حاکمیت تدریجی کلام فلسفی در سیر تطور علم کلام
آرشیو
چکیده
چگونگی تعامل علم کلام و فلسفه، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده است. در این میان، برخی فقط به تعامل در روش اکتفا کرده و گروهی دیگر، تا حد جایگزینی فلسفه با کلام پیش رفته اند. روشن است که آگاهی از حقیقت این امر می تواند زمینه ساز حل بسیاری از اختلافات و ایجاد زمینه های مشترک باشد. بنابراین، مسئله ما در این نوشتار، بررسی نحوه تعامل این دو حوزه معرفتی خواهد بود. بررسی ها نشان داد سیر متلاطم و ناموزون رشد مباحث کلامی، مانع از این است که حکمی واحد درباره رابطه علم کلام و فلسفه داشته باشیم؛ زیرا این رابطه در طول تاریخ، پیوسته از ضعف به سوی قوت در حرکت بوده است. همچنین به جرئت می توان مدعی شد در دوران متأخر، مرز میان کلام و فلسفه در مسائل مشترک برداشته شده و این دوگانگی، به وحدت تبدیل شده است؛ وحدتی که برخی از آن به «کلام فلسفی» تعبیر کرده اند. در این نوشته، ضمن توصیف این تحول تاریخی، چگونگی این حرکت، تحلیل و بررسی شده است.The Gradual Dominance of Philosophical Theology (Kalām Falsafī) in the Evolution of the Science of Theology (ʿIlm al-Kalām)
The nature of the interaction between the science of theology (ʿilm al-kalām) and philosophy has long been a subject of interest for scholars. In this regard, some have focused only on the interaction in terms of methodology, while others have gone as far as replacing theology with philosophy. It is clear that awareness of the truth of this matter can pave the way for resolving many differences and creating common ground. Therefore, the issue we will address in this paper is an examination of the nature of the interaction between these two realms of knowledge. The research has shown that the turbulent and uneven growth of theological discussions prevents us from having a unified view on the relationship between theology and philosophy, as this relationship has continuously developed from weakness to strength throughout history. It can also be confidently stated that in the later periods, the boundary between theology and philosophy on shared issues has been removed, and this duality has transformed into unity. Some have referred to this unity as "philosophical theology" (kalām falsafī). This paper describes this historical transformation, analyzes and examines the nature of this movement.
تبلیغات
