فراترکیب الگوهای مدیریت بحران برگرفته از سنت امام علی (ع) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: این پژوهش به دنبال استخراج الگوهای مؤثر مدیریت بحران از آموزه های امام علیj با روش فراترکیب است تا راهکارهایی برای مدیریت بحران های معاصر ارائه دهد. هدف نهایی، طراحی مدلی کاربردی براساس اندیشه های ایشان برای کاهش آسیب ها و ایجاد فرصت های توسعه در شرایط بحرانی است. روش تحقیق: پژوهش به صورت کیفی و با روش فراترکیب انجام شده است. داده ها با تحلیل مضمون استخراج و در نرم افزار Maxqda پردازش شدند. یافته ها: ۳۵ کد باز، ۲۱ مضمون پایه و ۴ مضمون سازمان دهنده شناسایی شد. اصول کلیدی مدیریت بحران از دیدگاه امام علیj شامل مشورت، شفافیت در تصمیم گیری، عدالت و همبستگی اجتماعی است. یک مدل جامع مدیریت بحران برای سازمان ها و جوامع اسلامی (به ویژه ایران) ارائه شد. نتیجه: این تحقیق نشان می دهد که به کارگیری اصول مدیریتی امام علیj می تواند الگویی کارآمد برای مواجهه با بحران های امروزی باشد. مقدمه: مدیریت بحران در دنیای پیچیده امروزی یکی از چالش های اساسی برای مدیران است. در این راستا، آموزه های حضرت علیj به عنوان یک منبع غنی مدیریتی می تواند الگوی مناسبی برای مواجهه با بحران ها باشد. ایشان با ویژگی هایی چون تفکر استراتژیک، قدرت تصمیم گیری در شرایط سخت، حفظ وحدت و مشاوره در بحران ها، توانست بحران های مختلف را به خوبی مدیریت کند. همچنین، حضرت علیj بر اهمیت عدالت و انصاف در مدیریت بحران تأکید داشتند که این آموزه ها در شرایط کنونی بحران های اقتصادی و اجتماعی می تواند راهگشا باشد. مطالعات نشان می دهد که ویژگی هایی مانند صداقت، شجاعت و تفکر بلندمدت در مدیریت بحران، رهبران را در مواجهه با چالش ها موفق تر می کند. همچنین، پژوهش ها به تحلیل الگوهای مدیریتی حضرت علیj پرداخته اند و بر اهمیت استفاده از آموزه های ایشان در دنیای معاصر تأکید دارند. این مقاله هدف دارد تا با تحلیل این آموزه ها، الگوهایی برای بهبود مدیریت بحران در شرایط کنونی ارائه دهد و مدل های مدیریتی مبتنی بر اصول جامعه اسلامی را برای مدیران در نظر بگیرد. روش تحقیق: روش فراترکیب به عنوان یک مطالعه کیفی، به تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش های کیفی مختلف پرداخته و به کشف موضوعات جدید کمک می کند. این روش شامل تجزیه و تحلیل داده ها از مطالعات گذشته برای ایجاد یک دیدگاه جامع و یکپارچه است. در این پژوهش، با استفاده از روش فراترکیب و مدل هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو، به بررسی الگوهای مدیریتی حضرت علیj در مواجهه با بحران ها پرداخته شده است. ابتدا سؤالات پژوهش طراحی و سپس ادبیات مرتبط بررسی و اسناد علمی منتخب از پایگاه های معتبر جستجو و تحلیل شده اند. پس از پالایش 465 سند علمی، 9 سند باقیمانده برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند. در این فرآیند، معیارهایی مانند کیفیت روش شناسی و دقت تحلیل ها ارزیابی شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است که این روش به ویژه در پژوهش های کیفی برای شناسایی الگوها و مضامین کلیدی مفید است. در نهایت، پژوهش به بررسی چگونگی تطبیق اصول مدیریتی حضرت علی (ع) در مدیریت بحران های معاصر پرداخته و از یافته ها برای بهبود سیستم های مدیریتی در جوامع اسلامی استفاده کرده است. نتایج: این پژوهش با استفاده از روش فراترکیب به تحلیل الگوهای مدیریتی حضرت علیj در زمینه مدیریت بحران پرداخته است. پس از گردآوری و بررسی داده ها در حوزه مدیریت اسلامی و بحران، نتایج به صورت کدگذاری باز جمع بندی و ارائه شده اند. نتایج حاصل از تحلیل سبک های مدیریتی حضرت علیj در بحران ها در چهار مقوله اصلی شامل عامل مدیریتی، شخصی، تعاملی و ارتباطی، و ارزشی و اعتقادی دسته بندی شده اند. این پژوهش به استخراج 35 کد، 21 مضمون و 4 مضمون سازمان دهنده پرداخته است. نتایج این تحلیل شامل مضامین پایه ای مانند هماهنگی و سازماندهی، برنامه ریزی و آینده نگری، هدایت و حمایت، و تجزیه و تحلیل، و همچنین مضامین اخلاقی مانند عدالت محوری، ایمان و توکل به خدا و مردم داری است. در نهایت، مدل مفهومی پژوهش براساس این مضامین، شبکه ای از کدها و مؤلفه های مرتبط با الگوی مدیریت اسلامی را تشکیل داده است. این مدل به عنوان الگوی جامع مدیریت اسلامی در مواجهه با بحران ها براساس آموزه های حضرت علی (ع) ترسیم شده است. بحث و نتیجه گیری: این تحقیق با هدف فراترکیب الگوهای مدیریت بحران از سنت امام علیj انجام شده است. نتایج نشان می دهد که آموزه های مدیریتی حضرت علیj نه تنها به ویژگی های فردی مدیران بلکه به روابط تعاملی مؤثر، هماهنگی و سازماندهی، و تقویت اصول اخلاقی در بحران ها تأکید دارند. ویژگی های برجسته ای مانند عدالت محوری، مشورت پذیری، اخلاق مداری، و حمایت از آسیب دیدگان به عنوان ارکان اصلی در مدیریت بحران ها معرفی شده اند. این ویژگی ها می توانند در بهبود شرایط بحرانی در جوامع اسلامی، به ویژه ایران، مؤثر باشند. همچنین، ویژگی های فردی مانند تعهد کاری، توانمندی تحلیلی، و پاسخگویی به مدیران کمک می کند تا بحران ها را با تصمیم گیری های صحیح مدیریت کنند. عوامل تعاملی مانند مردم داری و همبستگی، و همچنین مضامین سازمانی همچون برنامه ریزی، نظم، کنترل و دانش افزایی از دیگر اصول مهم در مدیریت بحران براساس سیره حضرت علیj هستند. این الگو با تأکید بر اخلاق مداری، عدالت و ایمان به خدا می تواند به عنوان مدل مؤثری برای مدیریت بحران در جوامع معاصر، به ویژه ایران، استفاده شود. در این پژوهش، 35 کد و 21 مضمون پایه استخراج شد و مدل مفهومی براساس آنها ارائه شد. پژوهش نشان می دهد که آموزه های حضرت علیj می توانند به مدیران در بحران های مختلف کمک کنند و به تعالی جوامع اسلامی کمک کنند. در دنیای معاصر، سازمان ها با بحران های مختلفی روبه رو هستند که تأثیرات زیادی بر عملکرد آنها دارد. در این راستا، آموزه های مدیریتی حضرت علیj می تواند به عنوان یک الگوی مؤثر در مدیریت بحران ها مطرح شود. براساس این آموزه ها، پیشنهادهایی برای بهبود مدیریت بحران در سازمان ها ارائه می شود: الف) در زمان بحران، مدیران باید از مشورت با اعضای کلیدی سازمان بهره ببرند و کمیته های بحران با تخصص های مختلف تشکیل دهند. ب) مدیران باید ارتباط شفاف و صادقانه با کارکنان و ذی نفعان داشته باشند تا اعتماد آنها حفظ شود. ج) توجه به شرایط روحی کارکنان و ایجاد فضای حمایتی برای کاهش استرس و اضطراب ضروری است. د) توزیع منابع و مسئولیت ها باید براساس عدالت و شفافیت انجام شود تا از بی عدالتی جلوگیری شود. ه ) سازمان ها باید برنامه های آموزشی و توانمندسازی برای کارکنان در زمینه مدیریت بحران و مهارت های مختلف فراهم کنند. و) تقویت همبستگی و همکاری میان اعضای سازمان با برگزاری جلسات منظم و اشتراک تجربیات برای تقویت روحیه تیمی ضروری است. همچنین، پیشنهاد می شود که پژوهشگران به بررسی تأثیر آموزه های حضرت علیj در مقابله با بحران های اقتصادی و اجتماعی و مقایسه آن با مدل های مدیریتی معاصر پرداخته و پژوهش های میدانی برای ارزیابی تأثیرگذاری این آموزه ها در سازمان ها انجام دهند. اظهاریه قدردانی: نویسندگان این پژوهش، نهایت قدردانی و سپاس ویژه خود را از همکاری مشارکت کنندگان، حمایت فکری داوران ناشناس و ویراستار علمی و ادبی معارف اسلامی و مدیریت اعلام می کنند. تعارض منافع: این پژوهش فاقد هرگونه تعارض منافع است. کلیه مراحل تحقیق با رعایت اصول اخلاقی و علمی و بدون وابستگی به نهادها یا منافع شخصی انجام شده است.Meta-synthesis of Crisis Management Models Derived from the Traditions of Imam Ali (A.S.)
Objective: This research aims to extract effective crisis management models from the teachings of Imam Ali (A.S.) using a meta-synthesis approach, offering solutions for contemporary crisis management. The goal is to design a practical model based on his principles to mitigate damages and create development opportunities during crises.
Research Methodology: This qualitative study employs meta-synthesis, with data extracted through thematic analysis and processed using MAXQDA software.
Findings: Thirty-five open codes, 21 basic themes, and 4 organizing themes were identified. Key principles of crisis management from Imam Ali’s perspective include consultation, transparency in decision-making, justice, and social solidarity. A comprehensive crisis management model for organizations and Islamic societies (particularly in Iran) was developed.
Conclusion: The study demonstrates that applying Imam Ali’s management principles can serve as an effective model for addressing modern crises.
Introduction: Crisis management in today’s complex world poses significant challenges for leaders. The teachings of Imam Ali (A.S.), as a rich source of managerial wisdom, provide a robust framework for crisis response. His strategic thinking, decision-making under pressure, emphasis on unity, and consultative approach offer timeless insights. Additionally, his focus on justice and fairness remains highly relevant to contemporary economic and social crises. Research indicates that traits such as honesty, courage, and foresight enable leaders to navigate challenges successfully. This study analyzes these teachings to propose actionable models for improving crisis management in modern contexts, aligned with Islamic societal principles.
Research Methodology: Meta-synthesis, a qualitative research method, integrates findings from multiple studies to generate new insights. This study follows Sandelowski and Barroso’s seven-step model to examine Imam Ali’s crisis management approaches. Research questions were formulated, and relevant literature was systematically reviewed. From an initial pool of 465 scholarly documents, 9 were selected for in-depth analysis after rigorous evaluation of methodological quality and analytical precision.
Thematic analysis was used to identify patterns and key themes. The study explores how Imam Ali’s principles can be adapted to modern crisis management, offering enhancements for management systems in Islamic societies.
Results: Through meta-synthesis, this study analyzed Imam Ali’s crisis management models. Data from Islamic management and crisis literature were coded, yielding 35 open codes, 21 basic themes, and 4 organizing themes. These were categorized into four main dimensions:
1. Managerial factors (coordination, planning, leadership, analysis)
2. Personal traits (commitment, accountability, foresight)
3. Interactive and communicative elements (consultation, solidarity, transparency)
4. Ethical and ideological principles (justice, faith, trust in God)
A conceptual crisis management model was developed, forming a cohesive framework based on Imam Ali’s teachings.
Discussion and Conclusion: The findings highlight that Imam Ali’s crisis management principles emphasize not only individual leadership qualities but also ethical conduct, consultative decision-making, and organizational cohesion. Core elements such as justice, transparency, and empathy significantly enhance crisis response in Islamic societies, particularly Iran. Personal attributes like diligence and analytical skills, alongside interactive strategies such as teamwork and knowledge-sharing, further strengthen crisis resilience.
This model, rooted in ethical and faith-based principles, provides a viable framework for contemporary crisis management. The study’s 35 codes and 21 themes culminated in a conceptual model, demonstrating how Imam Ali’s teachings can guide modern leaders and advance Islamic societies.
Practical Implications for Crisis Management: Modern organizations face multifaceted crises that demand robust management strategies. Drawing from Imam Ali’s teachings, the following recommendations are proposed:
1. Consultation: Establish specialized crisis committees involving key stakeholders.
2. Transparency: Maintain clear, honest communication with employees and stakeholders.
3. Employee Well-being: Foster a supportive environment to alleviate stress.
4. Fair Resource Allocation: Ensure equitable distribution of responsibilities and resources.
5. Training Programs: Enhance crisis preparedness through employee empowerment initiatives.
6. Solidarity: Strengthen collaboration via regular meetings and shared experiences.
Suggestions for Future Research: Future studies should:
* Examine the application of Imam Ali’s teachings in economic and social crises.
* Compare his models with contemporary management frameworks.
* Conduct field studies to assess their effectiveness in organizational settings.
Acknowledgements: The authors express gratitude to the participants, anonymous reviewers, and the editorial team of Islamic Knowledge and Management for their intellectual contributions.
Conflict of Interest: The authors declare no conflict of interest. This research adheres to ethical and scientific standards, free from institutional or personal bias.
تبلیغات
