هو الأول

بررسی و تبیین مفهوم توحید در اسلام، همواره از مباحث مناقشه برانگیز میان اندیشمندان بوده است، به گونه ای که تفاوت در برداشت ها و تفسیرها از توحید اسلامی، گاه به ظهور فرقه های متعدد انجامیده است. اهل تصوف با تکیه بر دریافت های درونی و ذوقی، نظریه های متنوعی را در باب توحید مطرح کرده اند که نظریه «وحدت شخصی وجود»، از برجسته ترین آن ها به شمار می رود. این نظریه که در ابتدا مبتنی بر مکاشفات قلبی و تجارب عرفانی بود، به تدریج مورد استناد به آیه ها و روایت های اسلامی قرار گرفت و به نوعی تلاش شد تا ادله ای نقلی برای آن ارائه شود. در این پژوهش، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی و نقد ادله قرآنی صوفیه درزمینه وحدت شخصی وجود پرداخته ایم. یافته های این تحقیق نشان می دهد که استنادهای قرآنی صوفیان برای اثبات این نظریه از منظر روش شناسی دارای کاستی هایی بوده و از منطق علمی بهره نمی برد. افزون بر این، آیه های مذکور که صوفیه به آن ها استناد کرده اند، هیچ گونه دلالتی بر نفی کثرت موجودات و اثبات وحدت مطلق ندارند؛ بنابراین، چنین برداشت هایی از آیه های قرآن، نیازمند دقت بیشتری است تا به نتایج متقن تری منجر گردد.