تحلیلی بر رذیلت های تمدنی؛ با تأکید بر موضوع حسادت و آثار کلان اجتماعی آن در سوره بقره (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
برخی بیماری های قلبی بیماری های فردی است که امتداد کلان اجتماعی پیدا نمی کند؛ اما بسیاری از این بیماری ها مانند حسادت، با امتداد در جامعه و آلوده کردن آن، موجب شکاف در نظام مناسبات انسانی و اختلال در شکل گیری تمدن می شود. در این پژوهش با رویکردی الهیاتی و استفاده از روش استنتاجی پرسش محور از آیات قرآن، به این سؤال پاسخ داده شد که طیّ چه مکانیسمی، کلان شدگی مؤلفه ضدّ اخلاقی حسادت در اجتماع و تمدن صورت می گیرد و مخلّ مناسبات انسانی می شود؟ حسادت یا «بغی»، عامل اصلی نزاع اشراف اقوام با پیامبران و انکار آنان و ردّ قوانین الهی است. جایگزینی قوانین الهی با قوانین بشری موجب غلبه انسان محوری به جای خدامحوری، ترجیح اصالت عقل و تجربه بر اصالت وحی و سقوط انسان از انسانیت و کمالات اخلاقی در سطح جهانی شده است. شکل گیری تمدن با دو نوع تهدید بیرونی و درونی از ناحیه حسادت مواجه است: یکی حسادت کفار به مؤمنان که تلاش می کنند مسلمانان را به ارتداد بکشانند و از آن ها بهره کشی کنند و دیگری حسادت مؤمنان به مؤمنان که موجب انباشتگی کینه، نفرت، بدخواهی، خودمحوری و گسستگی در بین گروه های مختلف انسانی می شود و وحدت تمدنی و نظم اجتماعی را بر هم می زند. این پیامدها وقتی شدت می یابد که خواص یک جامعه به این رذیله اخلاقی مبتلا باشند.An Analysis of Civilizational Vices: Focusing on Envy and Its Macro-Social Consequences in Sūrat al-Baqarah
Some spiritual illnesses are confined to the individual and do not have wider repercussions. However, many-such as envy-extend into society, polluting it and disrupting the system of human relations, thereby impeding the development of civilization. This study, using a theological approach and inferential, question-based analysis of Qur’anic verses, explores the mechanisms by which the anti-ethical element of envy expands socially and undermines civilizational order. In the Qur’an, envy-referred to as baghy-is identified as the root of aristocratic resistance to prophets, the rejection of divine laws, and the substitution of human legislation for divine ordinance. This shift results in anthropocentrism over theocentrism, the elevation of reason and experience over revelation, and the degradation of human morality and dignity on a global scale. The formation of civilization is threatened both externally and internally by envy: externally, through the envy of disbelievers toward Muslims, leading to efforts to exploit and turn them away from their faith; and internally, through the envy of believers toward each other, which breeds resentment, hatred, selfishness, and division among human groups, thereby weakening social unity and civilizational order. These effects are especially detrimental when elites of a society are afflicted by this moral vice.
تبلیغات
