درخت حوزه‌های تخصصی

تمدن نوین اسلامی از سوی حضرت آیتالله خامنهای (مدظله العالی) بهعنوان چشمانداز فرا راهبردی امت اسلامی مطرح گردیده است و طلایهدار این سیر را نظام جمهوری اسلامی ایران میدانند. با شناخت ابعاد و مؤلفههای تمدن نوین اسلامی و الزامات شکلگیری آن در بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) است که میتوان بهدرستی این چشمانداز را درک و برنامهریزی و هدفگذاری و بسیج منابع در مدیریت کلان کشور را با آن مطابق کرد. لذا در این پژوهش، که از نوع تحقیقات بنیادی است با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون به تجزیه و تحلیل بیانات معظمله در حوزه تمدن نوین اسلامی پرداختیم. بهمنظور تدوین الگوی تمدن نوین اسلامی از نرمافزار پژوهش کیفی MAXQDA برای تحلیل مضمون استفاده شده است. براساس شناسههای استخراجی، دو بعد سختافزاری و نرمافزاری و پنج مؤلفه برای تمدن نوین اسلامی مشخص شد. همچنین الزامات شکلگیری تمدن نوین اسلامی نیز تبیین شد که شامل دو بعد ملی (دارای هشت مؤلفه) و فراملی (دارای دو مؤلفه) است.

تاریخ تمدن بشر بیانگر این واقعیت است که برخی انسانها با نقش آفرینی ویژه، تاریخ ساز، و باعث شکل گیری نقاط عطف تمدنی شده اند. شهید حاج قاسم سلیمانی ازجمله این گروه انسانهای نابغه و استراتژیست است که مکتب جدیدی را با الهام از امامین انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی پی ریزی کرده است. مکتب شهید سلیمانی نمونه عملی و تبلور واقعی سازمان آخرت گرا در مدیریت اسلامی است که از جنبه های مختلف قابل مطالعه است. ازآنجا که از دیدگاه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) ، اخلاص مهمترین ویژگی شهید سلیمانی است ، محقق این مفهوم محوری را در قالب رهبری اخلاص مدار مورد مطالعه قرار داده است. در این مقاله ابتدا در پیشینه تحقیق، مبانی نظری مشابه در ادبیات رایج مدیریت با عنوان رهبری اصیل یا خالصانه و هم چنین مبحث اخلاص در متون اسلامی مرور، و تلاش شد تا با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی و بهره گیری از روش تحلیل مضمون، سخنرانیهای شهید سلیمانی، فرمایشات رهبر معظم انقلاب و اظهارات و دیدگاه های همرزمان شهید مورد واکاوی قرار گیرد و مبتنی بر روش شناسی علمی، جدولهایی شامل نقل قولها، مضمونهای پایه، مضمونهای سازماندهنده و مضمونهای فراگیر تنظیم شود. درنهایت مبتنی بر تحلیل مضمون و شبکه مضمونها ، الگویی فرایندی مبتنی بر عوامل زمینه ساز رهبری خالصانه، مختصات رهبری اخلاص مدار و دستاوردهای این نوع رهبری طراحی و تبیین شود. در این الگو مجموعه ای از عوامل تأثیرگذار بر اخلاص شهید سلیمانی باعنوان عوامل زمینه ساز مطرح شده اند که به عنوان ورودی الگو ایفای نقش می کند؛ سپس در این الگو اجزای رهبری بر مبنای اخلاص در قالب نه مضمون فراگیر گروه بندی شده اند که هسته مرکزی آن که همانا رفتارهای خالصانه است، به عنوان مهمترین مضمون تأثیرگذار با مضمونهای دیگر در تعامل است. در پایان دستاوردهای رهبری بر مبنای اخلاص شهید سلیمانی نیز در قالب شش مضمون مورد توجه قرار گرفته است و  نیز با عنایت به داده های مستخرج از سیره نظری و عملی شهید سلیمانی، مقیاس سنجش سبک رهبری    اخلاص مدار طراحی گردیده است. این ابزار شامل 122 پرسش پنج مقیاسی و 49 شاخص است که در قالب ده خوشه اصلی طبقه بندی شده است.

در این مقاله به بررسی تأثیرات شیوع ویروس کرونا (Covid-19) بر هویت دیجیتال و راهکارهای مبتنی بر هویت دیجیتال جهت کاهش شیوع این ویروس پرداخته می شود. هویت دیجیتال و ویروس کرونا تأثیر دوسویه بر هم داشته اند. از سویی مدیریت هویت دیجیتال به عنوان یک راهکار راهبردی و مهم در جهت کنترل این بیماری مورد استفاده قرار گرفته است و از سویی دیگر نوآوری ها، پیشرفت ها و چالش های قابل توجهی در حوزه هویت دیجیتال اتفاق افتاده که ناشی از این بیماری بوده است. در این مقاله به موضوعاتی نظیر حضور دیجیتال، فناوری های نوین، حاکمیت داده های هویتی، حریم خصوصی و چالش های مدیریت هویت و دسترسی در سازمان ها اشاره می شود که در این دوران بر هویت دیجیتال تأثیرگذاری بیشتری داشته اند. همچنین گوشه هایی از تجربیات کشورهای تایوان، کره جنوبی، سنگاپور و چین در کاهش شیوع این ویروس با استفاده از مدیریت هویت دیجیتال مورد توجه قرار گرفته است. امروز دنیا بیش از هر زمان دیگری به اهمیت و ضرورت هویت دیجیتال پی برده است. بحران رخ داده نشان داد که اگر کشورها از نظام هویت دیجیتال مناسبی برخوردار نباشند، در فضای مجازی و حتی در دنیای واقعی با مشکلات و ناکارآمدی های زیادی روبه رو خواهند شد. در مجموع می توان اذعان داشت این بیماری سرعت پیشرفت و بلوغ مدیریت هویت دیجیتال در فضای مجازی را بیش از پیش افزایش داده است.

انقلاب اسلامی بزرگترین اتفاق عصر حاضر در جهان اسلام و منطقه، نوید پیشرفت به سمت تمدن نوینی می دهد که اسلام محور و مبنای آن است و ارزشها و مفاهیم اسلامی در جای جای آن مورد استفاده قرار می گیرد. نظریه پردازی در زمینه مدیریت اسلامی و جهادی و ارائه راه کارهای متناسب با آن به عنوان نسخه ای متناسب با فضای بومی کشور، می تواند ما را در حرکت به سمت هدف یاری کند. لکن هنوز تولیدات پژوهشگران نتوانسته است این مهم را محقق کند. این پژوهش با محور قرار دادن بررسی ویژگیهای مورد نیاز مدیران جهادی به منظور دستیابی به موفقیت، به دنبال افزایش اثربخشی آنها و کمک به تحقق مدیریت جهادی است. به همین منظور پژوهشی کیفی با روش تحلیل مضمون با تمرکز بر بررسی سبک و سیره شهید سلیمانی به عنوان یکی از مدیران جهادی تمدن ساز موفق و شناخته شده و بررسی منابع گوناگون در این زمینه، به معرفی این ویژگیها پرداخته است. در این راستا، 30 منبع مکتوب در این زمینه بررسی شد که نتیجه آن دستیابی به 920 مضمون پایه، 74 مضمون سازماندهنده، 13 مضمون فراگیر سطح یک و سه مضمون فراگیر سطح دو بود. درنهایت، الگویی متناسب با سه بعد سلوک مدیر جهادی در زمینه های فردی، سازمانی و ملی فراملی به عنوان مضمونهای فراگیر سطح دو و شایستگیهای شخصیت معنوی، فضایل اخلاقی، شخصیت قوی و تأثیرگذار؛ روحیه جهادی در کارها، نگاه راهبردی، انسان مدار بودن؛ انقلابی بودن، شخصیت جامع الاطراف داشتن، مردم داری، مسئولیت پذیری، جذب حداکثری و اقدام فراتر از مرزها به عنوان مضمونهای فراگیر سطح یک ارائه شده است.

 حکمرانی خوب، شامل ساختارها، فرایندها و ابزارهایی است که به اتخاذ تصمیمات بهتر منجر می شود. اما حکمرانی هوشمند مفهومی فراتر از دولت خوب، حکومت خوب و حکمرانی خوب است. حکمرانی هوشمند رویکردی است که به ویژه برای شرایط پیچیده و چندبُعدی مثل اَبَرمساله کرونا کاربرد دارد. بحران کرونا و غافلگیری بسیاری از حکومتها از ابعاد و تبعات این پاندمی سبب بروز مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی در جوامع انسانی گردیده و حیات سیاسی بسیاری از دولت های جهان را تهدید نموده است. لذا ضرورت  بازاندیشی و بازسازی رابطه حکومت (دولت) و مردم  از طریق توسعه  شیوه های حکمرانی هوشمند از قبیل بهبود فرایندهای دموکراتیک و تغییر شیوه ارائه خدمات عمومی بیش از بیش احساس می گردد.در این مقاله ضمن تعریف حکمرانی هوشمند به بررسی چالشهای حکمرانی ناشی از بحران جهانی کرونا در جهان  و لزوم توجه و به کارگیری و توسعه اصول و ابزارهای حکمرانی هوشمند جهت مقابله با این چالش ها می پردازیم.

در ماه های انتهایی سال 1398 شاهد شیوع ویروس کوید19 در بخش عمده ای از جهان و مواجه جمهوری اسلامی ایران با این ویروس بودیم. پر واضح است که ورود این مهمان ناخوانده موجب تغییرات بسیاری در جامعه جهانی می شود ابعاد عمیق تغییرات اقتصادی، سیاسی،اجتماعی و فرهنگی آن در ماه های بعد مشهودتر خواهد بود. در مقاله پیش رو با استفاده از تحقیقات میدانی اینترنتی و بررسی نظرات اندیشمندان این حوزه، ضمن تشریح خدمات و ابزار سایبری مفید برای مدیریت بیماری، به نقش و اهمیت فضای سایبر برای مهار ویروس پرداخته شده است. در نهایت تحولات پیش روی حوزه سایبر در پساکرونا مورد پیش بینی قرارگرفته و تعاملات آتی فناوری های فضای سایبر و زندگی مردم، جامعه و حاکمیت مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های تحقیق بیانگر تحول عظیم پساکرونایی در فرهنگ استفاده از ابزار و خدمات سایبری دارد و لزوم تدوین سیاستهای حکمرانی سایبری با رویکرد پاسخگویی جامع به نیازهای جامعه را در بر دارد.

مدیریت جهادی و سازمانهای جهادی به مدیرانی نیاز دارد که دارای تفکر راهبردی باشند و برنامه های راهبردی و عملیاتی خود را بر مبنای تفکر راهبردی ارزش مدار تدوین و اجرا کنند. این پژوهش به منظور تدوین الگوی تفکر راهبردی مدیران سازمانهای جهادی اجرا شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است و الگوی پژوهش بر مبنای تحلیل مضمون وصیت نامه الهی سیاسی سپهبد شهید قاسم سلیمانی تدوین شده است. محتوای وصیت نامه این شهید والامقام را می توان سند و بیانیه تفکر راهبردی مدیران جهادی دانست. تحلیل متن وصیت نامه ایشان به روش تحلیل مضمون انجام شده است. پس از شناسایی و تحلیل مضمونهای پایه و مضمونهای سازمان دهنده، شش مضمون فراگیر به عنوان عناصر تفکر راهبردی مدیران جهادی شناسایی شد که عبارت است از: 1. دین مداری 2. ولایتمداری 3. فرهنگ شهادت طلبی 4. وحدت گرایی اسلامی 5. حکمرانی خدامحورانه 6. اقتدار نظامی و دفاعی. یافته های تحقیق نشان می دهد که عناصر تفکر راهبردی مدیران جهادی با عناصر الگوهای تفکر راهبردی در مدیریت علمی رایج تفاوت دارد.

سرمایه فکری، دانش، تجربه و اطلاعاتی است که در سازمان وجود دارد تا بتوان ارزش را خلق کرد و به عنوان داراییهای ناملموس و منابع موجود در سازمان تعریف می شود که می تواند به محصولات، خدمات و فرایندها انتقال داده شود تا فرهنگ بهبود یافته و ارزش خلق شود. این مقاله ابعاد و شاخصهای اصلی در فرهنگ سرمایه فکری در دانشگاه های ایران را شناسایی، و سپس با استفاده از الگوسازی ساختاری تفسیری تحلیل کرده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی، و از جنبه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. ابتدا ابعاد و شاخصهای فرهنگ سرمایه فکری براساس تحلیل محتوایی و مقایسه ای پژوهشهای مرتبط و سپس با اتکا به نظر گروه کانونی هشت نفره در بخش کیفی و 25 خبره در بخش کمّی که همگی خبرگان از استادان و متخصصان دانشگاهی در زمینه سرمایه فکری بودند با بهره گیری از روش ISM روابط ابعاد سرمایه فکری فرهنگ محور، شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای و شاخصهای سرمایه فکری فرهنگ محور در دانشگاه تعیین، و به صورت یکپارچه تحلیل شده است. جامعه آماری این پژوهش در بخش کیفی شامل مقالات معتبر علمی مرتبط و در بخش کمّی نیز متخصصان آشنا به سرمایه فکری است. در نهایت با استفاده از تحلیل میک مک هویت معیارها با توجه به اثرگذاری آنها مشخص شد. نتایج تحلیل داده ها با کمک نرم افزار ISM متلب نشان داد که مدیران اخلاق مدار و دانشجویان آَشنا به فرهنگ ایرانی اسلامی از متغیرهای مستقل این پژوهش هستند و بقیه متغیرها نیز از نوع متغیرهای رابط و از وابستگی و هدایت پذیری زیادی برخوردار هستند. در واقع برای ایجاد تغییر در وضعیت سرمایه فکری فرهنگ محور دانشگاه باید در این متغیرها تغییر ایجاد کرد.

انباشته بودن قدرت در دست دولت، با حق بلامنازع حاکمیت مردم در اِعمال قدرت و همچنین حق تعیین سرنوشت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهروندان وفق اسناد حقوقی و موازین بین المللی، در مغایرتِ کامل است. به باور این نوشتار، توجه به حق مشارکت شهروندان و پذیرش حداکثری این حق از سوی دولت ها، گذشته از توجیهات نظری، بنا بر ملاحظات واقع گرایانه نیز، امری بایسته است. با وصف این، در شرایط کنونی و همه گیری ناشی از پدیده کرونا، تغییرات محسوسی در نحوه حکمرانی جهانی رخ نموده و دولت ها با این توجیه که تحدید حق ها به معنای ترجیح حق حیات و زندگی شهروندان بر هر امر دیگری است، به سمت سیاست مبتنی بر محدودیت و ممنوعیت هرگونه مشارکت شهروندان متمایل شده اند. بدین منظور در مقاله پیش رو در پی شناسایی دلایل چرخش واضح دولت ها و تغییر محسوس در الگوهای حکمرانی جهانی و همچنین تأکید بر این مسئله هستیم که این تغییر نحوه حکمرانی، به ناگزیر و هر چند مقطعی، راه را در مسیر دخالت و هدایت و نظارت گری بیشتر دولت می گشاید.

مدیران شهری در برابر مشکلات پیچیده و فراگیر اخلاقی عرصه شهرسازی، نیازمند چارچوب اخلاقی کاربردی هستند که هم رفتار آنان و هم نظام ارزشی مدیریت شهری را هدایت و کنترل نماید. این پژوهش با هدف سنجش وضعیت اخلاق حرفه ای براساس مناطق شهر اصفهان از دیدگاه مدیران شهری با رویکرد ترکیبی از نوع بنیادی کاربردی انجام گرفت. برای تحقق هدف در بخش کیفی با روش نمونه گیری هدفمند با مدیران شهرداری مصاحبه، و در بخش کمی با روش تمام شماری پرسشنامه بین تمامی مدیران شهری شهرداری و سازمانهای وابسته به آن توزیع شد. نتایج از طریق از تحلیل محتوا، آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن  تجزیه و تحلیل گردید. با تحلیل داده ها الگوی اخلاق حرفه ای مدیران شهری در پنج معیار شرایط و عوامل مؤثر، هنجارها و ارزشها، شناخت مسائل اخلاقی، یافتن راه حل اخلاقی و تلاش برای اجرای اخلاقی ارائه شد. تمامی معیارهای اخلاق حرفه ای در اقدامات مدیریت شهری شهر اصفهان از دیدگاه مدیران شهری در سطح متوسط است. میانگین اخلاق حرفه ای مناطق 1، 3 و 5 شهرداری شهر اصفهان از دیدگاه مدیران شهری در سطح قوی قرار دارد. رعایت شناخت مسائل اخلاقی از دیدگاه مدیران شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است.

هویت جمهوری اسلامی ایران موضوعی شناختی از انقلاب اسلامی با شاخصه های متمایز و برجسته است که تحکیم و تعالی آن در راس هر نوع گفتمانی قرار دارد. در این نوشتار با تاکید بر گفتمان سیاسی امام خامنه ای که مبتنی بر مبانی الهی پاسخ گویی در قبال جوانان جمهوری اسلامی در عصر ناامنی های گسترده بوده است؛ ماهیت هستی شناختی اهمیت جوانان با طرح چارچوب نظری بیان گردیده است، اهداف ما با توجه به نوع پژوهش که به لحاظ کیفی و از نظر ماهیت و روش در نوع توصیفی و تحلیلی قرار می گیرد این گونه است که گفتمان سیاسی معظم له را بر جهت گیری و راهبرد ایشان در دوره زمانی رهبری انقلاب اسلامی در قبال جوانان را تبیین کنیم. از آنجا که گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی و در امتداد آن مقام معظم رهبری در قالب دین اسلام تکوین یافته است؛ سؤال اصلی پژوهش این گونه مطرح می شود که: گفتمان برآمده از دین اسلام چه تأثیری بر جهت گیری سیاسی مقام معظم رهبری در مورد جوانان داشته است؟ پاسخ موقت به این سؤال، به عنوان فرضیه عبارت است از: گفتمان سیاسی برآمده از دین اسلام در رهبری معظم له متشکل از عناصر  توحید و خدامحوری، عدالت، باهم بودگی، مردم سالاری دینی، توسعه، استکبار ستیزی و دانش محوری است که در دیدگاه امام خامنه ای نسبت به جوانان تبلور یافته است.

تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سال های گذشته مورد علاقه بسیاری از محققان رشته های رفتار سازمانی و روان شناسی بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر نامه های امیرالمؤمنین علیه السلام با روش تحلیل مضمون در پی بررسی مفهوم تعهد سازمانی از نگاه مدیریت اسلامی و مقایسه آن با دیدگاه غربی است. بر اساس یافته های پژوهش می توان به دو نوع تعهد سازمانی اشاره کرد که عبارت اند از: تعهد سازمانی ممدوح و تعهد سازمانی مذموم. با کاوش در نامه های حضرت علی علیه السلام سه بعد از تعهد سازمانی ممدوح که در ادبیات غرب نیز وجود دارد (تعهد هنجاری، درونی و تبعیت) و یک بعد از تعهد سازمانی مذموم (متابعت منهی) کشف شد. در مرحله بعد به بررسی انواع تعهد سازمانی در نامه های حضرت پرداخته شد و پنج نوع تعهد سازمانی موجود در ادبیات مدیریت در نامه های نهج البلاغه استخراج شد، که عبارت اند از: تعهد به ارباب رجوع، تعهد به سازمان، تعهد به وظیفه، تعهد به گروه های کاری و گروه، و تعهد به خود. در آخر نیز راهکارهایی برای ایجاد و تقویت تعهد کارکنان و مدیران از منظر نهج البلاغه مطرح شد که عبارت اند از: عدالت و انصاف، ارزیابی و شایسته گزینی، مشارکت و مشورت.

با مطالعه کامل ادبیات تحقیق و مقالات مختلف درباره مدل های BSC و مدیریت بر مبنای اسلام (MBI) و مشورت با اساتید محترم، قصد داریم تا مدل BSC را با چارچوب Management by Islam MBI) ) جهت انجام این تحقیق همراه کنیم. در ابتدا سعی شده است که مدل BSC به عنوان یک مدل پایه انتخاب گردد و چارچوب MBI در داخل آن گنجانده شود؛ ولی با مطالعه دقیق تر مدل ها و با توجه به اینکه چارچوب MBI بسیار وسیع و همه جانبه تر بوده و چارچوبی است که با مدل های عقلانی و اثربخش غربی قابل ترکیب شدن است، لذا به این نتیجه رسیدیم که بهتر است مدل جامع و فراگیر MBI را مدل مرجع در نظر گیریم و مدل BSC را در درون آن قرار دهیم. با توجه به مطالعات زیادی که روی مقالات مختلف فارسی و لاتین انجام شد، مدلی بهتر از MBI یافت نشده است که توسط اتحادیه دنیای معنویت آمریکا مطرح شد که بنیان گذار آن آقای ابرار انصاری است و بهترین مدلی بود که به صورت بسیار زیبایی مدل عقلانی و اثربخش غربی را با رویکرد معنوی و خداشناسانه آشنا کرده بود. حال با توجه به ادبیات تحقیق و مطالعات انجام شده، چارچوب MBI را بسط و گسترش می دهیم تا به خوبی آن را با مدل BSC ترکیب کنیم و در نتیجه از آن به عنوان چارچوبی برای مقایسه شرکت ها از لحاظ میزان انطباق سیستم اندازه گیری عملکردشان با مدل BSC و مدل MBI استفاده کنیم و ببینیم که تا چه حد سیستم اندازه گیری عملکرد شرکت ها، به سیستم مدیریت بر مبنای اسلام و کارت ارزیابی متوازن نزدیک است.

بی گمان رهاوردهای دیدگاه های مدیریت اقتضایی، باورهای مکاتب کلاسیک و نئوکلاسیک را در حوزه سه گانه سازمان، انسان و محیط به چالش کشیده است. آنچه با مطالعه اکتشافی و استفاده از روش فراترکیب از دیدگاه مدیریت اقتضایی به دست می آید، مشخص است که این دیدگاه سازمان را موجودی ارگانیک تلقی می کند؛ افزون تر اینکه انسان را موجود خنثی، پیچیده با نیازهای متعدد، متنوع و متغیر معرفی می نماید. این دیدگاه، درباره محیط نیز باور دارد که نقش و تأثیرگذاری محیط بر سازمان و انسان، چنان اهمیتی دارد که تعالی و تنزل انسان و بقا و ادامه حیات سازمان، درگرو اقتضائات محیط است. از این رو، با توجه به تفاوت دیدگاه قرآن کریم در این حوزه های سه گانه با دیدگاه مدیریت اقتضایی، جا دارد که این مسئله با مراجعه به کلام وحی و بهره گیری از روش پژوهش تلفیقی مبتنی بر روش های اکتشافی، فراترکیب و استنطاقی، تجزیه و تحلیل شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که قرآن کریم رهاوردهای مدیریت اقتضایی را ناقص و ناتمام می داند و تأکید می کند که سازمان به مثابه یک کل، بهره مند از حیات است و صرف جذب منابع از محیط برای ادامه حیات آن کافی نیست؛ بلکه ایمان، صبر، تواصی به حق و تواصی صبر، تقوا و خشنودی الهی در سطوح سه گانه آن - فرد، گروه و سازمان- مؤثر است. همچنین تعامل انسان و سازمان با محیط، منفعلانه نیست؛ بلکه فعال، پویا و پیش گیرانه با هدف اصلاح یا تغییر آن است. افزون تر اینکه عوامل محیطی، منحصر به عوامل اقتصادی، فناوری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیست؛ بلکه عوامل غیبی و ماورائی هم در رشد و تعالی یا تنزل و اضمحلال انسان و سازمان نقش اساسی دارند.

با تحولاتی که پس از چهل سال استقامت و پایداری انقلاب اسلامی در عرصه های ملی و فراملی روی داده است و با ورود به گام دوم این انقلاب مبارک، به نظر می رسد الگوهای سنتی رهبری در سازمانها، پاسخگوی همه نیازهای انقلاب اسلامی نیست و بیش از هر زمان، نیاز به سبکهای رهبری بومی و مؤثر احساس می شود. یکی از اشکال رهبری که به رابطه قلبی بین رهبر و پیروان توجه دارد و رهبر را در کنار خدمتگزاری به اهداف سازمان، خدمتگزار پیروان خود می داند، رهبری خدمتگزار است. سبک رهبری سردار شهید قاسم سلیمانی به عنوان مصداقی متعالی از رهبری خدمتگزار، سبکی بومی و مؤثر است که موفقیت های شگرف ازجمله نابودی داعش را پدید آورد، بعد از شهادت ایشان و روشن ترشدن ابعاد گسترده تری از شخصیت و مأموریت وی، سبک رهبری ایشان به عنوان سبکی متناسب با ذات انقلاب اسلامی، بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این پژوهش با هدف ترسیم مؤلفه های سبک رهبری این فرمانده، به بررسی کتابخانه ای در زندگینامه، سخنرانیها، یادداشتها و وصیتنامه شهید می پردازد، آن گاه با بهره گیری از راهبرد تحلیل مضمون، به 248 مضمون پایه، 21 مضمون سازماندهنده و 10 مضمون فراگیر دست یافت. این مضمونها شامل «مهرورزی با مردم»، «تکلیف گرایی»، «تخلق به ارزشهای الهی»، «تمرکز بر مأموریت»، «معنویت فردی»، «شخصیت با صلابت»، «پرورش کارکنان»، «داشتن آرمان متعالی»، «اخلاص در عمل» و «بصیرت زیاد» به عنوان مؤلفه های سبک متعالی رهبری خدمتگزار شهید قاسم سلیمانی است.