ارزیابی وجودشناختی تقریر فارابی از برهان طرف و وسط ارسطو در اثبات وجود خدا (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
برهان طرف و وسط، یکی از براهین مشهور ارسطو در امتناع تسلسل است که فارابی برای اثبات وجود خدا از آن بهره گرفته است. در برهان طرف و وسط، خصوصیتی که تاثیرگذاری عمده و غیر قابل انکار دارد، مساله علیت است. پرسش اصلی ما در این نوشتار و جهت مغفول مانده در این برهان، این است که سلسله معالیل در برهان طرف و وسط از چه جهتی محتاج علت مافوق خود هستند؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس داده های کتابخانه ای می کوشد ساختار وجودشناختی برهان را تجزیه و تحلیل نماید و به این نتیجه رسیده است که می توان این برهان را همچون موجودی خارجی و صاحب تاثیر در نظر گرفت که دارای ماده و صورتی است. ماده این برهان مولفه های سه گانه-طرف اولی، واسط و طرف اخیر- و صورت برهان، اصل علیت است و از آنجا که هویت اشیا به صورت آنها است، هویت برهان طرف و وسط هم به اصل علیت است. نتیجه ای که در پایان حاصل شده این است که پاسخ به مساله علیت در برهان طرف و وسط را باید در نظام هستی شناختی فارابی پیدا کرد. در جهانبینی فارابی نظام هستی متشکل از وجود و ماهیت است و او برای هر دوی آنها شیئیت قائل است اما عینیت، خارجیت و تاثیر برای وجود است و به همین خاطر باید گفت که علیت در برهان طرف و وسط به وجود است. وجودی که از علت العلل منشا گرفته و انتظام بخش سلسله علل و معالیل است.An Ontological Evaluation of Al-Farabiʼs Exposition of the “Sides and Middle” Argument in Proving God's Existence
The Sides and Middle Argument is one of Aristotle's well-known arguments for the impossibility of infinite regress, which Al-Farabi employed to prove the existence of God. A significant and undeniable feature of this argument is its reliance on the principle of causality. The central question of this study, which explores a less examined aspect of this argument, is: From what perspective is the sequence of effects in the Sides and Middle Argument dependent on a higher cause? Using a descriptive-analytical method and based on library data, this research seeks to analyze the ontological structure of the argument. The study concludes that the argument can be considered an external entity with causal efficacy, possessing both matter and form. The argument consists of three elements—the first side, the middle, and the final side—while its form is the principle of causality. Since the identity of things lies in their form, the identity of the Sides and Middle Argument is rooted in the principle of causality. The study finds that the resolution to the issue of causality in the Sides and Middle Argument must be sought within Al-Farabi's ontological system. In Al-Farabi's worldview, the ontological system is composed of existence (wujūd) and essence (māhīyyah), both of which he regards as entities. However, he attributes actuality, externality, and causality exclusively to existence. Therefore, causality in the Sides and Middle Argument pertains to the existence, originating from the Cause of all Causes (ʻillat al-ʻilal) and organizing the chain of causes and effects.
تبلیغات
