مناسبات سیاسی

ساختار حکومت سلجوقی تلفیقی از سنت های سیاسی – اجتماعی ترکان و الگوی ملکداری ایرانی – اسلامی بود. حاکمیت توامان این دو اندیشه در نظام حکومتی این دودمان موجب شد که همزمان با حکومت مرکزی سلجوقی، دودمان های اتابکی متعددی نیز در گستره قلمرو این خاندان شکل بگیرد. سلغریان (543 – 668 ق) ازجمله مهم ترین این دودمان ها بودند که در سال 543 ق توسط سنقر بن مودود در ایالت فارس اعلام موجودیت کردند. در دوره 47 ساله همزمانی میان این خاندان با سلجوقیان عراق (513 – 590 ق)، مناسباتی میان طرفین برقرار شد. نوشتار حاضر تلاش دارد با استفاده از روش تاریخی، عوامل مؤثر بر شکل گیری این مناسبات و چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر روابط طرفین را مورد بررسی قرار دهد. یافته ها بیانگر آن است که تلاش سلغریان برای انتصاب شاهزاده مدنظر خویش به مقام سلطنت، نهاد خلافت عباسی، منازعات جانشینی سلغریان و تحولات سیاسی حکومت سلجوقیان کرمان، چهار عاملی بوده اند که موجب شکل گیری مناسبات میان سلغریان و سلجوقیان عراق شده اند. این عوامل متناسب با ماهیتشان یا موجب ایجاد همگرایی در مناسبات دو حکومت شده اند، یا اینکه واگرایی در مناسبات آن ها را رقم زده اند.