مطلع داستان کوتاه امروز

طراحی مطلع برای داستان کوتاه با توجه به حجم این داستان و فرصت اندکی که نویسنده برای پردازش آن و جذب خواننده دارد،  دشوار و نیازمند دقت بسیار است. از سویی هم تحلیل و بویژه تعیین حد و مرز مطلع داستان کوتاه در مقایسه با رمان یا داستان بلند، محتاج دقت و ظرافت بیشتر است؛ از این رو، هدف نگارنده این است که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، حد و مرز مطلع 224 داستان کوتاه از هشت نویسنده نامی ادب فارسی پیش از انقلاب اسلامی را تعیین کند و در گام بعد به دنبال تعیین سازوکارهای نویسندگان در زمینه شروع و پایاندهی به مطلع داستانها و نیز بررسی مهارت آنان در این زمینه است. نتایج نشان می دهد که داستان کوتاه نویسان شاخص ادب فارسی به شروع ترکیبی و سپس صحنه پردازی و شخصیت پردازی نگاه ویژه ای کرده اند. شروع های مستقل از تنه داستان (بی ربط) و نیم صحنه از جمله سازوکارهایی است که کمتر مورد کاربرد آنان قرار گرفته است. در زمینه چگونگی پایاندهی به مطلع نیز به طور گسترده از شیوه شرح و تفصیل ماجرا، جلب شدن توجه شخصیت اصلی به چیزی، ورود شخصیت اصلی/جدید به صحنه یا مکان جدید و مکالمه و برخورد شخصیت ها با همدیگر، بهره برده اند؛ در ضمن، اغلب مطلع ها و پایانبندیهای آنان با شگردهای صناعتمند و ماهرانه ای طراحی شده اند و دلالت کننده خواننده به دیگر بخشهای داستان است و بدون جلب توجه او به بخش میانی داستان متصل می شود.