هویت دانش آموزی

هدف پژوهش پیش رو، بررسی هویت دانش آموزی بین دانش آموزان دختر دبیرستانی دهه ۱۳۸۰ در شهر اندیشه است. پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوای مضمون محور انجام شده است. جامعه پژوهش را دخترانی تشکیل داده اند که دوران تحصیل دبیرستان خود را در دهه۸۰ شمسی و در مدارس اندیشه گذرانده اند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ۱۳ نفر و نمونه گیری هدفمند تا اشباع داده گردآوری شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA و طی مراحل کدگذاری باز، استخراج مضامین و تفسیر، صورت گرفت. پژوهش نشان می دهد که از یک سو ارزش های مادی و نابرابری اجتماعی تقویت و از سوی دیگر ارزش های مذهبی و آرمانی تضعیف شده اند و این تغییرات بر انتظارات، نقش ها و تصور از هویت دانش آموزی اثرگذار بوده است. دانش آموزان این نسل در روایت های خود مدرسه را نه فقط نهادی آموزشی، بلکه عرصه ای می بینند که انتظارات خانواده (عمدتاً در قالب اقتدار و تصمیم گیری بالابه پایین)، سازوکارهای مدرسه (روش های آموزشی، سیاست های انضباطی)، گروه همسالان و تأثیر رسانه های نوظهور را هم زمان و حتی متعارض تجربه می کنند. داده ها حاکی از آن است که دانش آموزان اغلب حضور خود را در تصمیم گیری های خانوادگی کم رنگ توصیف می کنند و احترام به والدین را بیشتر در قالب تمکین و فاصله نسلی می بینند. نقش مدرسه - خانواده مبتنی بر انتظار موفقیت تحصیلی و نه الزاماً مشارکت یا گفت وگوست. در بُعد روابط اجتماعی و دوستی، تحول نقش گروه های همسال و فشارهای آموزشی پررنگ شده و هم زمان با گسترش رسانه های جمعی و فناوری، چالش های جدیدی برای هویت یابی پدید آمده است. تحلیل مضمون مصاحبه ها نشان می دهد که هویت دانش آموزی دهه۸۰، برآیند تعامل پیچیده میان انتظارات نهادی، مناسبات خانوادگی، الگوهای فرهنگی و تجربه های فردی است و فاقد یک الگوی ثابت و قابل تعمیم به نسل های قبل و بعد است.