مبانی حجیتی «جمع بین حقین» و کاربردهای آن در فقه امامیه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از مباحث پرکاربرد در ذیل قاعده لاضرر و لاضرار مبحث جمع بین حقین می باشد. در واقع، جمع بین حقین یک قاعده فقه مدنی است که برای دفع ضرر به آن استناد می شود، هرچند فقیهان آن را به عنوان یک قاعده فقهی مستقل مطرح نکرده اند. جمع بین حقین به منظور ایجاد راهکاری برای جلوگیری از ضرر ارائه می شود و این، دلیل حاکمیت قاعده لاضرر بر سایر قواعد فقهی می باشد که عقل نیز به آن حکم می کند. همچنین در ابواب متعدد فقهی و حقوقی مانند عقد بیع، افلاس، مهریه، ضمان، شفعه و غیره کاربرد دارد. پژوهشگران در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی همراه با مراجعه به منابع حقوق دانان و اقوال فقهای امامیه درصدد بررسی مهم ترین دلایل جمع بین حقین می باشند که با توجه به این دلایل، به جنبه های مختلف قاعده جمع بین حقین و کارکرد و مصادیق آن در امور مدنی و امور کیفری پرداخته می شود. زمانی که بین حق دو نفر تزاحم به وجود بیاید و امکان ترجیح یکی بر دیگری وجود نداشته باشد، به دلیل عدم ضرر دیدن و ضرر رساندن، بین حق طرفین جمع می گردد، چراکه ضرر در اسلام نفی شده است.Foundations of the Validity of “Balancing Two Rights” and Its Applications in Imāmiyya Jurisprudence
The rule of “prohibition of detriment or no harm and no harassment” (Arabic: لا ضَرَر و لا ضِرار, Romanized: Lā Ḍarar wa Lā Ḍirār) is one of the widely used topics under the discussion of “balancing two rights” or “reconciling two rights.” In fact, balancing two rights is a civil jurisprudential rule invoked to prevent harm, although jurists have not presented it as an independent jurisprudential rule. The reconciliation of two rights is proposed as a solution to prevent harm, which is the reason for the supremacy of the rule “no harm” over other jurisprudential rules, as reason also dictates this. Additionally, it finds application in various chapters of jurisprudence and law, such as in contracts of sale (Arabic: اَلْبَیْع, Romanized: al-bayʿ), insolvency, Mahr (Arabic: مهر) or Ṣidāq (Arabic: صِداق), liability (Arabic: ضَمان, Romanized: ḍamān), pre-emption (Arabic: اَلْشُّفْعَه, Romanized: al-shufʿah), and so forth. In this article, the researchers aim to examine the most important reasons for reconciling two rights using a descriptive-analytical method, accompanied by references to the sources of legal scholars and the opinions of Imāmiyya jurists. Based on these reasons, the discussion addresses various aspects of the rule of reconciling two rights, along with its functions and examples in civil and criminal matters. This is particularly relevant in situations where a conflict arises between the rights of two individuals, and there is no possibility of prioritizing one over the other; in such cases, the rights of both parties are reconciled due to the principle of non-harm, as harm is negated in Islam.
تبلیغات
