پتانسیل های اشتغال زا در کارآفرینی گردشگری: مطالعه ای در نواحی روستایی شهرستان سرعین (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: اشتغال زایی یکی از مهم ترین چالش های محیط های روستایی در عصر حاضر به شمار می رود. در این راستا، دسترسی روستاییان به منابع درآمدی و معیشتی در حوزه گردشگری، به عنوان یک اصل اساسی در اشتغال زایی روستایی محسوب می شود. بر این اساس، ایجاد و توسعه گردشگری روستایی از طریق پتانسیل سنجی و برنامه ریزی هدفمند، به عنوان عاملی کلیدی در اشتغال زایی مناطق روستایی ایفای نقش می کند. گردشگری روستایی که به عنوان رهیافتی جایگزین برای توسعه پایدار روستایی شناخته می شود، قابلیت قابل توجهی در ایجاد اشتغال پایدار دارد. این مطالعه با هدف شناسایی و تبیین پتانسیل های اشتغال زای گردشگری در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و کالبدی در نواحی روستایی شهرستان سرعین (شامل روستاهای کنزق، ویند کلخوران و آتشگاه) انجام شده و به رتبه بندی و مقایسه این پتانسیل ها پرداخته است. روش شناسی: این پژوهش با به کارگیری روش آمیخته (کیفی- کمی) در دو جامعه آماری مجزا انجام شده است. گروه اول در قالب روش دلفی، شامل کارشناسان خبره در زمینه اشتغال زایی روستایی و گردشگری بودند که پس از رسیدن به اشباع داده و استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد آنان 28 نفر تعیین شد. گروه دوم پاسخ گویان نیز در قالب تکنیک شاخص ترکیبی، شامل ساکنان محلی (تعداد 2914 نفر) در مناطق روستایی هدف در شهرستان سرعین بودند. تعداد نمونه پژوهش با کمک فرمول کوکران و توسط روش نمونه گیری چندمرحله ای، 112 پاسخ گو (آتشگاه: 45 نفر، کنزق: 52 نفر و ویند کلخوران: 15 نفر) تعیین شدند. یافته ها: مطابق نتایج برای پتانسیل های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و کالبدی، 17 شاخص نهایی شناسایی شد. وجود محصولات غذایی و غذاهای محلی متنوع، امکان حمل ونقل و دسترسی فیزیکی آسان و ارزان به منطقه و وجود بافت روستایی سنتی و معماری خاص و متفاوت، به ترتیب مهم ترین شاخص های اشتغال زا در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و کالبدی گردشگری بودند. در مجموع، مقادیر نهایی شاخص های ترکیبی در هر سه بعد پتانسیل اشتغال، روستای کنزق در رتبه اول، روستای آتشگاه در رتبه دوم و روستای ویند کلخوران در رتبه سوم قرار گرفت. نتیجه گیری/ دستاوردها: نتایج نشان می دهد که ایجاد شرایط رفاهی گردشگری از جمله امکان دسترسی فیزیکی به مناطق روستایی با ایجاد و یا حمایت بیشتر از شرکت های حمل ونقل و اسکان گردشگران می تواند شرایط لازم را برای رونق گردشگری و اشتغال را فراهم سازد. همچنین، تمرکز بر گردشگری غذایی در مناطق روستایی، پتانسیل اشتغال زایی مطلوب تری را نسبت به دیگر انواع گردشگری فراهم می کند. در این راستا، برپایی کارگاه ها جهت نمایش فرایند آماده سازی غذا و شیوه تهیه محصولات غذایی سنتی و حمایت از کارآفرینان گردشگری در قالب تعاونی ها و شرکت های تولیدی پیشنهاد می شود. با توجه به قابلیت های مطلوب تر روستای کنزق در مقایسه با دو روستای دیگر، پیشنهاد می شود پروژه های گردشگری با محور استفاده از پتانسیل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی در اولویت حمایت های دولتی و محلی قرار گیرد.Employment-Generating Potentials in Tourism Entrepreneurship: A Study in Rural Areas of Sarein County
Introduction : Employment generation remains one of the most critical challenges facing rural areas in the contemporary era. In this context, providing rural communities with access to income and livelihood resources through tourism is a fundamental strategy for fostering rural employment. Consequently, the establishment and development of rural tourism—guided by potential assessment and targeted planning—plays a pivotal role in generating employment opportunities in these regions. Recognized as an alternative pathway to sustainable rural development, rural tourism holds significant potential for creating stable and sustainable jobs. This study aims to identify and analyze the potential for tourism-related employment across socio-cultural, economic, and physical-environmental dimensions within the rural areas of Sarein County. The focus is on the villages of Kanzaq, Viyand Kalakhoran, and Atashgah. Furthermore, the study will rank and compare these identified potentials to provide a clear framework for strategic development.
Methodology : The study employed a mixed-methods approach with two distinct statistical populations. The first group consisted of 28 experts in rural employment and tourism, selected via the Delphi method and snowball sampling until theoretical saturation was achieved. The second group comprised local residents (N=2,914) from the target villages, with a sample size of 112 respondents (Atashgah: 45, Kanzaq: 52, Vind Kalkhoran: 15) determined using Cochran’s formula and a multi-stage sampling technique. Data collection was conducted through a composite index framework.
Findings : The analysis identified 17 key indicators across socio-cultural, economic, and physical dimensions of tourism-based employment potential. The most significant indicators included: (1) availability of diverse local food products (socio-cultural), (2) accessibility via affordable and efficient transportation (economic), and (3) presence of traditional rural architecture and unique physical structures (physical). Composite index rankings revealed Kanzaq village as the highest-performing location in employment potential, followed by Atashgah and Vind Kalkhoran, respectively.
Conclusion/ Implications : The findings underscore that improving tourism infrastructure- such as enhancing transportation networks and expanding lodging options- can significantly boost employment opportunities in rural areas. Additionally, prioritizing food tourism proves particularly effective in leveraging local socio-economic potential. Practical recommendations include establishing workshops to showcase traditional food preparation techniques and supporting tourism entrepreneurs through cooperatives and production companies. Given Kanzaq village’s superior performance, policymakers should prioritize this area for targeted tourism development initiatives, emphasizing its socio-cultural and economic assets.
تبلیغات
