کارکرد ژانرهای تلفیقی در سینمای بحران (مطالعه ای انتقادی بر سه اثر منتخب از سینمای ایران در دوران کرونا) (۱۳۹۹–۱۴۰۲) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بازتعریف کارکرد ژانرهای تلفیقی در سینمای ایران در دوره همه گیری کرونا و پس از آن (۱۳۹۹–۱۴۰۲)، به یکی از مسائل محوری در تحلیل گفتمان سینمایی بحران تبدیل شده است. این پژوهش با طرح این سؤال که ژانرهای تلفیقی در سینمای ایرانِ دوره بحران کرونا چگونه توانسته اند تجربه زیسته جمعی را بازنمایی کنند؟» به بررسی ساختارهای روایت، فرم های زیبایی شناختی و ابعاد ایدئولوژیک در سه فیلم شاخص این دوره می پردازد. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوای انتقادی است. سه فیلم منتخب دشت خاموش، موقعیت مهدی و مرد بازنده از منظر چگونگی تلفیق ژانر، کارکردهای روایی، بازتاب تجربه زیسته بحران، و ظرفیت های معنایی مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که در این آثار، تلفیق ژانرها صرفاً راهکاری فرمی نبوده، بلکه پاسخی فرهنگی به اضطراب، سوگ و گسست های اجتماعی ناشی از بحران کرونا بوده است. در دشت خاموش، ساختار ایستا و مینیمالیستی با زیبایی شناسی سکوت و حذف کنش، تعلیق روانی و ترومای جمعی را بازنمایی می کند. موقعیت مهدی با بهره گیری از فرم بیوگرافی-حماسی-ملودرام، خاطره ملی را با تجربه سوگ و فقدان شخصی تلفیق می کند. مرد بازنده نیز با درهم آمیزی ژانر پلیسی، اجتماعی و روان شناختی، جامعه ای بی اعتماد و پریشان را در دل روایتی گسسته و ذهن محور به تصویر می کشد. این پژوهش نشان می دهد که ژانرهای تلفیقی در سینمای بحران، به مثابه میانجی هایی میان فرم و محتوا، توانسته اند زبانی روایی خلق کنند که برای بازنمایی تجربه های پیچیده، گنگ، چندلایه و متزلزل دوره کرونا مناسب است. تلفیق ژانری نه تنها به بازنمایی بحران یاری رسانده، بلکه بستری برای مقاومت زیبایی شناختی و بازاندیشی فرهنگی در زیست اجتماعی فراهم کرده است.The Function of Hybrid Genres in Crisis Cinema (A Critical Study of Three Selected Iranian Films During the COVID-19 Era, 2020–2023)
The redefinition of hybrid genre functions in Iranian cinema during the COVID-19 pandemic (2020–2023) has become a subject of critical importance. This period, marked by profound social, psychological, and cultural transformations, prompted Iranian filmmakers to move beyond traditional genre conventions and explore flexible, multilayered, and often ambiguous narrative structures. This qualitative study employs a critical content analysis approach to examine three representative films from this era, focusing on genre hybridity, narrative structure, aesthetics of crisis, and the cinematic representation of lived experiences during the pandemic. The central research question addresses how hybrid genres in Iranian crisis cinema have mediated the collective experience of trauma and uncertainty. Findings reveal that genre hybridity in these films is not merely a formal strategy but serves as a cultural mechanism to articulate complex emotional and social realities. The selected works— The Wasteland (2020), Mahdi’s Position (2021), and The Loser Man (2022)—each demonstrate distinct approaches: from poetic realism and narrative minimalism to non-linear memory reconstruction and psychological ambiguity. These films collectively challenge linear storytelling and genre purity, offering new cinematic languages to express anxiety, institutional distrust, collective grief, and narrative discontinuity. The study concludes that hybrid genres function as narrative mediators between form and social meaning, enabling a cinema of open-ended, affective, and reflective storytelling. In the context of a national crisis, this genre hybridity fosters aesthetic resistance and facilitates new modes of public memory and shared emotional experience—something conventional narratives fail to provide.
تبلیغات
