بین المللی منتشر می شوند و در این پژوهش هدف مطالعه بوده اند) هیچ توجهی به این مولفه های ذکر شده در سه فایل ورد، پی. دی. اف. و اچ. تی. ام. ال. نداشته اند. تنها 9 مجله ای که توسط انتشارات اشپرینگر منتشر می شوند، آن هم به دلیل اینکه این ناشر یک دستورالعمل کلی برای همه نویسندگان دارد، به موضوع فراداده ها در تنظیم فایل ورد توجه داشته و آن را در فایل های پی. دی. اف. و اچ. تی. ام. ال. مقالات نیز بکار برده اند. به طور کلی توجه به فراداده ها و کاربرد آن در میان مجلات داخلی، تقریباً صفر می باشد که لازم است جهت بهبود کیفیت نمایه سازی و دسترسی به مقالات، به این موضوع به صورت جدی توجه شود.

هدف: همواره در سطح جهان، بر تعداد کتابخانه هایی که برای ارائه خدمات مختلف از رایانه و نرم افزارهای هوشمند استفاده می کنند، افزوده می شود و کتابداران و اطلاع رسانان نیز کوشیده اند که با به کارگیری فناوری های هوش مصنوعی مانند سیستم های خبره، چت بات ها و دیگر سرویس های هوشمند به بهبود و ارتقا کیفیت و کمیت خدمات بپردازند. لذا پژوهش حاضر با هدف معرفی قابلیت های سیستم های خبره و چت بات ها، به تفیکیک خدمات مختلف کتابخانه ها انجام شده است. روش شناسی: این مطالعه به روش مرور نظام مند و با فرآیند هفت مرحله ای رایت و همکاران اجرا شده است. این مراحل در روش نظام مند عبارتند از: تعیین سوال پژوهش، تعیین قرارداد انجام کار، جستجوی متون، استخراج داده ها، ارزیابی کیفیت، تحلیل داده ها و ارائه نتایج و درنهایت تفسیر نتایج. کلیدواژه های این حوزه در هر سه پایگاه استنادی (خارجی) «وب آو ساینس»، «اسکوپوس» و «گوگل اسکالر» و در سه پایگاه اطلاعاتی داخلی «بانک اطلاعات نشریات کشور»، «پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» و «مرجع دانش»، بدون در نظر گرفتن بازه زمانی، بررسی شد. در نهایت ۳۴ مقاله گزینش شد. یافته ها: مرور ۳۴ مطالعه مرتبط نشان داد که سیستم های خبره، در سه نوع خدمات فنی، عمومی و مدیریتی کتابخانه ها کاربرد دارند اما با توجه به ماهیت چت بات ها که در مکالمات و ارتباطات هوشمند از جنس تعاملات انسانی کاربرد دارند؛ مشخص شد که تاکنون پژوهش های گوناگون، کاربردهای این بات های مکالمه را تنها در بخش خدمات عمومی کتابخانه ها و به طور خاص تر در خدمات و مصاحبه مرجع شناسایی و معرفی کرده اند. نتیجه گیری: در پایان انتظار می رود که کتابداران ضمن آشنایی با قابلیت ها و کاربردهای سیستم های خبره و چت بات ها، از همان مراحل طراحی تا به کارگیری این نظام های هوشمند برای کتابخانه ها، مشارکت داشته باشند. همچنین پیشنهاد می شود که در مطالعات آینده نقش و کاربرد چت بات ها در خدمات فنی و مدیریتی کتابخانه ها بررسی شود تا در ادامه زمینه طراحی این سرویس های هوشمند برای تمامی خدمات کتابخانه فراهم شود.

هدف : هدف از انجام این پژوهش شناسایی و طبقه بندی کاربردهای هوش مصنوعی در بخش ها و خدمات کتابخانه است. روش/رویکرد پژوهشی : در این پژوهش از روش فراترکیب بر اساس مدل هفت مرحله ای سندلوسکی و باروس جهت به دست آوردن ترکیب جامعی از موضوع پژوهش بر پایه مطالعات کیفی استفاده شده است. این مراحل عبارتند از: طرح روشن مسئله، بررسی نظام مند ادبیات، جستجو و پالایش متون منتخب، استخراج اطلاعات متون، تحلیل و ترکیب یافته ها، کنترل کیفیت و ارائه نتایج. پس از مطابقت معیارهای ورود مقالات، از مجموع 1116 مقاله بازیابی شده، 35 مقاله برای بررسی در فراترکیب انتخاب شدند. یافته ها: بر طبق بررسی های صورت گرفته با رویکرد تحلیل محتوا، 35 مقاله شناسایی شده با بیشترین هم پوشانی در 3 مقوله، 8 مفهوم و 36 کد برای کاربردهای هوش مصنوعی در کتابخانه ها برچسب گذاری شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هوش مصنوعی در خدمات مجموعه سازی، سازمان دهی، جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، مرجع، امانت، بازیابی اطلاعات، برنامه ریزی و طراحی و توسعه کتابخانه نقش دارد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشانگر آن است که هوش مصنوعی می تواند در تمام بخش های کتابخانه تحولات گسترده ای ایجاد کند و چهره کتابخانه را به شدت تغییر دهد. شناسایی مؤلفه های کارکرد هوش مصنوعی در کتابخانه ها علاوه بر افزودن دانش در این زمینه، سبب می شود که کتابداران و مدیران مراکز اطلاع رسانی به شناخت بهتری از فناوری هوش مصنوعی و پتانسیل های آن جهت استفاده در بخش های مختلف کتابخانه دست پیدا کنند و توانایی ایجاد، توسعه، تحول و سنجش این امر را امکان پذیر می سازد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی نگرش کتابداران درخصوص میزان انطباق سامانه مدیریت یکپارچه موجود در کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور با وب معنایی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده  و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کلیه کتابداران دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپورتشکیل می دهند که 72 نفر بودند و از این بین 51 نفر نسبت به تکمیل پرسشنامه اقدام کردند. در این پژوهش برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس.پی.اس.اس استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان آگاهی و شناخت کتابداران از وب معنایی به طور کلی و به تفکیک مؤلفه ها به صورت محدود بوده است نتایج همچنین حاکی از آن بود که از نظر کتابداران جامعه مورد بررسی، نرم افزار جامع موجود در کتابخانه های دو دانشگاه با وب معنایی سازگاری محدودی دارد. نتایج نشان داد که بین متغیرهای جمعیت شناختی و میزان آشنایی کتابداران با وب معنایی و مؤلفه های آن رابطه معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: نتایج کلی پژوهش نشان داد که از دیدگاه کتابداران، میزان انطباق نرم افزار جامع موجود در کتابخانه های مورد بررسی با وب معنایی به صورت محدود بوده است وکتابداران از وب معنایی و مؤلفه های آن شناخت محدودی داشته و نیاز است که آموزش هایی در این زمینه برای آنها اعمال شود.  اصالت اثر: در نهایت بر اساس یافته های این پژوهش مشحض شد نرم افزار جامع کتابخانه های مورد بررسی با وب معنایی انطباق مناسبی ندارد. سطح دانش و بینش کتابداران کتابخانه های مورد بررسی نسبت به وب معنایی نیز ضعیف ارزیابی شد. بر این اساس دوره های فنی مناسب برای رفع این تقیصه معرفی و پیشنهاد شد. یافته های این پژوهش می تواند در راستای توسعه و گسترش کاربرد وب معنایی در نرم افزارهای کتابخانه ای، مورد استفاده مدیران ارشد کتابخانه های مورد بررسی قرار گیرد.

هدف: با توجه به قابلیت های رو به گسترش فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی، هدف اصلی این پژوهش بررسی قابلیت استفاده از محصولات/ نرم افزارهای ایرانی مبتنی بر هوش مصنوعی در کتابخانه ها و نرم افزارهای کتابخانه ای می باشد. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش کمّی است که به روش تحلیلی و توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش، کلیه شرکت های ثبت شده رسمی در ایران بوده که نمونه پژوهش شامل 21 شرکت فعال در زمینه تولیدات نرم افزاری هوش مصنوعی هستند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش چک لیست محقق ساخته است که شامل دو بخش، اطلاعات دموگرافی شرکت ها و سوالات پژوهش بوده و پایایی آن با آلفای کرونباخ 84/0، تایید گردید. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین حوزه های فعالیت شرکت های مورد بررسی پردازش متن، تصویر و صوت بوده است و محصولات این شرکت ها قابلیت کاربرد در نرم افزارهای کتابخانه ای را دارند. شرکت های عصر گویش پرداز و سرزمین هوشمند، از قدیمی ترین شرکت ها در این حوزه هستند که از سال 1384تاکنون مشغول فعالیت می باشند. شرکت عامر اندیش هوشمند با داشتن 30 کارمند، دارای بیشترین تعداد کادر متخصص می باشد. نتیجه گیری: بهره گیری از هوش مصنوعی در نرم افزارهای کتابخانه ای در ایران علمی نوپا است و شرکت های مرتبط با این حوزه برای طراحی و تولید نرم افزارهای بومی سازگار با زبان رسمی کشور، در حال طی مسیرهای پیشرفت و توسعه هستند. کتابخانه ها و کتابداران نیز به استفاده از فناوری های جدید در کتابخانه ها علاقمند بوده، هرچند که نیازمند آموزش هایی برای استفاده از آن ها باشند.  

هدف از این پژوهش بررسی میزان به کارگیری عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان آب و برق خوزستان است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش کمی است که در آن از روش توصیفی پیمایشی بهره گرفته است. ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه است که پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه شده است. در پژوهش حاضر از آزمون تی تک نم ونه ای، آزمون کول موگروف- اسم یرنوف استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین ساختار سازمانی (89/2) در مدیریت دانش پیاده سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان پایین تر از حد متوسط بود. در خصوص میانگین وضعیت فرهنگ سازمانی (20/3) در مدیریت دانش پیاده سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان یافته نشان داد که میانگین اکتسابی بالاتر از حد متوسط بود. یافته ها نشان داد که میانگین وضعیت فناوری اطلاعات (23/3) در مدیریت دانش پیاده سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان بالاتر از حد متوسط بود درحالی که میانگین وضعیت منابع انسانی (75/2) در مدیریت دانش پیاده سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان پایین تر از حد متوسط بود همچنین میانگین وضعیت رهبری (75/3) در مدیریت دانش پیاده سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان بالاتر از حد متوسط بود. تحلیل یافته ها و نتیجه گیری پژوهش نشان داد که از بین عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش پیاده سازی ساختار سازمانی و وضعیت منابع انسانی در سطح مطلوبی قرار ندارند و نیاز است با برنامه ریزی در این خصوص زمینه ارتقاء وضعیت این عوامل فراهم شود. مدیریت دانش پیاده شده در سازمان آب و برق استان خوزستان نیازمند ایجاد شبکه ای مؤثر از عوامل ساختاری سازمان؛ فرهنگ؛ فناوری؛ مدیریت منابع انسانی و رهبری درزمینه مدیریت دانش پیاده شده در سازمان است و هر یک از این عوامل به تنهایی نمی توانند درزمینه مدیریت دانش توفیق حداکثری را کسب کنند.

این پژوهش با هدف بررسی لایه های وب معنایی در سامانه های مدیریت های فعال مجلات ایران انجام شد. در این پژوهش برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی استفاده شد و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اِس پی اِس اِس صورت گرفت. بررسی های صورت گرفته در خصوص معماری فناوری معنایی سامانه های مدیریت مجلات در حوزه بازیابی اطلاعات نشان داد که، سامانه نئواسکرایبر (کوثر) رتبه اول را در بین 5 سامانه مورد بررسی به دست آورده است؛ و سامانه های سمینا و یکتاوب در رتبه دوم قرار گرفتند. همچنین مشاهده شد که از بین لایه های وب معنایی، لایه یو آر آی بیش ترین کاربرد و لایه آر دی اف کم ترین میزان کاربرد را در سامانه های مدیریت مجلات داشته است. یافته های آزمون خی دو مشخص نمود که بین کاربرد لایه های وب معنایی در سامانه های مختلف مدیریت مجلات تفاوت معناداری مشاهده نشد. به نظر می رسد که استفاده و به کارگیری وب معنایی در سیستم های ذخیره و بازیابی اطلاعات در جامعه اطلاعاتی یک امر مهم ضروری است که باید بیش از گذشته به آن توجه نمود و زیرساخت های لازم جهت استفاده از این فناوری ها را ایجاد کرد. سامانه های مدیریت مجلات نیز که تا کنون اقدامات خوبی را در این رابطه داشته اند لازم است به منظور ارائه خدمات شایسته به جامعه علمی تمام توان خود را در استفاده از این فناوری به کارگیرند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی مؤلفه های هوش مصنوعی در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی و میزان استفاده از آن ها در این پایگاه ها است.   روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش اسنادی و پیمایشی انجام شده است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل 7 پایگاه اطلاعاتی ایرانی(نورمگز، نورلیب، مگ ایران، سیویلیکا، ایرانداک، آی اس سی و اس آی دی) است. ابزار گردآوری داده ها، یادداشت برداری و سیاهه ی وارسی محقق ساخته و مصاحبه با خبرگان است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS انجام شده است. یافته ها :یافته ها نشان داد که پایگاه اطلاعاتی ایرانداک بیشترین و پایگاه های سیویلیکا و مگ ایران کمترین استفاده را از مولفه های هوش مصنوعی داشتند. همچنین مولفه های "تشابه یابی معنایی" و" منابع مرتبط و عبارات پیشنهادی"  بیشترین استفاده را در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی داشته و مولفه های "ابهام زدایی کلمات در متن"، "تشخیص و طبقه بندی اسامی"، "مترجم های تصویری"، "شرح تصویر"، "تبدیل گفتار به نوشتار"، "تبدیل نوشتار به گفتار"، "مترجم های صوتی" کمترین استفاده را در آن ها داشته اند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که استفاده از مؤلفه های هوش مصنوعی در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی می تواند زمینه تسریع و تسهیل فرایندهای پردازش، ذخیره و بازیابی منابع را در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی فراهم کند.    

هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین معیارها و ارزیابی ابزارهای بهینه سازی صفحات وب برای موتورهای جستجو به منظور ارتقاء آگاهی و دانش کتابداران و متخصصان علم اطلاعات در عرصه بازنمون منابع اطلاعاتی در وب سایت ها است. روش شناسی پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی بوده و به روش پیمایشی- توصیفی با تکنیک وب سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر ابزارهای بهینه سازی صفحات وب برای موتورهای جستجو هستند و جمع آوری داده ها با روش مشاهده مستقیم صورت گرفته است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش جهت ارزیابی ابزارهای بهینه سازی صفحات وب برای موتورهای جستجو، سیاهه وارسی محقق ساخته است که روایی این ابزار توسط متخصصان موضوعی تأیید شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که ابزار checkup.tools با کسب امتیاز 100 و با بررسی 7 معیار و 41 شاخص، بالاترین جایگاه را در بین سایر ابزارهای بهینه سازی صفحات وب برای موتورهای جستجو دارد. ابزار hostiran باکسب امتیاز 91 و بررسی 6 معیار و 33 شاخص در جایگاه دوم قرار دارد. نتیجه گیری: اکثر ابزارها معیارهای سئوی داخلی، سئوی خارجی و آنالیز وب سایت را مورد بررسی قرار داده اند، اما تعداد کمی از آن ها معیارهای دسترسی به وب سایت و امنیت وب سایت را بررسی می کنند. پژوهش حاضر با معرفی و مقایسه ابزارها می تواند چارچوب نظری و مبنایی برای متخصصان و پژوهشگران نرم افزار و برنامه نویسان و نیز خبرگان بازیابی اطلاعات فراهم آورد. سیاهه وارسی تدوین شده در این پژوهش که به عنوان ابزار ارزیابی بهینه سازی صفحات وب برای موتورهای جستجو مورد استفاده قرار گرفته، برای طراحی و نیز ارزیابی صفحات وب کتابخانه ها توصیه می گردد.    

پژوهش حاضر با هدف سنجش خدمات جنبی تخصصی بخش کودک کتابخانه مرکزی استان خوزستان و ارزیابی تأثیر آن بر میزان وفاداری کاربران انجام شده است. این پژوهش با روش کمی و از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه کودکان عضو بخش کودک کتابخانه مرکزی استان خوزستان است که از بین ایشان 50 نفر به عنوان نمونه جهت شرکت در پژوهش انتخاب شدند. خدمات جنبی بخش کودک کتابخانه مرکزی خوزستان عبارت اند از: قصه خوانی، قصه-گویی، شاهنامه خوانی، معرفی و نقد کتاب، جمع خوانی، کاردستی، بازی گروهی، نشست کتاب خوان کتابخانه ای و مدرسه ای، حافظ خوانی، شعرخوانی، برپایی جشن های مناسبتی، کلاس های مشاوره و روان شناسی برای مادران کودکان عضو کتابخانه، تشکیل انجمن های علمی و ادبی، برپایی نمایشگاه های کتاب، عروسک سازی و عروسک گردانی، مسابقات کتاب خوانی و نقاشی، پاستیل سازی، نمایشگاه کتاب، برگزاری تئاترهای مناسبتی، پارچه نویسی و دعوت از نویسنده های کودک. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت از امکانات و خدمات بخش کودک بالا می باشد، کودکان نیز شرکت در برنامه های بخش کودک را به دوستانشان پیشنهاد می دهند و آن ها را به عضویت در این بخش تشویق می کنند و بین میزان رضایت کودکان از خدمات بخش کودک و میزان وفاداری ایشان به این بخش رابطه معنادار مثبت وجود دارد. در سال های اخیر، کتابخانه های عمومی توجه خاصی را به بخش کودک و خدمات جنبی آن اختصاص داده اند. درنتیجه، نیاز به پژوهش جهت شناسایی تأثیر این خدمات جنبی بر ویژگی های روحی و روانی اعضای کودک و نوجوان، به منظور ارائه راهکارهایی در زمینه افزایش سطح مطالعه و بهبود خدمات کتابخانه ها، بسیار ضروری به نظر می رسد.

قصه گویی به عنوان روشی غیرمستقیم به منظور فراهم کردن چارچوبی برای آموزش و ارتقاء درک خود، کارآیی و تجربیات متحد سازی، در کودکان و نوجوانان نقش دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی قصه گویی بر ارتقای سلامت روان کودکان 4 تا 10 بود. روش الهام بخش این مطالعه با استفاده از کلیدواژه های سلامت روان، قصه گویی و کودکان در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی نظیر ایران داک، ایران مدکس، سید، مگ ایران، گوگل اسکالر و ساینس دایرکت، بین سال های 1385 تا 1398 صورت پذیرفت؛ که از میان آن ها 89 مقاله مرتبط بررسی و انتخاب شد. معیارهای سلامت روانی در چهار حوزه ی شناختی، ارتباطی، مدیریتی و بدنی جدا و طبقه بندی شدند. مطابق تجزیه وتحلیل یافته ها بیشترین میزان تطابق در مقاله ها مهارت های زندگی (22 درصد) و انواع حمایت ها (19 درصد) معرفی شدند. بااطلاع کافی از معیارهای سلامت روان و تأثیر خواندن داستان بر روی این شاخص ها می توان بسته های علمی- آموزشی برای پیشگیری و مداخله های درمانی در کودکان استفاده کرد. سازمان های ذی ربط نظیر آموزش وپرورش و حوزه سلامت می توانند از نتایج این پژوهش در برنامه ریزی و اجرایی کردن چنین برنامه های استفاده کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر نوآوری و خلاقیت در کتابخانه های عمومی از دیدگاه متخصصان حوزه نوآوری و خلاقیت و کتابخانه های عمومی و نیز اولویت بندی آن ها از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل متون حوزه خلاقیت و نوآوری و همچنین 22 نفر از خبرگان دانشگاه بودند که به روشِ نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه پژوهش در بخش کمّی شامل همه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. یافته ها: در بخش کیفی 50 مؤلفه تأثیرگذار بر خلاقیت و نوآوری در کتابخانه های عمومی شناسایی شد. این عوامل در بخش کمّی از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در 8 عامل کلی دسته بندی شد که به ترتیب اولویت عبارت اند از: فرهنگ سازمانی، عوامل فردی و ویژگی های شخصیتی، ساختار سازمانی، استراتژی سازمانی، مدیریت و رهبری سازمانی، جو سازمانی، انگیزش و پاداش سازمانی و منابع سازمانی. اصالت/ارزش: شناسایی عوامل و مؤلفه های خلاقیت و نوآوری برای کتابخانه های عمومی در ایران انجام نشده بود. عوامل مؤثر در خلاقیت و نوآوریِ شناسایی شده در این پژوهش می تواند در فرایند برنامه ریزی و مدیریت کتابخانه های عمومی و ارتقای سطح کیفیت خدمات سازمان استفاده شود. به علاوه، این عوامل شناسایی شده قابلیت استفاده برای کشف و اولویت بندی برای کتابداران کتابخانه های عمومی کل کشور را دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف میزان آگاهی و استفاده کتابداران کتابخانه های دانشگاهی از فناوری هوش مصنوعی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر، توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. جامعه آماری تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز که از روش سرشماری استفاده شد و در نهایت تعداد 79 پاسخنامه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه وود و آلن (2018) جمع آوری و با نرم افزار اس. پی.اس. اس. نسخه 24 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد وضعیت استفاده و تعامل کتابداران در کتابخانه در رابطه با هوش مصنوعی و دستیاران مجازی (داده های مربوط به کتابخانه های برخوردار از هوش مصنوعی و دستیاران مجازی) معادل  295/3 است که در مقایسه با عدد معیار اختلاف معناداری وجود دارد. اکثر کتابداران در خصوص استفاده مسئولین کتابخانه از  قابلیت های مبتنی بر هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای ارتباط با اعضاء معتقدند از این ابزار استفاده نمی شود. در خصوص برگزاری کارگاه آموزشی مربوط به هوش مصنوعی یا دستیاران مجازی اکثر کتابدارن عنوان کردند که این کار انجام نمی شود. اکثر کتابداران (2/53 درصد) عقیده دارند که  هوش مصنوعی تأثیرگذاری مثبت بر کیفیت ارائه خدمات کتابخانه دارد.  نتیجه گیری: استفاده از فناوری هوش مصنوعی و دستیاران مجازی در کتابخانه ها جهت سهولت فعالیت های کتابخانه ای در جامعه اطلاعاتی امروز، یک امر مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد و زیرساخت های لازم جهت استفاده از این فناوری ها ایجاد شود. این سیستم ها گرچه در همه موارد نمی توانند جایگزین مناسبی برای کتابداران باشند اما وجود آن ها در کتابخانه ضرورتی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و دسته بندی موانع تجاری سازی دانش در علم اطلاعات و دانش شناسی و سنجش میزان اهمیت آن ها است.         روش/ رویکرد: پژوهش حاضر از نوع نظری- کاربردی و روش پژوهش سندی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعه ی پژوهش حاضر شامل استادان و دانشجویان مقطع دکتری در رشته ی علم اطلاعات و دانش شناسی در دانشگاه های تهران، خوارزمی، الزهرا، فردوسی مشهد، شیراز، اصفهان و شهید چمران اهواز در سال تحصیلی96-1395 هستند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (تی تک نمونه ای و تی مستقل) استفاده شده است.   یافته ها: پس از مرور متون، 40 مانع تجاری سازی شناسایی و در 7 محور کلی دسته بندی شدند. در میان موانع شناسایی شده، مهم ترین موانع تجاری سازی دانش از دیدگاه جامعه ی مورد بررسی شامل «عوامل فردی»، «عوامل زیرساختی حمایتی» و «عوامل قانونی- سازمانی» هستند. همچنین از دیدگاه جامعه ی پژوهش، موانع فناورانه نسبت به سایر موانع از اهمیت کمتری برخوردار بوده است.   نتیجه گیری: تجاری سازی یافته های پژوهشی این فرصت را برای رشته ی علم اطلاعات و دانش شناسی فراهم می کند که از نظری فاصله بگیرد و با تبدیل ایده ها و دانش خود به ثروت، خدمات و محصول در عرصه ی عمل و محیط واقعی جامعه، ایفای نقش کند و حالت انضمامی پیدا کند.