مسعود تقوایی

مسعود تقوایی

مدرک تحصیلی: استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲۱ تا ۱۴۰ مورد از کل ۲۰۳ مورد.
۱۲۱.

تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری های توسعه در شهرستان های ایران(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۲ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۴۶ ۲۴۵-۲۱۵

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی تصمیم گیری چند شاخصه (MCDM) روش LINMAP سطح توسعه یافتگی محرومیت نابرابری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۵
مقدمه: سنجش سطح توسعه یافتگی واحدهای منطقه ای در هر کشور امری مهم و اساسی در زمینه برنامه ریزی منطقه ای و سیاست گذاری توسعه به شمار می رود که در عین حال، عاملی کلیدی برای تخصیص منابع مختلف نیز محسوب می شود؛ زیرا در نتیجه تحلیل فضایی توسعه، نابرابری ها و میزان محرومیت نواحی مختلف مشخص می گردد و اولویت اقدامات برای ارتقای سطح زندگی را معلوم می دارد. روش: برای تعیین میزان توسعه یافتگی و رتبه بندی مناطق لازم است شاخص های متعدد اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی و غیره مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا در اغلب موارد، عدم تعادل های بین منطقه ای و درون منطقه ای از این شاخص ها ناشی می شوند. در این راستا، به کارگیری روش های تصمیم گیری چند شاخصه (MCDM) می تواند در یکپاچه نمودن فرآیند ارزیابی شاخص های مختلف راهگشا باشد. یافته ها: هدف از پژوهش حاضر، تعیین سطح توسعه یافتگی شهرستان های کشور و شناسایی نابرابری های منطقه ای می باشد. بدین منظور، تعداد 54 شاخص مربوط به جنبه های مختلف توسعه تدوین گردید. سپس، وزن شاخص ها و میزان توسعه یافتگی شهرستان ها با استفاده از روش LINMAP و بهره گیری از نرم افزار Matlab تعیین شد و درنهایت، از نظر سطح توسعه، شهرستان ها به پنج گروه تقسیم شدند. نتایج: نتایج مطالعه نشان می دهد که ایران با مشکل نابرابری های منطقه ای مواجه است؛ به طوری که از میان 336 شهرستان کشور، 77 شهرستان در گروه نسبتاً محروم و محروم قرار می گیرند. شایان ذکر است که اغلب مناطق محروم و توسعه نیافته در قسمت جنوب شرق ایران متمرکز شده اند. این مناطق نیازمند بذل توجه کافی و اتخاذ تصمیمات ویژه برای رفع محرومیت های موجود می باشند و به عنوان اولویت اول برنامه ریزی توسعه پیشنهاد می شوند.
۱۲۲.

مطالعة تطبیقی سرمایة اجتماعی در بافت های شهری با استفاده از مدل AHP(مطالعة موردی: شهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری سال دوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی AHP شهر کرمانشاه محلات شهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۵ تعداد دانلود : ۸۶۵
حاکمیت برنامه ریزی فن گرایانه و کالبد محور چون طرح جامع و تفصیلی و فراموش شدن یا کم توجهی به ابعاد اجتماعی نظام برنامه ریزی شهری ضرورت بررسی نظام اجتماعی شهر را بیش از پیش ضروری ساخته است. سرمایةاجتماعی به عنوان نمودی از هم افزایی اجتماعی تاثیر گذار بر کالبد فضایی شهر شناخته شده است. شناخت ابعاد مختلف سرمایة اجتماعی و سنجش آن در محلات شهری به درک تفاوتهای موجود در محلات شهری منجر شده و فرآیند برنامه ریزی متناسب با وضع موجود را عملیاتی می کند. در این مقاله با سنجش تطبیقی سرمایه اجتماعی در ابعاد مختلف آگاهی اجتماعی، مشارکت مدنی، اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی در سه محله شهر کرمانشاه در بافت های قدیم، جدید و سکونتگاه غیر رسمی که دارای ساختارهای متفاوت از یکدیگرند پرداخته می شود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی – توسعه ای است که با استفاده از روش میدانی و کتابخانه ای اقدام به جمع آوری اطلاعات گردیده و داده ها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی بررسی گردیده است. نتایج نشان دهنده آن ست که محلات قدیم و سکونتگاه غیررسمی با وجود مشکلات متعدد دارای سرمایة اجتماعی به ویژه سرمایه اجتماعی درون محله ای بالاتری در مقایسه با محله جدید بوده که این عامل می تواند به عنوان ظرفیت بالقوه محلات قدیمی برای ارتقای کیفیت زندگی آنان به شمار آید.
۱۲۳.

بررسی پراکنش فضایی جرم درمناطق هشت گانه ی شهر شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: جرم شهر شیراز بخش مرکزی پراکنش فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۵۴
با گسترش کالبدی و جمعیتی شهرها، میزان جرم و بزه نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. این افزایش در کشور ایران، به ویژه در کلان شهرها، چشمگیر بوده است.افزایش بزه و جرم در کلان شهر شیراز نه تنها سیستم قضایی را با چالشی بزرگ روبرو نموده، بلکه از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی تنش زا و مخاطره آمیز بوده و هزینه های مادی و معنوی گسترده ای بر دوش جامعه نهاده است. از آن جا که شهر شیراز به عنوان متروپل جنوب، از این حیث در رده بالایی قراردارد، دراین پژوهش، ضمن بررسی پراکنش فضایی جرم وبزه و شناسایی مکان های بحران خیز در بین مناطق و نواحی شیراز به ارزشیابی شرایط محیطی شهر در میزان جرم و بزه پرداخته شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که برای جمع آوری داده ها از روش های اسنادی، پیمایشی، تحلیلی و علّی استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل تمام زندانیان زندان های پنج گانه ی شهر شیراز است و تعداد نمونه ی مورد بررسی چهارصد و پنج تن بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تراکم جمعیت در بروز جرم نقشی اساسی دارد. همچنین، بین ارتکاب جرم و ویژگی های محل جرم مانند شلوغی در برخی از جرایم مانند جرایم علیه اشخاص، تاریکی و خلوتی ارتباط معناداری وجود دارد.
۱۲۴.

تحلیلی بر توزیع فضایی خدمات گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال پنجم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 31 - 43

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی گردشگری پایدار شاخص های گردشگری مناطق شهر اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۴۸۰
شهرها دارای جاذبه های گردشگری فراوان می باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه ریزی جهت توزیع عادلانه ی آن ها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات مورد نظر، به نحو مطلوبی محقق گردد. هدف اصلی پژوهش، بررسی نحوه توزیع فضایی خدمات گردشگری در مناطق شهری می باشد. جامعه ی آماری پژوهش را، مناطق چهارده گانه ی شهر اصفهان تشکیل می دهد. این پژوهش از نوع توسعه ای-کاربردی و روش آن «توصیفی-کمی و تحلیلی» می باشد. در این پژوهش 39 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 8 عامل تقلیل یافته و سپس میزان اثرات هر یک از عامل ها در توسعه ی خدمات گردشگری مناطق مشخص و در نهایت جهت سطح بندی مناطق با استفاده از مدل موریس مناطق در پنج گروه (بسیار برخوردار، برخوردار، متوسط، محروم، بسیار محروم)سطح بندی شده اند. از طریق ایجاد رابطه ی رگرسیونی بین عوامل تأثیر گذار و درجه برخورداری، عامل هایی که در افزایش سطوح توسعه ی خدمات گردشگری مناطق مؤثرند مشخص گردید. نتایج نشان می دهد که، توزیع امکانات گردشگری در مناطق شهری اصفهان متعادل نیست و حاکی از تمرکز این خدمات در برخی از مناطق شهری است. به طوری که از مجموع 14 منطقه شهری، منطقه 6 با درجه 99/0 در سطح بسیار برخوردار و مناطق 8 و 14 به ترتیب با درجه 23/0 و 18/0 در سطح بسیار محروم قرار گرفته اند.
۱۲۵.

تحلیلی بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: فرهنگی گردشگری اثرات اجتماعی شهرستان دالاهو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۸ تعداد دانلود : ۱۱۴۵
آدمی از دیر باز میل به کوچ کردن و از جایی به جایی رفتن داشته و دارد، از این مقوله تحت عنوان توریسم یا گردشگری نام برده شده است. توریسم که واژه ای فرانسوی است، صنعتی است در خدمت توریست ها به عنوان افرادی که برای انجام امور گوناگون برای مدتی از خانه و سرزمین خود دور شده و در جای دیگری می مانند، اطلاق می شود. هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان، گردشگردی را بهترین راه برای اعتلای فرهنگ، ایجاد تفاهم بین المللی و دست یابی به درآمدهای سرشار اقتصادی می دانند وبه همین علت مورد توجه خاص کشورها قرار می گیرد. ویژگی های اقلیمی، جغرافیایی و توپوگرافی، شرایط کم نظیر اکولوژی، پوشش مرتعی و جنگلی، منابع آب زیاد، مناطق سرسبز، حیات وحش از جاذبه های قوی توریستی و گردشگردی شهرستان دالاهو محسوب می شود که با وجود توانها و پتانسیل های گردشگردی فراوان می تواند گزینه مناسبی جهت رسیدن به توسعه منطقه باشد. در این تحقیق تلاش شده است به شناخت اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری در سطح شهرستان از دیدگاه ساکنان و مسولین مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. روش تحقیق در این نوع پژوهش از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است که متناسب بانوع داده ها، آزمون های آماری ناپارامتری برای تحلیل داده ها به کار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه ساکنان و مسولین، گردشگری تاثیر مثبتی نظیر افزایش آگاهی های عمومی و بالا رفتن سطح استانداردهای زندگی مردم و اثرات منفی نظیر تغییر در آداب و سنن محلی و افزایش ناهنجاری های اجتماعی- فرهنگی موجب شده است.
۱۲۶.

سنجش میزان بهره مندی شهرستان های استان گلستان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات جغرافیایی دوره ۲۷ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۰۶

کلیدواژه‌ها: استان گلستان روش AHP برنامه ریزی ناحیه ای ضریب بهره مندی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا گروه های ویژه
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری توسعه پایدار شهری
تعداد بازدید : ۱۴۹۵ تعداد دانلود : ۸۹۰
تحولات سیاسی و اجتماعی طی سالیان اخیر سبب تغییرات سریع زندگی شهری و روستایی شده است که این امر باعث بوجود آمدن نابرابری در توزیع امکانات و عدم توسعه یافتگی هماهنگ بین شهرها و مهاجرت روستاییان در کشورهای جهان سوم شده است. این مسأله لزوم استفاده از علم برنامه ریزی ناحیه ای را در کاهش این نابرابری نشان می دهد، در این رابطه تکنیک های گوناگونی برای سنجش میزان توسعه یافتگی نواحی مختلف وجود دارد که از آن جمله می توان به روش سلسله مراتبی یا AHP اشاره کرد. در این پژوهش معیارهای کشاورزی و دامپروری، حمل ونقل، خدمات، صنعت ومعدن، ساختمانی و عمرانی و جمعیت جهت سنجش میزان بهره مندی شهرستان های استان گلستان، انتخاب شدند که بر اساس نتایج بدست آمده شهرستان گرگان با ضریب بهره مندی 89/10 رتبه اول و شهرستان بندرگز با ضریب بهره مندی 28/2 رتبه یازدهم را بدست آورد. با درجه بندی این ضرایب، پنج منطقه با بهره مندی بسیار زیاد، بهره مندی زیاد، بهره مندی متوسط، بهره مندی کم و بهره مندی بسیار کم مشخص گردید. در انتها با تعمیم این ضرایب به نقشه شهرستان های متناظر نقشه میزان بهره مندی شهرستان ها و مناطق استان گلستان حاصل شد و با توجه به پتانسیل ها و نقاط ضعف هر کدام از این مناطق اهدافی در چهار سطح برای بهره مندی بیشتر شهرستان های استان گلستان تعیین گردید.
۱۲۷.

مدیریت و برنامه ریزی بحران در فضاهای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و مدل SWOT؛ مطالعه ی موردی: مسیرهای راهپیمایی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۶ 57 - 74

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی راهبردی فضاهای شهری مسیرهای راهپیمایی پدافند غیرعامل مدلSWOT

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۱۹
اگر چه امروزه با پیشرفت فناوری و دانش بشر در عرصه های مختلف، شهرها و کلان شهرهای دنیا به پیشرفت های چشمگیری دست پیدا کرده اند ولی همزمان با این پیشرفت احتمال آسیب پذیری آن ها در برابر بحران های انسانی در دهه های اخیر مانند بمب گذاری، شورش های شهری و فعالیت های تروریستی افزایش پیدا کرده است. از این رو مدیران و برنامه ریزان شهری در سال های اخیر با استفاده از رویکردهای نوین برنامه ریزی و طراحی شهری از قبیل پدافند غیرعامل سعی کرده اند تا ساخت کالبدی، برنامه ریزی فضاهای شهری و چیدمان کاربری های مختلف را بر اساس راهبردهای نوین این رویکردها، ساختاربندی نمایند. مسیرهای هشت گانه راهپیمایی در شهر اصفهان در روزهای خاصی از سال (22 بهمن، روز قدس) شاهد گردهمایی انبوهی از جمعیت می باشد و به نظر می رسد که این مسیرها در معرض آسیب پذیری قرار داشته و نیاز به ارزیابی مجدد دارند. بررسی میزان آسیب پذیری کاربری ها در مسیرهای هشت گانه و پراکنش فضایی آنها در محیط GIS نشان می دهد که مسیرهای شماره پنج، شش و هشت در وضعیت بحرانی و مابقی مسیرها نیز تا حدودی آسیب پذیر هستند. هدف پژوهشگران در این مقاله معرفی مسیرهای جدید راهپیمایی با آسیب پذیری کمتر و ارائه راهبردهای مدیریتی برای کاهش بحران با بهره گیری از مدل SWOT می باشد. لازم به ذکر است که معرفی مسیرهای جدید راهپیمایی نیز چندان دور از بحران نیست و در این پژوهش حداقل بحران و آسیب زایی مدنظر می باشد. نصب دوربین مداربسته در مسیرها، همکاری بین سازمانی در برنامه ریزی، اجرا و مدیریت راهپیمایی ها، عریض سازی خیابان های تنگ، زمان بندی ساعتی و تقویت سازمان های مدیریت بحران از مهم ترین راهبردهای پیشنهادی برای کاهش بحران در مسیرها است .
۱۲۸.

ارزیابی مسیرهای هشت گانه راهپیمایی شهر اصفهان با رویکرد برنامه ریزی و پدافند غیرعامل شهری(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: Journal of Rescue and Relief (امداد و نجات) دوره چهارم تابستان ۱۳۹۱ (۲۰۱۲ م) شماره ۲ (پیاپی ۱۴)
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
مقدمه: امروزه برنامه ریزی و مدیریت بحران های انسانی بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل از مهم ترین مسائل قابل بحث در شهرها و کلان شهرها می باشد. بالا بودن تعداد جمعیت در شهرها و گردهمایی آنان در روزهای خاصی از سال باعث می شود تا احتمال وقوع بحران های انسانی از قبیل انفجار بمب در مسیرهای راهپیمایی، سرقت مسلحانه، شورش های شهری و حمله به ارگان ها و سازمان های مهم افزایش یابد. شهر اصفهان نیز از مهم ترین شهرهای ایران است که هر ساله در روزهای خاصی از سال (روز قدس و 22 بهمن) در مسیرهای هشت گانه راهپیمایی خود شاهد تجمع عظیمی از جمعیت است. بروز هر گونه حادثه ناگهانی در این مسیرها می تواند خسارات و تلفات مالی و جانی زیادی به همراه داشته باشد. به نظر می رسد که مسیرهای هشت گانه راهپیمایی در شهر اصفهان به منظور کاهش آسیب پذیری با رویکرد پدافند غیرعامل نیاز به تجدید نظر دارد. روش ها: نوع مطالعه در این پژوهش میدانی و مورد مطالعه مسیرهای هشت گانه راهپیمایی شهر اصفهان است. بعد از برداشت میدانی کاربری ها و ترسیم توزیع فضایی آنها در نقشه های GIS میزان آسیب پذیری آنها بر اساس فرمول سطح بندی محاسبه و در نهایت با استفاده از مدل راهبردی SWOT راهبردهای پیشنهادی ارائه شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مسیر هشتم دارای آسیب پذیری بسیار زیاد، مسیر پنجم و ششم دارای آسیب پذیری زیاد و مسیرهای اول، دوم، سوم، چهارم و هفتم نیز تا حدودی آسیب پذیر هستند. مسیر اول نیز بیشترین سازمان های متولی بحران را در خود دارد که به هنگام بحران از میزان کارایی آنها کاسته می شود. بانک ها و مؤسسات مالی و مراکز تجاری نیز در میان کاربری های شهری بیشترین آسیب پذیری را به هنگام وقوع بحران دارند و نیاز به مراقبت ویژه دارند. نتیجه گیری: به منظور کاهش آسیب پذیری ناشی از بحران های احتمالی باید مسیرهای اول و ششم به طور کلی عوض شود و چهار قطعه پایانی مسیر هشتم نیز تغییر کند. نصب دوربین مدار بسته در مسیرها، همکاری بین سازمانی در برنامه ریزی، اجرا و مدیریت راهپیمایی ها، عریض سازی خیابان های تنگ، زمان بندی ساعتی و تقویت سازمان های مدیریت بحران از مهم ترین راهبردهای پیشنهادی برای کاهش بحران در مسیرها است.
۱۲۹.

مدیریت مسیرهای راهپیمایی با رویکرد پدافند غیرعامل، مطالعة موردی: کلان شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا دوره شانزدهم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ (پیاپی ۷۷)

کلیدواژه‌ها: اصفهان آسیب پذیری پدافند غیرعامل بحران های شهری مسیرهای راهپیمایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۱ تعداد دانلود : ۸۷۹
امروزه، برنامه ریزی و مدیریت بحران شهری جایگاه ویژه ای در حوزة مسائل شهری پیدا کرده است. وقوع بحران های انسانی متعدد در شهرها و کلان شهرهای دنیا و نیاز به برنامه ریزی و مدیریت این گونه بحران ها سبب شده است تا مدیران و برنامه ریزان شهری نیاز به تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه را به خوبی احساس کنند. گاهی، وقوع بحران های انسانی از قبیل شورش ها و آشوب های شهری در شهرها و کلان شهرها و حوادث ثانویة ناشی از آن ها (خسارت به اموال عمومی، وندالیسم و سرقت) در برهه ای، باعث نبود امنیت در شهرها شده است و مدیریت آن ها راهکارهایی اساسی را طلب می کند. مسیرهای هشت گانة راهپیمایی شهر اصفهان که هر ساله در روزهای خاصی از سال جمعیت انبوهی را در خود می پذیرد، ممکن است در معرض هر گونه بحران احتمالی قرار بگیرد. وقوع بحران در این مسیرها نه تنها خسارت ها و تلفات مالی و جانی فراوانی به بار می آورد؛ بلکه تجمع جمعیت در این مسیرها نیز ممکن است باعث کاهش کارایی سازمان های متولی بحران در این مسیرها شود. فرضیة تحقیق این است که مسیرهای راهپیمایی شهر اصفهان با توجه به تراکم کاربری ها در معرض آسیب پذیری قرار دارند. مطالعات میدانی، پراکندگی فضایی کاربری ها در نقشه های ترسیمی با GIS و محاسبات پژوهشگران حاکی از آسیب پذیری بالای مسیرهای پنج، هشت و شش است. در ضمن، هنگام وقوع بحران کارایی سازمان های متولی بحران نیز کاهش می یابد و این کاهش در مسیر اول و سوم بسیار بارزتر است. بنابراین به جای مسیرهای با آسیب پذیری بالا مسیرهای جدید پیشنهاد شده و برای سایر مسیرها نیز در جهت کاهش خسارت ها و تلفات، راهبردهای مدیریتی معرفی شده است.
۱۳۰.

سطح بندی و سنجش درجه توسعهیافتگی شهرستان های استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال بیست و سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: تحلیل عاملی استان مازندران توسعه یافتگی نابرابری تحلیل خوشه ای سطوح توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۲۷۷
برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوع های مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، لازمه برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است. کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دست آوردها و امکانات جامعه یکی از مهمترین معیارهای توسعه به شمار می آید. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد، توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوت های ناحیه ای و پراکندگی متناسب جمعیّت در سطح منطقه است. توسعه متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت نیازهای جامعه و بهبود آنهاست. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی منطقه ای، سطح بندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است. در پژوهش حاضر سعی شده با بهره گیری از دو تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای و استفاده از 88 شاخص توسعه در زمینه های (اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، کشاورزی و ... ) به تعیین و تحلیل سطوح توسعه شهرستان های استان مازندران پرداخته شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی – توسعه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین شهرستان های استان به لحاظ شاخص های توسعه اختلاف وجود دارد و نتیجه به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی، شهرستان ها را در 5 سطح بسیار برخوردار، برخوردار، نسبتاً برخوردار، محروم و بسیار محروم قرار داده که شهرستان های سوادکوه و رامسر به ترتیب با امتیاز 93/1 و 83/0 در سطح بسیار برخوردار و شهرستان های نکاء و گلوگاه به ترتیب با امتیاز 12/1- و 85/0- در سطح بسیار محروم واقع شده اند. نتایج نشان می دهد که 5/12 درصد شهرستان ها در سطح بسیار برخوردار، 75/18درصد درسطح برخوردار، 75/18درصد در سطح نسبتاً برخوردار، 5/37 درصد در سطح محروم و 5/12درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفته اند. با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستان های استان در 5 گروه همگن طبقه بندی شده اند.
۱۳۱.

تحلیل تطبیقی سطح و میزان توسعه یافتگی اجتماعی شهرستان های استان هرمزگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۶)

کلیدواژه‌ها: تحلیل عاملی استان هرمزگان تحلیل خوشه ای شاخص های توسعه درجه توسعه یافتگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۸۳
هدف اصلی برنامه ریزی منطقه ای در کشورهای مختلف تحقق توسعه و کاهش نابرابریهای منطقه ای و نیل به توسعه پایدار است. گام نخست درحل مسائل ناشی ازعدم تعادل های منطقه ای شناخت وسطح بندی مناطق از نظربرخورداری در زمینه های گوناگون اقتصادی، زیربنایی، ارتباطات، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی، آموزشی، وغیره است. لازمه برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر به لحاظ توسعه است. این تحقیق تلاش دارد با بهره گیری از روش های اسنادی، تحلیلی و علی و با استفاده از روش تحلیل عاملی، با بکاربردن ۳۸ شاخص آموزشی، بهداشتی و درمانی، فرهنگی، زیر بنایی و ارتباطی شهرستان های استان هرمزگان را از لحاظ میزان توسعه یافتگی رتبه بندی نماید. در این مقاله ابتدا ضمن تشریح تکنیک تحلیل عاملی و با استفاده از نرم افزار spss. ۱۶ شاخص های مورد مطالعه به ۵ عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارائه گردیده است. سپس بر اساس نتایج حاصله (امتیازات عاملی) با بکار گیری روش تحلیل خوشه ای، سطح بندی شهرستان های استان هرمزگان در گروه های همگن و مشابه به لحاظ میزان توسعه یافتگی هر یک از آن ها صورت پذیرفته است. نتایج حاصله از این تحقیق نشان می دهد که پراکنش سطوح توسعه نامتعادل بوده وبین شهرستان های استان هرمزگان ازنظرتوسعه یافتگی ناهماهنگی دیده می شود و این تفاوت وپراکندگی دربخشهای مختلف آموزشی، بهداشت و درمان، فرهنگی، ارتباطات و رفاهی وزیربنایی وجود دارد. به طوری که شهرستان های ابوموسی، پارسیان، بندرعباس توسعه یافته و شهرستان های بستک، لنگه، حاجی آباد در حال توسعه و شهرستان های خمیر، رودان، قشم کمترتوسعه یافته و شهرستانهای جاسک و میناب در سطح محروم هستند. راهکارهای این تحقیق می تواند در بهینه سازی وضع موجود و ساماندهی سطوح توسعه در این استان مؤثر باشد.
۱۳۲.

کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی AHP در مکان یابی جایگاه دفن پسماند (شهر مرودشت)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال اول زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ 19 - 29

کلیدواژه‌ها: مکانیابی پارکینگ روش تحلیل سلسله مراتبی AHP شهر رشت منطقه دو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۲۸۷
مکان یابی محل های مناسب دفن پسماند از اقدامات مهم در فرایند مدیریت جامع پسماند های شهری است. محل کنونی دفن پسماند شهر مرودشت علاوه بر تکمیل ظرفیت از موقعیت محیطی کاملاً نامناسبی بهره گرفته و آثار و آلودگی های زیست محیطی آن نه فقط در شرایط کنونی پدیدار شده بلکه در آینده نزدیک نیز آثار منفی خود را بهتر نشان داده و توسعه ی پایدار این شهر را با بحران مواجهه خواهد ساخت. در این پژوهش با استفاده از عوامل طبیعی، داده هایی چون فاصله از محدوده ی قانونی شهر، فاصله از جاده، توانایی اراضی، فاصله از عوارض مصنوع (روستا، تأسیسات و تجهیزات شهری، معادن)، فاصله از گسل های منطقه، و همچنین بررسی وضعیت هیدرواقلیم منطقه از جمله فاصله از آب های سطحی منطقه، جهت باد، دما، بارش و غیره در محیط GIS، ابتدا محدودیت های منطقه مورد مطالعه از لحاظ دفن پسماند (مناطق ممنوعه از نظر زیست محیطی) استخراج و سپس مقادیر لایه های اطلاعاتی بر اساس توابع عضویت فازی و بر اساس مطلوبیت آن ها نسبت به هدف در بازه استاندارد صفر و یک قرار گرفتند. این لایه ها در نهایت بر اساس وزن های استخراج شده از طریق روش AHP، و به روش ترکیب خطی- وزنی با یکدیگر تلفیق و در نهایت مناطق مناسب جهت دفن پسماند استخراج گردیدند
۱۳۳.

ساماندهی بافت فرسوده شهری ( نمونه موردی: شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: بافت قدیم شهر شیراز ساماندهی بافت فرسوده کاربری اراضی شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰۴ تعداد دانلود : ۸۲۷۳
گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت های قدیمی شهرها کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست داده اند و این بافت ها با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده اند. منطقه 8 شهرداری شیراز که به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافت های فرسوده کشور محسوب می گردد. هدف اصلی و کلی این تحقیق، شناخت ویژگی های اقتصادی و اجتماعی ساکنان بافت فرسوده(شهر شیراز) و همچنین شناخت وضعیت کالبدی بافت است. روش تحقیق در این مقاله با توجه به موضوع، اهداف و فرضیات تحقیق، به صورت کتابخانه ای، میدانی(مشاهده، مصاحبه و پرسش نامه) و استفاده از نرم افزارهای مختلف مانند GIS, SPSS, Auto Cad است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج تحقیق نشانگر آن است که کمبود امکانات، خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی سبب مهاجرت ساکنان بومی به مناطق دیگر شهر شده و باعث منفی شدن نرخ رشد جمعیت بافت، طی سال های اخیر شده است و از طرف دیگر به خاطر وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنان بافت، سبب شده تا روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند شود، که این عوامل سبب فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت شده است.
۱۳۵.

سطح بندی و ساماندهی توسعه کشاورزی در شهرستانهای استان فارس با استفاده از GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد کشاورزی و توسعه بهار ۱۳۹۱ شماره ۷۷

کلیدواژه‌ها: استان فارس توسعه کشاورزی سامانه اطلاعات جغرافیایی مدل اصلاحی آنالیز اسکالوگرام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۷ تعداد دانلود : ۹۵۷
۱۳۶.

مدیریت پسماندهای جامد شهری، گامی در راستای توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر زنجان

نویسنده:
منبع: مطالعات و پژوهش های شهری منطقه ای دوره چهارم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار بازیافت مدیریت پسماندها پسماندهای جامد شهری شهر زنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۹۲
امروزه جمع آوری و دفع پسماندها به طریقی مناسب که باعث کاهش خطرات مربوط به سلامتی انسان­ها و آسیب­های زیست- محیط گردد؛ حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش ارائه سیمایی از وضعیت پسماندهای جامد شهری از نظر میزان تولید، سرانه، ترکیب فیزیکی و انواع روش های دفع در شهر زنجان است. داده­ها با استفاده از روش میدانی و آنالیز وزنی - حجمی نمونه هایی از مواد زاید جامد، در فاصله زمانی پاییز 1387 تا تابستان 1388 از طریق روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی جمع آوری شده است. یافته ها حاکی است شهروندان زنجانی روزانه حدود 270 تن مواد زاید جامد تولید می کنند سرانه هر نفر 77/0 کیلوگرم است که 13/0 کیلوگرم از متوسط سرانه در ایران بیشتر است. بخش عمده پسماندهای شهر زنجان را مواد آلی (حدود 73 درصد) تشکیل می دهد و سهم پسماندهای خشک نسبت به کل پسماند تولیدی در حال افزایش است. راهکارهای اجرایی برای مدیریت پسماندهای جامد شهر زنجان عبارتند از: جداسازی و تفکیک پسماندها در مبدا به دلیل سهولت، نیاز به وقت و هزینه کمتر، آلوده نشدن و تخریب کمتر مواد قابل بازیافت به مراتب از جداسازی در سایر مراحل مدیریت مواد جامد مطلوب تر، کارآمدتر و عملی تر است. ارزش قابل توجه تفکیک پسماند خشک در مبدا و پسماندهای خشک از کل پسماند تولیدی نیز به تولید انرژی از پسماند، به لحاظ زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی از یک سو و لزوم دفن صحیح و بهداشتی و همگامی با سایر کشورهای جهان از سوی دیگر، اتخاذ استراتژی مناسب و برنامه­های اجرایی متناسب را برای شهر زنجان تجویز می نماید. بر این اساس دو استراتژی تفکیک و جداسازی پسماندهای جامد در مبدا و استراتژی افزایش میزان پسماند پردازش شده، پیشنهاد می­شود.
۱۳۷.

تحلیل فضایی اماکن ورزشی در مناطق 5 و 6 اصفهان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: سیستم اطلاعات جغرافیایی تحلیل فضایی اماکن ورزشی مناطق 5 و 6 شهر اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری فضا و محیط شهری
تعداد بازدید : ۱۱۲۳ تعداد دانلود : ۵۳۹
اماکن و فضاهای ورزشی از مهمترین کاربری های شهری در جهت افزایش سلامت جسمانی و روانی شهروندان می باشند، که مکان گزینی بهینه برای آنها از مهمترین وظایف مدیران، مسئولان و برنامه ریزان شهری است. تعدد عوامل مؤثر در مکان یابی اماکن ورزشی با توجه به مشکلات شهرهایی با بافت فشرده همانند اصفهان، استفاده از روش های نوین را امری بسیار ضروری نموده که بی توجهی به این موضوع در بسیاری از موارد موجب هدر رفتن سرمایه های زیادی شده است. هدف پژوهش حاضر تعیین وضعیت مکانی اماکن ورزشی موجود در دو منطقه 5 و 6 شهر اصفهان و ارزیابی عملکرد مدیران مربوطه در زمینه مکان یابی بود، که متعاقبا به واسطه نتایج به دست آمده به تعیین نیازها و کمبود های موجود در محدوده پرداخته شد. در این پژوهش از فن آوری GIS استفاده شد که ابتدا داده های مکانی از روی نقشه های رقومی و خطی تهیه و سپس داده های توصیفی جمع آوری شده از اسناد و مدارک، آمار و مشاهده میدانی با آن ها تلفیق و تشکیل پایگاه اطلاعاتی دادند. برای انجام عملیات تحلیل فضایی از معیارهای سازگاری، ایمنی، جمعیت، دسترسی و توزیع عادلانه استفاده گردید، که با استفاده از یک روش ابتکاری برای هر یک از اماکن ورزشی بر اساس هر معیار امتیازی در نظر گرفته شد. پس از جمع بندی امتیازهای به دست آمده مشخص شد، 7 درصد از اماکن مورد بررسی در وضعیت بسیار نامناسب، 26/52 درصد در وضعیت نامناسب، 63/29 درصد در وضعیت متوسط، 88/9 درصد در وضعیت مناسب و 23/1 درصد در وضعیت بسیار مناسب قرار داشتند. در نهایت، بر اساس نقشه ها و نتایج به دست آمده، کمبودها و نیازهای منطقه از لحاظ تاسیسات ورزشی به طور کامل مشخص گردید.
۱۳۸.

تحلیلی بر شاخص های توسعه ی کشاورزی و سطح بندی شهرستان های استان خوزستان با بهره گیری از روش آنالیز اسکالوگرام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصاد کشاورزی جلد ۴ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: توسعه استان خوزستان توسعه کشاورزی سامانه اطلاعات جغرافیایی روش آنالیز اسکالوگرام

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد توسعه اقتصادی،تغییر تکنولوژیکی،رشد توسعه اقتصادی تحلیل های منطقه ای ،شهری و روستایی
  2. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد بخشی،اقتصاد صنعتی،کشاورزی،انرژی،منابع طبیعی،محیط زیست اقتصاد کشاورزی تکنولوژی کشاورزی،خدمات توسعه ای
تعداد بازدید : ۱۰۷۱ تعداد دانلود : ۵۵۰
۱۳۹.

انتخاب مکان بهینه به منظور ساخت اماکن ورزشی روباز با استفاده از GIS مطالعة موردی: منطقه های 5 و 6 شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت ورزشی (پژوهشکده تربیت بدنی) زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: سیستم اطلاعات جغرافیایی مکان یابی مکان بهینه اماکن ورزشی روباز منطقه های 5 و 6 اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۸۰
امروزه در ایران مکان یابی برای ساخت اماکن ورزشی، بیشتر به صورت سنتی و سلیقه ای انجام می شود که در بسیاری از موارد به دلیل پیش بینی نشدن مسائل ضروری به بهره وری نامناسب و اتلاف بودجه های هنگفت منجر می شود. هدف پژوهش حاضر ارائة الگوهای علمی و عملی به منظور یافتن بهترین اراضی برای ساخت انواع اماکن ورزشی روباز است که در این الگوها، به معیارهای توزیع فضایی عادلانة اماکن، امنیت و سلامتی بیشتر و دسترسی آسان تر شهروندان، سازگاری مکان ورزشی با سایر عناصر شهری و حداکثر مطلوبیت و کارآیی توجه شد. در این تحقیق بخش جنوبی شهر اصفهان (دو منطقة 5 و 6) با مساحتی برابر 12500 هکتار و بافت متراکم شهری به عنوان نمونة مطالعاتی در نظر گرفته شد. برای الگوسازی از فناوری GIS استفاده شد که بر اساس آن، پس از گردآوری داده های مکانی و توصیفی، پایگاه اطلاعاتی تشکیل و برای هر معیار نقشه ای تهیه شد. در نهایت، با جمع بندی نقشه ها، اراضی محدوده به پنج طیف با درجة مطلوبیت بسیار مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و کاملاً نامناسب برای ساخت انواع اماکن ورزشی روباز تقسیم شد. برای زمین های روباز چمن %3، استخرهای روباز %21، پیست های اسکیت %26 و زمین های تنیس %20 از اراضی محدوده در وضعیت بسیار مناسب قرار داشتند. پس از مشاهدة میدانی این اراضی مشخص شد که آن ها در مناطقی قرار دارند که مسیرهای ارتباطی، تراکم جمعیتی و عناصر شهری سازگار نسبت به عناصر شهری ناسازگار در مقایسه با سایر مناطق بیشتر و تراکم اماکن ورزشی هم نوع کمتر بود.
۱۴۰.

سطح بندی محلات شهری بر اساس میزان بهره مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره گیری از تکنیک TOPSIS (مطالعه موردی: محلات شهر آباده)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: آباده کاربری اراضی شهری مدل TOPSIS پایداری محلات

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری توسعه پایدار شهری
تعداد بازدید : ۱۱۲۴ تعداد دانلود : ۶۴۲
یکی از راه های دست یابی به توسعه پایدار شهری، فراهم نمودن امکانات و خدمات مورد نیاز شهروندان ساکن در محلات شهری است. در پژوهش حاضر به منظور سنجش محلات چهارده گانه شهر آباده از نظر میزان دستیابی افراد ساکن در محلات شهری به امکانات و خدمات مورد نیاز، ابتدا سرانه وضع موجود هر یک از افرد از کاربری های خدماتی وضع موجود شهر از نقشه DWG شهر با مقیاس 1:10000 استخراج گردید و سپس با بهره گیری از تکنیک تاپسیس، به ارزیابی هر یک از محلات از نظر میزان برخورداری از امکانات و خدمات پرداخته شد و نتایج به صورت سطح بندی محلات شهر در 5 دسته از نظر میزان دست یابی به خدمات ارائه گردید. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری محلات شهری آباده از امکانات و خدمات شهری حاکی از آن است که در بین محلات شهری، از نظر میزان دستیابی به امکانات و خدمات شهری تفاوت فاحشی بر قرار است، به گونه ای که بین محروم ترین (تل آسیاب) و برخوردارترین محلات شهر اختلاف فاحشی وجود دارد. سطح بندی محلات شهری به گونه ای است که سه محله سعدی، بافت قدیم و محمود آباد در سطح ورا توسعه، محلات استقلال شرقی و بافت مرکزی وراتوسعه، محلات همت آباد، استقلال غربی، فاطمیه و سیدان در سطح متوسط قرار گرفته اند و محله تل آسیاب نیز در سطح فرو توسعه یعنی پایین ترین سطح برخورداری قرار دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان