مصطفی زندیه

هدف: دستیابی به اهداف زمانی و هزینه ای پروژه ها در دنیای واقعی به دلیل مسائل پیش بینی نشده و غیرقطعی، با دشواری روبروست. تخمین های زمانی و هزینه ای در ابتدای پروژه معمولاً خوش بینانه بوده و عدم قطعیت هایی را که منجر به انحراف از اهداف تعیین شده می گردند، در نظر نمی گیرد. هدف این پژوهش ارائه روش ترکیبی تخصیص منبع افزونه و بافر جهت بهبود دستیابی به اهداف زمانی و هزینه ای (پایایی پروژه) است. روش: در این پژوهش با استفاده از تخصیص یک ذخیره زمانی احتیاط در پایان هر فعالیت و در پایان پروژه و تخصیص منابع افزونه، پایایی پروژه به گونه ای بهبود یافته است که زمان و هزینه، هر یک فدای دیگری نگردیده و مطلوب ترین میزان هزینه و زمان برای پروژه دستیابی گردد. برای این منظور مدل ریاضی تخصیص بهینه بافر و منبع افزونه جهت بهبود پایایی زمانی و هزینه ای، ارائه گردیده و کاربردی بودن آن در یکی از پروژه های واقعی صنعت نفت و گاز کشور مورد بررسی و روایی سنجی قرار گرفته است. یافته ها: یافته های پژوهش بیانگر ایجاد بهبود 37 درصدی در پایایی زمانی و بهبود 28 درصدی در پایایی هزینه ای پروژه با به کارگیری روش ارائه شده می باشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از بهبود فابل توجه در دستیابی به اهداف زمانی و هزینه ای پروژه با استفاده از روش ارائه شده و با در نظر گرفتن شرایط واقعی پروژه ها شامل عدم قطعیت ها و شرایط ویژه مانند تحریم ها می باشد.

گردش شغلی، عملیات استاندارد سلول های ناب شناخته می شود. با این حال، گردش شغلی به عنوان تشریح کننده عملکرد سلول ناب در پژوهش ها بررسی نشده است. فاصله (تواتر) گردش شغلی از طریق اثرگذاری بر نحوه تخصیص وظایف به افراد، بر عملکرد سلول در خلال چند دوره گردش شغلی تأثیر می گذارد. در این پژوهش، عملکرد سلول ناب از طریق عامل فاصله گردش شغلی و به همراه عوامل مرتبط با سلول (شامل اندازه سلول، نوع وظایف سلول و زمان تکت) تشریح شده است که نوآوری اصلی تحقیق نیز به شمار می آید. پس از مدل سازی ریاضی و تحلیل آن، آزمایش های مناسب با استفاده از طراحی آزمایش های تاگوچی اجرا شد و داده ها در قالب جواب های نزدیک به بهینه برای اهداف عملکردی سلول به دست آمد. سپس با تحلیل واریانس یک و چندمتغیره، اثر عوامل آزمون شد. نتایج تحقیق اثر عامل فاصله گردش شغلی و روابط متقابل پیچیده میان آن و دیگر عوامل را تأیید کرد و الگوهایی را در زمینه رفتار معیارهای عملکرد سلولی تعیین کرد.

در طی دهه گذشته، به دلیل قوانین زیست محیطی و فضای رقابتی تدوین یک برنامه تاکتیکی موثر که از یک طرف قادر به برنامه ریزی کارا و یکپارچه تامین کالا برای مشتریان باشد و از طرف دیگر مسئولیت سازمان ها برای جمع آوری کالای معیوب را در نظر بگیرد، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. در این مقاله یک برنامه ریزی خطی عدد صحیح آمیخته در نظر گرفته شده است که در جهت رو به جلو مواد اولیه را از تامین کنندگان به کارخانه ها و در ادامه از طریق مراکز توزیع، محصول نهایی را به مشتریان تحویل می دهد. از طرفی به طور همزمان کالای بازیافتی از مشتریان را جمع آوری کرده وارد چرخه بازسازی و یا انهدام ایمن می کند. از آنجایی که مساله مورد برسی از دسته مسائل NP-hardاست، برای حل آن از الگوریتم فراابتکاری شبیه سازی تبرید مبتنی بر ابر برای اولین بار در پیشینه این حوزه استفاده شده است. همچنین برای نمایش جواب از روش درخت پوشا که نسبت به روش های دیگر در ادبیات موضوع از آرایه های کمتری استفاده می کند بهره جسته ایم. برای تحلیل دقت و سرعت الگوریتم مورد بررسی، عملکرد آن را با الگوریتم ژنتیک و الگوریتم شبیه سازی تبرید (که در ادبیات موضوع به کار گرفته شده بودند) مقایسه کرده ایم. نتایج نشان می دهند تابع هزینه در الگوریتم شبیه سازی تبرید مبتنی بر ابر نسبت به هر دو الگوریتم مورد بررسی در ادبیات پاسخ های دقیق تری را ارائه می دهد. همچنین از نظر معیار سرعت همگرایی، روش پیشنهادی نسبت به الگوریتم ژنتیک در وضعیت بهتری است اما نسبت به الگوریتم شبیه سازی تبرید تفاوت معنا داری ندارد.

هدف: امروزه بهره وری یکی از عوامل مهم در رشد اقتصادی است. در سطح سازمان، سطح بالای بهره وری نشان دهنده عملکرد مطلوب برای کسب مزیت رقابتی است. با وجود نقش مهم ارزیابی بهره وری سازمان های خدماتی در رشد اقتصادی، مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است. هدف این پژوهش، ارزیابی بهره وری خدمات با رویکرد ترکیبی بهترین بدترین فازی و تحلیل پوششی داده است. روش: در مرحله اول با مروری جامع بر ادبیات پژوهش، به شناسایی شاخص های ارزیابی بهره وری خدمات پرداخته شد. در ادامه، شاخص های ارزیابی با استفاده از روش بهترین بدترین فازی وزن دهی شدند. پس از وزن دهی شاخص ها و تعیین میزان اهمیت هر یک از آن ها با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده ها، کارایی و اثربخشی و بهره وری شرکت توزیع برق مازندران، طی 5 سال متوالی از 1395 تا 1399ارزیابی شد. یافته ها: در این پژوهش با استفاده از شاخص های کمّی و کیفی مؤثر بر ارزیابی بهره وری شرکت های توزیع برق، به ارزیابی هم زمان کارایی و اثربخشی و بهره وری پرداخته شد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش کمک می کند تا ارزیابی بهره وری خدمات با تأکید بر هر دو جنبه کمّی و کیفی خدمات و توجه به ابعاد کارایی و اثربخشی، به طور هم زمان صورت گیرد. همچنین مبتنی بر نتایج پژوهش، استراتژی های بهبود بهره وری ارائه شد.

مقدمه: مراکز بهداشت و درمان در سراسر دنیا با فشارهای قابل توجهی برای افزایش بهره وری روبرو هستند. از این رو به منظور بهبود کیفیت خدمات، نیاز به اجرای اصول ناب بسیار احساس می شود. هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی عوامل کلیدی موثر بر پیاده سازی تفکر ناب در حوزه خدمات سلامت است. روش ها: پژوهش حاضر نوعی مطالعه کاربردی-توصیفی است که در سال 1398 انجام شد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای-میدانی با استفاده از پرسش نامه، مطالعه مقالات و مصاحبه با افراد خبره بود. جامعه آماری پژوهش 15 نفر از متخصصان حوزه سلامت در پنج مرکز درمانی کلانشهر اصفهان بودند. پس از بررسی متون، 16 عامل موثر بر اجرای تفکر ناب در حوزه خدمات سلامت شناسایی و با استفاده از روش دلفی فازی مهم ترین آن ها غربال شد. در ادامه با بکارگیری روش دیمتل رابطه درونی این عوامل بررسی و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای، مهم ترین آن ها اولویت بندی شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد رهبری فعال، زیرساخت های مراکز درمانی، مقاومت کارکنان، اهداف مشخص، سرمایه گذاری پول و زمان، مشارکت کارکنان، رویکرد گام به گام، آموزش، نظارت و اجرای ممیزی و اهمیت دادن به مفهوم تیم، به ترتیب مهم ترین عوامل موثر بر پیاده سازی تفکر ناب در حوزه خدمات سلامت هستند. نتیجه گیری: سازمان های بهداشت و درمان، در تلاش برای دستیابی به موفقیت در اجرای سیستم ناب، باید رهبری را تقویت، زیرساخت های لازم را فراهم و تخصیص منابع کافی را تضمین کنند. لازم است مدیریت از قبل، اهداف مشخص و روشنی در پیشبرد پروژه ها داشته باشد. رویکرد گام به گام نیز به عنوان یک روش مهم در بهبود اجرای پروژه، می تواند به درک دقیق فرآیند اجرای اصول ناب کمک کند.

یکی از چالش های اساسی تولیدکنندگان در سیستم های تولید براساس سفارش، برقراری توازن بین سفارش های ورودی و منابع محدود است. ازاین رو آنها باید برخی سفارش ها را انتخاب و بعضی را رد کنند. علاوه بر این، در پذیرش سفارش ها باید زمان بندی کارهای جاری در نظر گرفته شود. در تحقیق پیش رو در مورد مسئله زمان بندی و پذیرش سفارش در سیستم تولیدی خط جریان منعطف بدون وقفه بحث شده است. سفارش هایی که امکان تحویل در موعد مقرر را نداشته باشند، رد می شوند. بیشتر تحقیقات صورت گرفته مبتنی بر بهینه سازی تک هدفه اند، درصورتی که در شرایط واقعی باید اهداف مختلف را در تصمیم گیری مدنظر قرار داد. به همین دلیل مدل دو هدفه ای با اهداف حداکثر سازی سود و حداقل سازی میزان انحراف ها از موعد تحویل، ارائه شده است. به دلیل پیچیدگی زیاد مدل، روش های دقیق جواب بهینه ای را تولید نمی کنند، بنابر این دو الگوریتم فراابتکاری NSGA II و MOSA برای این مسئله توسعه داده شده و عملکرد آنها در سه دسته مختلف مسائل از طریق شاخص های کمّی مقایسه شد.  

انجام پژوهش برخوردار از سهم نظری، بررسی پیشینه نظری بدون سوگیری و شناسایی حوزه های نوظهور پژوهشی از مهمترین دغدغه های هر پژوهشگری در انجام پژوهش های دانشگاهی است. یکی از راهبردهای موجود برای رفع این مشکلات رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی دانشگاهی است. این شبکه ها با در نظر گرفتن حوزه های پژوهشی با کارکرد ساختارهای اجتماعی، بر اساس معیارهای کتاب سنجی مانند هم استنادی، استناد، جفت سازی کتاب شناختی، هم رخدادی واژگان و هم تالیفی ترسیم شده که هر کدام کاربردهای خاص خود را داشته و برای پاسخ به سوالات خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. هدف از پژوهش حاضر نحوه ارزیابی و تحلیل شبکه های اجتماعی و کاربردهای آن در پژوهش های حوزه مدیریت و کسب وکار است. بدین سان، معیارهای کتاب سنجی مورد استفاده در ترسیم این شبکه ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین ارزیابی می شود که هر کدام از شبکه های ترسیم شده برای پاسخ به چه سوالاتی مناسب است. به منظور انجام چنین تحلیل هایی یک فرایند 5 مرحله ای معرفی شده و سپس مراحل گام به گام اجرای یک تحلیل شبکه اجتماعی با جزئیات کامل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین مهمترین پایگاه های داده مورد استفاده برای گردآوری فراداده های لازم معرفی شده و برخی ابزارهای موجود به منظور تحلیل و مصورسازی شبکه های اجتماعی دانشگاهی به اختصار مورد بررسی قرار می گیرد. به منظور آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان با این رویکرد، حوزه پژوهشی نوآوری راهبردی مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد و کاربردهای رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی به صورت عملی بیان می شود. نتایج نشان گر ظرفیت بالای حوزه نوآوری راهبردی برای ورود پژوهشگران بوده و موضوعات جدید در این حوزه نیز معرفی شده اند. 

نگهداری و تعمیرات سهم قابل توجهی از هزینه های زنجیره های تامین و سیستم های تولیدی را شامل می شود. امروزه با رشد تکنولوژی های مبتنی بر فناوری اطلاعات سیستم های هوشمند نت نیز بسیار در عرصه بین المللی در حال گسترش می باشد. در این تحقیق به توسعه یکی از روش های نوین نگهداری و تعمیرات مبتنی بر پایایی که در آن یک سامانه هوشمند به تعیین تعمیر یا تعویض بر اساس سطح پایایی سیستم می پردازد در مسئله بسیار پر کاربرد کارکارگاهی منعطف خواهیم پرداخت. بعلاوه با توجه اهمیت تولید سبز، در مسئله تصمیم گیری توسعه داده شده انرژی مصرفی در کنار دو تابع هدف هزینه های تولید و پایایی سیستم به توازن می رسد. در توسعه نوآوری تحقیق، همانند مدل های محاسباتی وزارت نیرو در مدل محاسبه انرژی توجه به مناطق کمتر توسعه داده شده هم به عنوان یک عامل اجتماعی در نظرگرفته شده است. بعلاوه پایایی توسعه داده شده برای سیستمی پیچیده شامل چندین ماشین با عمر تجهیزات وابسته به زمان با قابلیت تعمیرپذیری می باشد و در آن مدت زمان انجام عمل ها، زمان نگهداری و تعمیرات و سطح پایایی پس از تعمیرآن ها همگی تصادفی می باشند. سپس مدل توسعه داده شده توسط الگوریتم های فراابتکاری مناسب سازی شده با رویکرد بهینه سازی مبتنی بر شبیه سازی حل شده و جواب های بدست آمده به وسیله روش های آماری و غیرآماری تحلیل شده اند. تحلیل محاسباتی نتایج بدست آمده حاکی ازکارا بودن الگوریتم های حل برای مسئله پیچیده چندهدفه قویا تصادفی می باشد که می توانند به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم در دست توسعه دهندگان نرم افزار در این حوزه قرار گیرد.

هدف: شبکه تأمین درهم آمیخته، مجموعه ای از زنجیره های تأمین به هم پیوسته است که با همکاری بلندمدت میان این زنجیره تأمین ها تحت اختلال های متعدد، می تواند محصولات و خدمات را به مشتریان متعدد ارائه کند. در صنعت کاشی و سرامیک اختلال هایی وجود دارد، مانند اختلال در ظرفیت مراکز که از در دسترس نبودن مواد اولیه و ماشین آلات تولیدی، به دلیل اِعمال تحریم ها نشئت گرفته و به عدم مدیریت تولید مناسب و افزایش هزینه ها منجر شده است. شبکه تأمین درهم آمیخته کاشی و سرامیک برای مواجهه با این اختلال ها، می بایست تاب آوری و یکپارچگی را در تمامی زنجیره ها افزایش دهد. هدف پژوهش، طراحی شبکه تأمین درهم آمیخته سه سطحی تاب آور، تحت اختلال و عدم قطعیت با افزایش سود و تاب آوری است. روش: این پژوهش برای مواجهه با اختلال در مراکز، از استراتژی توسعه ظرفیت و جداسازی تأمین کننده و در مواجهه باعدم قطعیت پارامتر تقاضا، از روش برنامه ریزی مقید به شانس فازی استفاده کرده است. مدل این پژوهش از نوع برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط چند دوره ای چند محصولی است. برای حل بهینه سازی دو هدفه (سود و ریسک) از روش اپسیلون محدودیت تقویت شده استفاده شده و مجموعه جواب پارتو به دست آمده است. برای اعتبارسنجی مدل، از داده های واقعی مربوط به شبکه تأمین درهم آمیخته کاشی و سرامیک (زنجیره تأمین های به هم پیوسته کاشی و سرامیک، لعاب و گلوله آلومینا) استفاده شده و در آخر، به کمک نرم افزار گمز حل شده است. یافته ها: بر اساس خروجی مدل و نتایج متغیرهای تصمیم در حالت قطعی نسبت به حالت غیرقطعی، میزان سود ۳درصد افزایش و میزان ریسک ۷درصد کاهش داشته است. نتایج عددی تحلیل حساسیت نشان می دهد که تغییر مقدار پارامتر اپسیلون، سطح خطا در عدم ارضای قیود فازی، از صفر به 05/0 و از 05/0 به 1/0 به ترتیب باعث افزایش ۲ تا ۷ درصدی سود می شود. همچنین در حالت مطلوب، میزان افزایش ظرفیت در مرکز تولید گلوله آلومینا، ۲۰درصد، در مرکز تولید کاشی ۱۰ درصد و در مرکز تولید لعاب ۳۰ درصد است. نتیجه گیری: در شرایط کنونی جهان که زنجیره تأمین ها به سمت شبکه های تأمین درهم آمیخته تکامل می یابد، تعداد مطالعات صورت گرفته روی این شبکه ها بسیار اندک است. با توجه به ماهیت شبکه تأمین درهم آمیخته، مدل عمومی ارائه شده، امکان ارسال مواد خام یا محصولات از روابط درون زنجیره ای (شامل رابطه میان تأمین کنندگان و تولیدکنندگان و رابطه میان تولیدکنندگان و مشتریان) و همچنین از روابط بین زنجیره ای (شامل رابطه بین تأمین کنندگان یک زنجیره با تأمین کنندگان زنجیره دیگر، رابطه بین تولیدکنندگان یک زنجیره با تولیدکنندگان زنجیره دیگر، رابطه میان مشتریان (مراکز تولید) یک زنجیره با مشتریان (نهایی) زنجیره دیگر، رابطه برگشتی تولیدکنندگان یک زنجیره به تأمین کنندگان زنجیره دیگر) وجود دارد و مدل به طور هم زمان تصمیم های استراتژیکی همچون انتخاب مجموعه ای از مراکز نیازمند به افزایش ظرفیت را در نظر می گیرد و تصمیم های عملیاتی (میزان تولید، میزان انبارش و میزان حمل ونقل) بر این اساس بهینه می شوند.