کارکردشناسی نظریه عامل در علم نحو
آرشیو
چکیده
نحو در قالب سنتی اش همواره روابط میان کلمه ها را در نظامی از عوامل و معمول ها به تصویر کشیده است. این نظام که با عنوان نظریه عامل از آن یاد می شود، در سده اخیر بارها هدف مناقشه بوده و به شدت به آن هجمه شده است. آثار دامنه دار این هجمه نه تنها در نظام آموزشی مقاطع راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه، بلکه در میان حوزویان نیز به چشم می خورد. وجه مشترک انتقادها به نظریه عامل، این تصور است که پرداختن به نظام عامل و معمولی در آموزش نحو و تحلیل های نحوی، اگر مُخل آموزش و فهم تعابیر عربی نباشد، دست کم بی فایده است. مقاله پیش رو به دنبال عرضه کارکردهای نظریه عامل در تدریس نحو و درک دقیق تر تعابیر قرآنی است و ترسیم این کارکردها را اساسی ترین دفاع از نظریه مذکور می داند و در این راستا با استفاده از روش کتابخانه ای اسنادی به گردآوری داده هایی پرداخته است که نشان می دهد دست کم برخی از نحویان متقدم به کارکردهای نظریه عامل در علم نحو نظر داشته اند و بر اساس آن به سازماندهی آموزش إعراب (ترکیب و تحلیل نحوی جملات) و ساماندهی آموزش قواعد نحوی پرداخته اند. افزون بر این، مقاله حاضر با ارجاع به نمونه هایی از آیات قرآن، کارکرد معناشناختی نظریه عامل را در درک دقیق تر تعابیر عربی بازنمایی کرده است.منجزات نظریه العامل فی علم النحو
لقد ساد الاعتقاد فی الإطار التقلیدی الموروث بأن النحو هو سلسله من العلاقات بین الکلمات فی نظام العامل والمعمول. هذا النظام یذکر تحت عنوان نظریه العامل،وقد احتدم الجدل حوله فی القرن الاخیر وتعرض لحمله قاسیه من الردود، مازالت تداعیاتها قائمه فی النظام التعلیمی للمدارس المتوسطه والاعدادیه والجامعیه، بل حتی فی أوساط طلبه العلوم الدینیه، والوجه المشترک لهذه الحمله هو ان نظام العامل والمعمول یبدو عدیم الفائده فی تعلیم النحو والتحلیل النحوی، هذا اذا لم یلحق خللا بتعلیم التعابیر العربیه وفهمها. هذا المقال بصدد استعراض ثمرات نظریه العامل فی تدریس النحو والفهم الصحیح للتعابیر القرآنیه، واستعراض هذه الثمرات هو عنصر اساسی فی الدفاع عن النظریه المذکوره .وبموازاه ذلک تم جمع العیّنات والمعلومات بمنهج مکتبی – وثائقی والتی تکشف عن أن بعض المتقدمین من علماء النحو کانوا علی اطلاع بثمرات نظریه العامل فی النحو . وعلی هذا الأساس قاموا بوضع نظام لتعلیم الإعراب (ترکیب وتحلیل الجمل نحویا) والقواعد النحویه، اضافه الی ذلک فقد تناول المقال الثمرات الدلالیه لنظریه العامل من خلال الارجاع الی نماذج من آیات الذکر الحکیم بهدف الوصول الی فهم دقیق للتعابیر العربیه.
تبلیغات
